سرویس فرهنگی جوان آنلاین: ابوالفضل گلفام کارگردان مستند «کفش‌های جیرجیرک‌دار» همزمان با عرضه اینترنتی این مستند، درباره آن توضیح داد: این مستند درباره جانباز خلبان، امیر سرلشگر یدالله واعظی است که در زمان جنگ خلبان هلی‌کوپر کبری بود. او از سال ۵۸ و در غائله کردستان، در جنگ حضور داشت و در عملیات مدافعان پل کرخه هم همراه با شهید کشوری حاضر بود. در سال ۶۱ در عملیات مسلم‌بن عقیل در منطقه غرب، هلی‌کوپتر او مورد اصابت موشک عراقی‌ها قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: سرلشگر واعظی در عملیات نجات دزفول هم حضور داشت، زمانی که عراقی‌ها تا نزدیکی پل کرخه آمده بودند. در اسلام‌آباد غرب و آزادسازی بستان هم نقش داشتند و در عملیات شکست حصر سومار هم حدود ۱۳ تانک عراقی را زدند. در خیلی از عملیات‌های دیگر هم حضور داشته است.

این مستندساز افزود: زمانی که هلی‌کوپتر این خلبانان مورد اصابت موشک قرار می‌گیرد، برای آنکه تانک‌های عراقی نتوانند نیرو‌های خودی را قیچی کنند، مانع پیش‌روی عراقی‌ها به سمت سومار می‌شوند. در یک روز حدود ۸ ساعت پرواز برای عملیات داشتند و تانک‌های عراقی بسیاری را هم هدف قرار دادند که منجر به شکست عراق در آن منطقه شد.

وی درباره نحوه جانبازی سرلشگر واعظی هم گفت: وقتی موشک به بالگرد کبری اصابت می‌کند، آن‌ها سقوط می‌کنند و آن‌ها را از دل آتش بیرون می‌کشند. شهید شمشادیان که همراه او بوده است، به شهادت می‌رسد و سرلشگر واعظی هم جانباز می‌شود. بعد از این اتفاق، حدود دو سال سرلشگر واعظی تحت درمان بوده است.

خلبانی که در یک روز ۱۳ تانک عراقی را هدف قرار داد

گلفام افزود: ما خاطرات زیادی را از زبان سرلشگر واعظی در مستند روایت کرده‌ایم. یکی از آن‌ها مربوط به همین عملیات سومار بود که موفق می‌شوند در یک روز ۱۳ تانک عراقی را هدف قرار دهند. عمده کار آن‌ها شکار تانک بوده است. در منطقه کرخه حدود ۴۰ تا ۵۰ تانک را هدف قراردادند و مانع از پیش‌روی آن‌ها به سمت اندیمشک شدند. البته درگیری هوایی مستقیم با بالگرد‌های عراقی نداشتند.

این مستندساز درباره فعالیت‌های اخیر سرلشگر واعظی هم توضیح داد: ایشان بعد از آنکه جانباز شدند، تا چند سال پزشکی خواندند بعد آن را به دلیل شرایط جسمی و عدم امکان حضور در دانشگاه رها کردند و سراغ حقوق رفتند. امروز ایشان قاضی شورای حل اختلاف است و تا به امروز در چندین نوبت موفق به کسب تندیس صلح شده است. همواره تلاش دارند در کرسی قضاوت، کارشان همراه با صلح و آشتی باشد. در کنار این فعالیت، در بخش توانبخشی معلولان و جانبازان در زنجان هم فعالیت‌های دارند.

گلفام با اشاره به دوران درمانی سرلشگر واعظی پس از اصابت موشک به بالگردش هم گفت: نزدیک به دو سال فرآیند درمان او در آلمان طول کشید. در آنجا با منافقین درگیری‌هایی هم داشته است. زمانی که با ویلچر در خیابانی در آلمان بوده است، منافقی به سمتش می‌رود و شعار و دشنام می‌دهد. وقتی آن منافق قصد حمله فیزیکی به او را داشته، مردم حساسیت نشان می‌دهند و به جهت توجهی که به معلولان دارند، جلوی آن فرد منافق را می‌گیرد. دکتر آفریقایی‌تباری هم در آن بیمارستان حضور داشته که تحت تأثیر این جانبازان به اسلام رو می‌آورد. سرلشگر واعظی فعالیت‌هایی از این دست هم در آلمان داشته است.

روایت بحران روحی همسر یک خلبان جنگی

این مستندساز درباره دیگر اثری خود با نام «سرو‌ها ایستاده می‌میرند» هم توضیح داد: این فیلم درباره یک خلبان زنجانی به نام شهید علی‌محمد سلیمانی است که در سال ۵۹ هواپیمایش به اشتباه مورد اصابت ضدهوایی خودی قرار می‌گیرد و ناگزیر از ریجکت می‌شود. در آن مقطع همسر او دچار بحران روحی شدید می‌شود و از طریق بهداری ارتش او را به کشور اسپانیا منتقل می‌کنند. در آنجا هم درمان نمی‌شود. خانواده همسر این خلبان ساکن آمریکا و یک خانواده متمول بودند. به همین دلیل همسرش را هم به آمریکا منتقل می‌کنند. شهید سلیمانی هم اجازه و مرخصی می‌گیرد تا مدتی به آمریکا برود.

وی ادامه داد: همه می‌گفتند او اگر به آمریکا برود، دیگر برنمی‌گردد، اما او علی‌رغم برخی مخالفت‌ها از سوی خانواده همسرش مجدد به ایران بازمی‌گردد. این فیلم یک اثر داستانی است که براساس یک داستان کاملاً واقعی ساخته شده است. به تعبیری داستان فیلم به طور کامل مستند است، اما آن را در قالب فیلم داستانی روایت کرده‌ایم. این خلبان سال ۵۹ به آمریکا می‌رود و سال ۶۰ مجدد به ایران بازمی‌گردد. وقتی برمی‌گردد در ابتدا با پرواز کردن او مخالفت می‌کردند و می‌گفتند احتمال دارد که جذب نیرو‌های دشمن شده باشد و مشکل‌ساز شود. نهایتاً، اما اجازه پرواز او صادر می‌شود و در خیلی از عملیات‌ها هم حضور داشته است. او در سال ۶۱ در حوالی جزیره خارک مورد اصابت موشک قرار گرفته به شهادت می‌رسد. هنوز هم پیکرش پیدا نشده است.

گلفام درباره مستند «بر فراز پاوه» هم توضیح داد: این مستند درباره شهید سیدعبدالله بشیر موسوی است که از خلبانان حاضر در غائله پاوه در سال ۵۹ بوده است. او همان خلبانی است که پروازش با هواپیمانی اف چهار در فیلم «چ» هم به تصور درآمده که هواپیمایش مورد اصابت ضدهوایی گروهک‌ها قرار می‌گیرد. کابین اول او در این پرواز شهید محمد نوژه بوده که از شهدای معروف است. در قسمتی از مستند «بر فراز پاوه» به شهید نوژه هم پرداخته‌ایم.

وی در پایان گفت: در زمان جنگ تعداد بسیار از کمی از خلبانان هم خیانت کردند، خلبانی به نام احمد مرادی طالمی در نیروی هوایی بود که اتفاقاً در سکانسی از فیلم «منصور» هم به آن اشاره شده است، او خلبانی بود که اتفاقاً رفتار‌های مشکوک داشت، مثلاً هر عملیاتی را نمی‌رفت. او روزی پروازی انجام می‌دهد و می‌خواسته جنگنده اف ۱۴ را به عراق تحویل بدهد، اما با توجه به آنکه زودتر از موعد توافق شده با عراق، به سمت خاک عراق پرواز می‌کند نمی‌تواند در فرودگاه عراق بنشیند. او در ادامه به سوئیس می‌رود، اما ۶ ماه پس از آن کشته می‌شود. گرچه چنین موضوعاتی ظرفیت ساخت اثر به صورت مستقل را ندارد، اما در خلال مستند‌ها می‌توان به این موضوع هم پرداخت.