صنایعی نظیر نساجی، فولاد، پتروشیمی، پالایش و برق همه نیازمند آن بوده و برای دسترسی به آب هزینه‌های مختلفی را می‌پردازند. در این یادداشت به بررسی مصرف آب و تأثیرات محیط زیستی در صنعت برق پرداخته شده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، نگاهی سیستماتیک به صنعت برق و شیوه‌های مختلف تولید برق توجه ما را نسبت به منابع طبیعی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، جلب می‌کند. در این صنعت برای رسیدن به محصول نهایی، منابع مختلفی نظیر آب و سوخت‌های فسیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در میان فرآیند تولید، محیط‌زیست از جنبه‌های مختلفی نظیر کاهش منابع آبی شیرین و تولید آلاینده‌های مضر ناشی از استفاده از سوخت‌های فسیلی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. با توجه به شرایط زیست‌محیطی پیچیده در ایران و آب‌و‌هوای گرم و خشک در عمده مناطق کشور بایستی راهکارهایی جهت کاهش چنین آسیب‌هایی به محیط‌ زیست تبیین شده و در فضای صنعتی، کشاورزی و خانگی کشور توسعه یابد. در ادامه با تمرکز بر سوخت‌های فسیلی، منابع آبی و میزان آلایندگی محیط زیست، مصرف روزانه و سالانه صنعت برق بررسی خواهد شد.

طبق گزارش ترازنامه انرژی تولید انرژی الکتریکی نیروگاه‌های کشور در سال  ١٣٩٣، به ٤/٢٧٤‌میلیارد کیلووات ساعت رسید که نسبت به‌ سال قبل از آن حدود ٤/٦درصد رشد داشته است. همچنین در کل صنعت برق کشور ٢/٥٠ میلیارد مترمکعب گازطبیعی، ٣/١٠ میلیارد لیتر نفت کوره، ٨/٩ میلیارد لیتر نفت گاز، ٦/٢ میلیارد مترمکعب گاز کوره بلند و تنها ٦/١٠‌میلیون متر مکعب گاز کک مورد استفاده قرارگرفته است که در اثر مصرف این مقدار از سوخت‌های فسیلی مقدار بسیار زیادی آلاینده نظیر CO٢، NOx و SO٢ تولید شده است.

از  ٦٠٢,٢‌ میلیارد تن گاز دی‌اکسید‌کربن تولید‌شده در کشور حدود ٣٠‌درصد آن توسط نیروگاه‌ها تولید می‌شود (بالغ بر ١٧٧.٧‌میلیارد تن) و از ١.٤٨٣‌میلیون تن دی‌اکسید سولفور تولید‌شده از مصرف انرژی، ٤٢.٣‌درصد (٦٢٨‌هزارتن) آن به بخش نیروگاهی کشور تعلق دارد. همچنین براساس مطالعه‌ای که در ‌سال ١٣٨٤ توسط وزارت نیرو صورت گرفته است، هزینه اجتماعی مستقیم و غیر مستقیم  SO٢، NOxو CO٢ به ازای هر کیلووات ساعت برق تولیدی در نیروگاه‌های بخاری کشور حدود٧٢٠ تا١٣٦٠ریال، نیروگاه‌های گازی٧٤٠ تا١٣٨٠ریال و نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ٥٩٠ تا ١٢٣٠ ریال برآورد شده است .

همان‌طور که پیشتر اشاره شد، یکی دیگر از منابع مورد نیاز جهت تولید برق، آب است. عمده مصرف آب نیروگاه‌ها در سامانه‌های خنک‌کننده، جبران نشتی آب در سیکل بویلرها، سامانه تزریق آب به توربین‌های گاز برای خنک‌کاری هوای ورودی، سیستم آتش‌نشانی، شست‌وشو و آبیاری فضای سبز و اخیرا سامانه‌های حذف آلاینده‌ها از گازهای خروجی دودکش است که طبق برآوردها به ازای تولید ١٠٠٠مگاوات ساعت برق، برای نیروگاه‌های بخاری ٧٠٠ متر مکعب در ساعت، نیروگاه‌های سیکل ترکیبی تا ٣٠٠ متر مکعب در ساعت و برای نیروگاه‌های گازی تا ١٢٠ مترمکعب در ساعت، آب مصرف می‌شود. با توجه به سهم تولید برق در نیروگاه‌های مختلف، نیروگاه‌های بخاری٣١,٢درصد، سیکل ترکیبی ٣٥.٣درصد، گازی ٢٦.٧درصد، آبی ٥درصد، تجدیدپذیر و اتمی ١.٨درصد و دیزلی نیز ٠.٠٣درصد، به ‌طور متوسط به ازای تولید هر ١٠٠٠ مگاوات ساعت، ٣٨٢.٣ مترمکعب آب مصرف می‌شود. به بیانی دیگر برای پاسخگویی به مصرف برق کل کشور در سال، ١٠٤.٩‌میلیون متر مکعب آب در صنعت نیروگاهی مورد نیاز است که با فرض مصرف روزانه ١٩٠ لیتر آب برای هر نفر، مصرف آب در صنعت برق کشور در روز معادل مصرف آب شهری با جمعیت بیش از یک‌میلیون و پانصد‌هزار نفر است.

با استناد به اطلاعات ذکرشده در بالا، برای تولید یک کیلووات ساعت برق در کشور به ‌طور میانگین ٠,٣٨ لیتر آب و ٠.٦٥٢٦ کیلوگرم آلاینده تولید می‌شود که با تمرکز بر روی مشترکین صنعتی، خانگی و کشاورزی سهم هر یک از بخش‌ها را در تولید ضررهای زیست‌محیطی تبیین خواهیم کرد.

بنابر گزارش وزارت نیرو ٣٣,٧%، ٣٢.٤%، ١٦%، ٩%، ٧%، ٠.٢%، ١/٧% از کل فروش برق وزارت نیرو به ترتیب به بخش‌های صنعت، خانگی، کشاورزی، عمومی، تجاری، حمل‌ونقل و سایر مصارف اختصاص داده شده است. متوسط مصرف هر یک از مشترکین برق در بخش‌های مختلف و میزان مصرف آب و تولید آلاینده در جدول ذکر شده است.

به بیانی دقیق‌تر هر مشترک خانگی وزارت نیرو به‌ظاهر مصرف‌کننده ٢٧٦٤,٨ کیلووات ساعت بوده است اما در باطن علاوه بر مصرف برق تولید‌شده، در مصرف ١٠٨٠ لیتر آب از منابع آب شیرین و ١٨٠٤.٦ کیلوگرم آلاینده تولید‌شده مشارکت می‌کند. وضع سایر مشترکین نیز به مراتب آسیب‌زننده‌تر است؛ لذا تلاش برای فرهنگسازی در راستای کاهش مصرف برق یکی از مسائل مهمی است که بایستی در دستور کار نهادهای مربوط به انرژی و محیط‌زیست قرار گیرد. به نظر می‌آید صنعت برق یکی از پیشرو‌ترین صنایع در تکنولوژی و فرهنگ توسعه‌ای است. این صنعت با بیش از سی‌و‌یک‌ میلیون مشترک توان فرهنگسازی مناسبی را در تمام مناطق کشور اعم از شهری و روستایی را دارد و می‌تواند بیان دارد مصرف برق، نیاز به آب شیرین و سوخت دارد و یکی از مسببان تولید آلاینده در کشور است. لذا پیشنهاد می‌شود همراه فیش برق میزان آب مصرفی و آلاینده تولید‌شده نیز به اطلاع شهروندان رسیده و عوارضی برای این اثر، اخذ و به حسابی جهت تولید آب شیرین و توسعه جنگل‌ها برای جبران آلایندگی گرفته شود.

نکته مهم اخذ عوارض فوق کمک به تولید و بازیافت آب بوده و نباید در هزینه جاری این سازمان‌ها لحاظ و استفاده شود.