میزان بهره‌وری هر واگن در کشور چقدر است؟

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی: هر واگن در ایران در سال ۹۶ به‌طور متوسط بالغ‌بر یک‌میلیون و دویست هزار تن-کیلومتر بار جابه‌جا کرده است.  این امر در کشورهایی که با بهره‌وری بالاتر کار می‌کنند و گلوگاه‌هایی را که در بالا بدان اشاره گردید مرتفع کرده‌اند دو تا سه میلیون تن است. حتی در کشورهایی مثل قزاقستان این میزان به بیش از ۵ میلیون تن کیلومتر هم می‌رسد. ما هم‌اکنون در ایران حدود ۲۴ هزار واگن باری در سرویس بهره‌برداری داریم و هر واگن‌ به‌طور متوسط روزانه ۱۰۰ کیلومتر باردار و خالی بر روی شبکه ریلی سیر می‌کنند. مثلاً ۵۰ کیلومتر بار می‌برد و به مقصد می‌رساند و مابقی آن،۵۰ کیلومتر خالی برمی‌گردد که این میزان درمجموع بسیار پائین است. البته این ارقام متوسط است وگرنه واگن‌هایی داریم که ممکن است روزانه حتی بالای ۳۰۰ کیلومتر هم سیر داشته باشند.

حالا تصور کنیم یک سرمایه‌گذار به‌طور متوسط برای خرید یک واگن ۳۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری کند که در روز فقط ۵۰ کیلومتر به‌صورت باردار روی شبکه ریلی تردد داشته باشد. اینکه چرا بیشتر نمی‌تواند سیر کند بخشی از آن به همان دلایلی است که در بالا اشاره شد. طبیعتاً این مدل کسب‌وکار برای سرمایه‌گذار منطقی نیست چراکه بهره‌وری شبکه پائین است.

عیارآنلاین: آیا عامل مهم دیگری هم در ضعیف نگه‌داشته شدن بخش ریلی و ناکارآمد شدن بخش مؤثر است؟

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی کشور: بله شاید یک بخش مهم برگردد به سیاست‌های برون بخشی که توان رقابتی بخش ریلی را در مقایسه با حمل‌ونقل جاده‌ای تضعیف می‌کند نظیر عدم تعادل در پرداخت حق دسترسی به شبکه ریلی و جاده‌ای به‌نحوی‌که بخش ریلی هم‌اکنون بیش از ۵ برابر بخش جاده‌ای حق دسترسی به دولت پرداخت می‌کند. موضوع یارانه پنهان سوخت به بخش جاده‌ای هم عامل مهم دیگری است که عملاً قیمت حمل جاده‌ای را به شکلی مصنوعی پائین نگه‌داشته و از بروز مزیت مصرف بهینه انرژی توسط بخش ریلی جلوگیری می‌کند. اعمال این دست سیاست‌ها در طول دهه‌ها موجب شده است سرمایه‌گذاری جهت رفع گلوگاه‌ها به‌ویژه از سوی بخش غیردولتی ریلی توجیه لازم را نداشته باشد و درنتیجه این مسائل و بهره‌وری پائین بخش ریلی همچنان به قوت خود باقی بماند.