سفیر سابق ایران در افغانستان:

ظهره وند با بیان اینکه آب هیرمند ابزار امریکا برای ایجاد تنش میان ایران و افغانستان است، گفت: دورنمای طالبان تابعی از تحولات پاکستان هستند و اکنون آمریکا و انگلیس در پاکستان در حال مهندسی هستند و باید این موضوعات را در مسئله حل آب در نظر بگیریم.

ابوالفضل ظهره وند در گفت و گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان در مورد اختلاف ایران و افغانستان گفت: بیش از دو دهه موضوع اختلاف پیرامون آب هیرمند با افغانستان آغاز شده است و کماکان در مسیر تشدید جلو رفته و نتیجه آن خشک شدن کامل آب هیرمند، هامون و ایجاد مشکل برای مردم سیستان بوده است.

سفیر سابق ایران در افغانستان افزود: این وضعیت در دور اول روی کار آمدن طالبان و در دولت اصلاحات آغاز شده و در 20 سال حضور آمریکایی ها در افغانستان این موضوع ادامه یافته است که البته بخشی از دولت طالبان و سایر دولت ها با زدن کانال های انحرافی و سد کمال خان که یک سد انحرافی است بر این امر دامن زدند و اکنون نتیجه آن این شده که بستر رودخانه از سد کجکی تا مرز ایران کاملا خشک شده است و اجازه نمی دهند آب به سمت ایران جریان یابد. در همین رابطه اکوسیستم نیز کاملا بهم ریخته است.

وی گفت: بخشی از این اختلاف موضوع آب است اما مهم تر از آن این است که همواره از آب سوء استفاده شده تا تنش میان ایران و افغانستان شکل بگیرد و تغییر جمعیتی شکل گرفته و اکوسیستم را به هم بزنند و این تنش را حفظ کنند. اکنون نیز با روی کار آمدن مجدد طالبان که دولتی هنوز رسمی و شناخته شده نیست و ملت افغانستان به آن رای ندادند بر همین اساس بخش عمده ای از جمعیت افغانستان در حال ترک این کشور هستند و قریب به شش میلیون نفر از آنها در ایران زندگی می کنند و بخشی در پاکستان و اروپا و قریب به یک میلیون نفر از آنها نیز در ترکیه به سر می برند. این وضعیت و این روند نشان می دهد که بحران در افغانستان عمیق و عمیق تر می شود و جمعیت از نظر کمی و کیفی در حال تغییر است.

وی گفت: این تهدید متوجه مولفه های ژئولوپوتیکی ایران نیز است. جمعیت مردمی که با ما هویت، فرهنگ، تاریخ و افتخارات مشترک دارند و حتی دین، مفاخر و زبان مشترک با ما دارند در حال تغییر است و تمام این اشتراکات در حال از بین رفتن است و وقتی این مولفه ها از میان برود یعنی مولفه ژئوپولوتیک از میان رفته است. مولفه ژئولوپوتیکی سرمایه ملی هر کشوری در کشور دیگر محسوب می شود و ما در حال از دست دادن این مولفه هستیم.

ظهره وند اظهار داشت: ورود طالبان قطع آب هیرمند را تشدید کرده و این تهدیدی معتبر و در حال رشد است. حوزه دیپلماتیک ما باید راهکار درستی در این زمینه پیشنهاد دهد و قطعا پیشنهاد جنگ و شکایت حقوقی نیست چرا که این دولت، دولتی به رسمیت شناخته شده نیست تا بتوانیم در دادگاه از آن شکایت کنیم. طالبان در هیچ دادگاهی شناسایی نشده است تا جایی که در موضوع حقابه تلاش کرده است از این موضوع برای شناساندن خود با استفاده از ایران بهره ببرد.

وی با بیان اینکه یکی از دیالوگ ها برای تنظیم روابط طالبان با ایران موضوع آب بوده است و دیگری موضوع ترکیب جمعیتی با توجه به بحث شیعیان و امنیت در مرزها است، گفت: ما با چالش جدی مواجه هستیم که تنها در مسیر توجهات سیاسی می توان آن را حل کرد. آمریکایی ها از مولفه آب هیرمند استفاده می کنند تا تنش در منطقه و روابط ایران و افغانستان ایجاد شود و این موضوع کاملا روشن است.

وی گفت: دورنمای طالبان مشخص است و تابعی از تحولات پاکستان هستند و اکنون آمریکایی ها و انگلیسی ها در صحنه پاکستان در حال مهندسی هستند و باید تمام این موضوعات را در مسئله حل آب در نظر بگیریم.

سفیر سابق ایران در افغانستان یادآور شد: مسئله آب فقط با یک دولت مشخص، رسمی و تعریف شده قابل حل است و دیپلماسی ما باید به سمتی رود که به شکل گیری یک دولت فراگیر، ملی و دولتی که اراده مردم را در افغانستان تفسیر کند، حرکت کنیم. در این صورت توافق نامه 51 یک توافق نامه کاملا قوی، قانونی و غیر قابل انکار است و برای آنکه این توافق نامه عملیاتی شود، باید سطح تعامل و همکاری ما با آن دولت مشروع و قانونی در عرصه های مختلف فعال شود که یکی از آنها همکاری کشاورزی، تامین زیرساخت های آبی و کمک به حل مشکلات افغانستان است که این موضوع می تواند بهانه کمبود آب را از آنها بگیرد و از طرف دیگر می توانیم در اکوسیستم هایمان همکاری کرده و از سوی دیگر می توانیم حقابه خود را به دست آوریم که تمامی این روند مربوط به شکل گیری فرآیند یک دولت قانونی و فراگیر است