دکتر عباس آخوندی در نشست مدیران معماری و شهرسازی ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها که عصر چهارشنبه یکم اردیبهشت در وزارت راه و شهرسازی برگزار شد با بیان اینکه همه شما از طریق انعکاس سخنرانی‌های من در پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی از نظراتم در خصوص اهمیت معماری و شهرسازی آگاه هستید، گفت: همه این حرف‌هایی که در سخنرانی‌های مختلف زده می‌شود اعم از موبیلیتی و لیوییلیتی برای ساخت سکونتگاه قابل زندگی است. ایجاد شهر به عنوان یک سازمان اجتماعی نه یک توده کالبدی باید به استراتژی وزارت راه و شهرسازی تبدیل شود.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه معتقدم همه کارهایی که انجام می‌دهیم و تصمصیم‌هایی که اخذ می‌شود باید برای ایجاد مفهومی از شهر که سکونتگاه قابل زندگی است باشد، افزود: اگر این مفهوم جا بیفتد شاید روستاهایی هم که سازمان اجتماعی باشند در مفهوم شهر دربیایند. اگر توجه به شهرسازی فراتر از موضوعات کالبدی باشد، آنگاه شهرها در قالب سکونتگاه قابل زندگی تعریف می‌شوند.

وی با تأکید بر اینکه باید همه بخش‌های وزارت راه و شهرسازی از جمله معاونت‌های معماری و شهرسازی ادارات کل استان‌ها قدرت فهم و سپس حل مسأله را دارا باشند، اظهار کرد: نباید اقدام‌های معاونت‌های معماری و شهرسازی صرفا از موضع کنترل باشد؛ بلکه اصلی‌ترین کار ما در این وزارت، مسأله‌یابی و حل آن است. اتفاق خوبی که در یازدهم فروردین در رشت رخ داد و پیاده‌راه میدان شهرداری افتتاح شد، برنامه‌ای بود که سال‌ها روی کاغذ وجود داشت اما عملی نشده بود؛ بنابراین برای اینکه طرح‌ها و برنامه‌های ما برای مردم نمایان شود، باید عملیاتی شوند.

عالی‌ترین مقام وزارت راه و شهرسازی ادامه داد: باید نیروی انسانی متخصص در ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها در همه بخش‌ها استخدام شود تا پست‌های خالی پر شوند یا اگر فردی غیرمتخصص در پستی قرار دارد، جابه‌جایی صورت گیرد.

آخوندی با اشاره به لزوم تقویت نهادهای شهرسازی وزارت راه و شهرسازی گفت: بخش‌های معماری و شهرسازی ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها دفتر فنی این ادارات محسوب می‌شوند. اگر بخواهیم برای شهر دفتر فنی طراحی کنیم تا مرتب برای معضلهای شهرها راه حل بدهند، معاونت‌های معماری و شهرسازی ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها این وظیفه را بر عهده خواهند داشت؛ در حالی که هنوز در وزارت راه و شهرسازی این موضوع اجرایی نشده است. ولی در بسیاری از کشورهای پیشرفته اینگونه است و سرمعمار (Chief Architect) دارند که مرتبا شهر را رصد می‌کند و برای مشکلات شهر راه حل می‌دهد و در سر کارگاه‌ها حاضر می‌شود و ... این فرآیند همواره در جریان است و ادامه دارد.

وی ادامه داد: ولی این مدلی که ما در ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها داریم این است که برای هر پروژه‌ای یک مشاور می‌گیریم و او مجددا از اول می‌آید جمعیت بافت هدف را سرشماری می‌کند و ... این روش کارآمد نیست؛ اصلا در برخی شهرها تا به حال سه یا چهار بار جمعیت‌شماری کرده‌ایم. آخر به روز رسانی کردن جدول جمعیت که این همه خون دل خوردن ندارد. متأسفانه در حال حاضر معاونت‌های معماری و شهرسازی ادارات کل استان‌ها جنبه شهرسازی ندارند، بیشتر جنبه دبیرخانه‌ای دارند در حالی که اصلی‌ترین مأموریت ما در استان‌ها باید دفتر فنی شدن این معاونت‌ها باشد. البته زدن این حرف‌ها ساده است اما عمل کردن به آن بسیار سخت و طاقت‌فرساست که اجرای آن نیاز به تغییر رویکرد، آموزش‌های مداوم و طولانی، خلاقیت‌های فردی و ... دارد. کار پیچیده‌ای است ولی باید به این سمت حرکت کنیم تا میزان بهره‌وری و تطابق طرح‌های تفصیلی و جامع را بیشتر کنیم.

وزیر راه و شهرسازی با تأکید مجدد بر اهمیت یافتن و حل مسأله در شهرها از سوی معاونت‌های معماری و شهرسازی ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها، خاطرنشان کرد: آنچه من می‌فهمم این است مسأله هر شهر با شهر دیگر متفاوت است آنچه برای رشت اهمیت دارد با آنچه برای زاهدان مهم است کاملا با هم فرق دارند یا اینکه مثلا فعالیت‌های مورد نیاز برای رشد کیفیت زندگی در اصفهان با آنچه برای ارتقای کیفیت زندگی در تبریز نیاز است، متفاوتند. ولی ما یک راه حل برای همه شهرها می‌دهیم.

آخوندی با بیان اینکه رویکرد بازآفرینی شهری، «مسأله‌محور» است تصریح کرد: مفهوم بازآفرینی شهری صرفا محدود به بافت تاریخی، میانی، حاشیه‌ای و ... نیست بلکه رویکردش به ارتقای کارکرد شهر مربوط می‌شود. ممکن است در یک شهری بافت حاشیه مسأله اصلی شهر باشد اما در یک شهر دیگر بافت تاریخی به مسأله اصلی تبدیل شود.

وی با اشاره به بزرگ شدن شهرهای ایران، مسأله حرکت و موبیلیتی در آنها را بسیار مهم دانست و گفت: اگر سیسستم حمل و نقل بر پایه خودرومحوری تعریف شود نتیجه‌اش این است که آلودگی، ناایمنی، ناکارآمدی اقتصادی و کاهش بهره وری را در پی خواهد داشت. در حالی که ایده من شهرسازی ریل‌پایه است. ما در شهرسازی‌های فعلی‌مان فکر می‌کنیم تنها محلی که برای تردد باید بسازیم، خیابان است تا خودروها در آن عبور و مرور کنند در حالی که می‌توانیم معابری بسازیم که محل تردد قطار باشد و شهرسازی ما ریل‌پایه باشد. منظورم صرفا مترو نیست، تراموا هم وسیله نقلیه ریلی سبک است. باید مفهوم ریل‌پایه در شهرسازی‌ها دیده شود.

عضو کابینه دولت یازدهم با اشاره به ایده برخی برای خروج ایستگاه‌های قطار از شهر، تأکید کرد: این ایده کاملا ناپخته و خام است چون مسأله شهر را متوجه نمی‌شوند. اگر متوجه می‌شدند، می‌فهمیدند که ایستگاه قطار مرکز تبادل‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. از آنجایی که نگاه کالایی دارند ایده می‌دهند که ایستگاه راه‌آهن باید به خارج از شهر برود؛ همه چیز را صنعتی و کالایی می‌بینند نه انسانی؛ باید ایستگاه راه‌آهن به محل سکونت مردم نزدیک باشد.

وی مسأله مهم دیگر را یکپارچگی نظام حمل و نقل بیرون و درون‌شهری دانست و افزود: همه شقوق حمل و نقل باید یکپارچه باشند، هم جاده هم ریل و هم هوا به نظام حمل و نقل شهری باید متصل باشند. مثلا در شیراز سه خط آهن به سمت تهران، بوشهر و گل‌گهر داریم که در هیچ جا به هم نمی‌رسند یا معلوم نیست این خطوط در کجا قر ار است به فرودگاه برسند. نتیجه این شد که میلیاردها تومان برای راه‌آهن شیراز هزینه کردند، بعد آمدند ایستگاه را در ۱۲ کیلومتری شهر گذاشتند. هیچ خانواده‌ای اجازه نمی‌دهد فرزند دانشجویش (به عنوان مثال) از قطار برای رفت و آمد به شیراز استفاده کند. چون ممکن است نیمه شب به ایستگاهی برسد که در ۱۲ کیلومتری شهر است. با چه وسیله‌ای می‌خواهد خود را به خانه برساند؟ به زور داریم روزی یک قطار به آنجا می‌فرستیم. موبیلیتی بیش از آنکه یک وجه اقتصادی ـ شهرسازی باشد، یک وجه فرهنگی است.

آخوندی موضوع بعدی را به هویت‌بخشی و احساس تعلق به شهر اختصاص داد و تصریح کرد: تمام تعلقات و هویت‌های ما در شهرها شکل می‌گیرد بنابراین نیاز به یک مفهوم هویتی در شهرسازی‌هایمان داریم. تمام کسانی که در بافت‌های میانی شهرها رشد کرده‌اند خود را به آن شهر متعلق می‌دانند اما هیچ کس خود را به شهر عمودی متعلق نمی‌داند. چون درآن هیچ طراوتی نیست تا در آن حس تعلق هم وجود داشته باشد. این مفهوم حس تعلق یا هویت‌بخشی، قابل ساختن نیست بلکه به دوره‌های زمانی طولانی برمی‌گردد.

وی با اشاره به ارتباط تنگاتنگ حس تعلق و هویت‌بخشی شهر در انسان‌ها با مفهوم «ایران‌شهر»، ادامه داد: مفهوم ایران‌شهر ریشه در اعماق ما دارد و حس تعلق به سرزمین هم از جهت تاریخی و هم از جهت مذهبی را شامل می‌شود. باید با این مفهوم رابطه درستی برقرار کنیم. مفهوم ایران‌شهری نیاز به بازخوانی در دوره معاصر دارد و باید راهنمایی باشد تا آنچه به عنوان شهر تولید می‌شود جذابیت و رضایت‌بخشی کیفی داشته باشد تا به آن حس تعلق داشته باشیم.

وزیر راه و شهرسازی در پایان خبر داد: بحث شهرسازی و توسعه شهرها در وزارت راه و شهرسازی یکی از موضوعات اصلی است که درباره آن سیاست‌گذاری می‌شود.

پایگاه خبری وزارت راه وشهرسازی