مهدی پور‌صفا

 

در اردیبهشت‌ماه سال 90 دستور فرماندهی کل‌قوا درخصوص محدودیت برد موشک‌های بالستیک ایرانی و تمرکز بر دقت آنها توانست فصل جدیدی در صنایع دفاعی ایران باز کند. 

در اردیبهشت‌ماه سال 90 شهید طهرانی‌مقدم، ابلاغیه‌ای از سوی مقام‌معظم‌رهبری دریافت کرد که مبنی بر اینکه برد موشک‌های ایران را تا محدوده 2000 کیلومتر محدود می‌کرد. 

دستوری که می‌توانست به خوبی نشان‌دهنده سیاست جدید دفاعی ایران باشد، سیاستی که برد مهم‌ترین ابزار دفاعی ایران را محدود ولی سایر ویژگی‌ها را مدنظر قرار می‌دهد، ویژگی‌هایی که می‌توانست بسیار مهم‌تر از برد یک موشک باشد. از آن زمان تاکنون مدت زمان زیادی می‌گذرد، برد موشک‌های ایران همچنان در 2000 کیلومتر متوقف مانده اما از آن هنگام تا به الان پیشرفت موشک‌های ایرانی در مسیر دیگری قرار گرفته است. 

   

ابلاغیه رهبری چه بود؟

تا قبل از سال 90 صنعت موشکی ایران به پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ای در حوزه برد و نوع موشک‌ها دست یافته بود. ایران توانست، موشک ماهواره بر سفیر را با موفقیت آزمایش کند و به سمت ساخت موشک ماهواره دیگری با نام سیمرغ حرکت کند. موشکی که قرار بود ماهواره‌های سنگین ایرانی را در مدار قرار دهد، این روند با توسعه موشک‌های ماهواره بر سپهر و ققنوس می‌توانست به حدی از توسعه برسد تا دستیابی ایران به مدار ژئو سنکرون که بالاترین مدار برای ماهواره‌های ارتباطی است را تثبیت کند. در کنار این، ایران توانسته بود به موشک‌های سوخت جامد دست پیدا کند.

 

موشک‌هایی که ساخت آنها از دهه 70میلادی با ساخت راکت زلزال آغاز شد و به ساخت موشک دو مرحله‌ای سجیل‌2 با برد 2000 هزار کیلومتر رسید. موشک سوخت جامد سجیل 2 می‌توانست در کمترین زمان ممکن برای شلیک آماده‌سازی شود و با سرعت 14 ماخ در مرحله نهایی وارد حریم هوایی دشمن شود. نکته‌ای که حتی پیشرفته‌ترین سپر دفاعی رژیم‌صهیونیستی، یعنی پیکان- 2 را نیز به زحمت می‌انداخت. این موشک ضدبالستیک به این منظور توسعه یافته بود تا بتواند موشک‌های سوخت مایع ایران تا سرعت 13ماخ را شکار کند، اما با وجود موشکی به نام سجیل حتی این موشک هم می‌توانست در شکار موشک‌های بالستیک ایرانی ناکام باقی بماند. به نظر می‌رسید زمینه برای ساخت‌ موشک‌های چندمرحله‌ای سوخت جامد، برای رسیدن ایران به موشک‌های قاره‌پیما برای بردهای بالای 5000 هزار کیلومتر فراهم است، اما ابلاغیه رهبری مسیر پیشرفت موشک‌های ایران در این حوزه را متوقف و به سمت دیگری هدایت کرد. حوادث و اتفاقات بعدی درستی این راهبرد را نشان داد. 

  

ایران به سراغ نقطه‌زنی رفت

دقت موشک نکته‌ای بود که صنعت موشکی ایران باید به آن می‌رسید. نقطه‌زنی نقطه‌نهایی این آمال بود. اتفاقاً بسیاری از کشورهای مطرح دنیا در صنایع نظامی به دنبال آن رفته بودند. 

امریکایی‌ها با موشک‌های کروز ادعای دقیق‌ترین موشک دنیا را داشتند و روس‌ها با موشک اسکندر به جنگ موشک‌های پاتریوت امریکایی رفته بودند. در این میان ایران نیز به دنبال دستیابی به همین توانمندی بود. افزایش دقت موشک‌های ایرانی می‌توانست دشمنان اصلی ایران را که در برد 2000 کیلومتری قرار داشتند با خطر جدی‌تری روبه‌رو کند. دشمنانی که پایگاه‌های اصلی آنان در 2000 کیلومتری مرزهای ایران قرار دارد. 

 

در این لیست پایگاه‌های امریکا و همچنین شهرهای اصلی رژیم‌صهیونیستی قرار دارند. داشتن یک بازوی قدرتمند برای ضربه به این پایگاه‌های دشمنان ایران و همچنین میزبانان اصلی را که اغلب کشورهای عربی هستند، از هرگونه حمله به مرزهای ایران و حتی همپیمانان آن نیز باز می‌دارد. این نکته بعدها در موشک‌های نقطه‌زن، فاتح و همچنین عماد که در برد 2000 کیلومتری خطایی نزدیک به 5متر دارد، به خوبی نشان داده شد. 

   

ناظران خارجی چه می‌گویند

این نکته از چشم‌ناظران خارجی نیز پنهان نمانده است. زلمای خلیل‌زاد دیپلمات پیشین‌امریکایی در همین‌باره می‌گوید: توافق هسته‌ای، محدودیت‌هایی برای برنامه هسته‌ای ایران به‌وجود آورده اما برنامه موشکی این کشور همچنان ادامه داشته است. تعداد موشک‌های ایران و برد آنها به صورت چشمگیری افزایش یافته اما این موشک‌ها، عمدتاً به عنوان تسلیحاتی برای ایجاد رعب و وحشت و بازدارندگی و هدف قراردادن اهداف بزرگ، ارزشمند هستند زیرا این موشک‌ها برای هدف قراردادن اهداف کوچک و محدود نظامی دقیق و سودمند نیستند که از آنها محافظت ‌شود اما به نظر می‌رسد این روند در ایران به تدریج در حال تغییر است. 

 

«خلیل‌زاد» در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: ایران در تلاش است موشک‌هایی با دقت بیشتر بسازد و می‌خواهد برد موشک‌هایش را افزایش بدهد و به 2هزار کیلومتر برساند. ساخت چنین موشک‌هایی موجب می‌شود ایران امکان عمل بیشتری در مقایسه با موشک‌های فعلی‌اش داشته باشد. این امر، پاسخ‌ها به توان موشکی ایران را پیچیده‌تر می‌کند و سبب می‌شود طرف‌های مقابل برای دفاع از خودشان در مقابل این موشک‌های ایرانی، بیشتر تلاش کنند. تلاش‌های زیادی در سطح منطقه‌ به دست ما انجام شده و به هرحال باید این توان پدافند موشکی با شرایط جدید منطبق شود. نوعی کنش و واکنش در جریان است. با افزایش تعداد موشک‌های ایران و ارتقای دقت آنها، تلاش‌های لازم برای دفاع در مقابل این موشک‌ها نیز باید ارتقا پیدا کند. این سخنان به خوبی نشان‌دهنده عمق نگاه راهبردی رهبری را در این مقوله نشان می‌دهد. مسئله‌ای که در غیر این صورت می‌توانست سبب بهانه‌جویی‌ها جدید علیه ایران شود. 

   

راهبردی برای جلوگیری از برخی بهانه‌جویی‌ها

نکته دیگری که در این راهبرد برای مقابله با برخی بهانه‌جویی‌ها دیده می‌شود، محدودکردن برنامه موشکی دفاعی برای عدم‌تهدید علیه کشورهای اروپایی ا‌ست. 

یکی از بهانه‌های اصلی امریکایی‌ها برای ایجاد سپر دفاعی موشکی در شرق اروپا مقابله با برنامه موشکی ایران بوده البته هدف اصلی امریکایی‌ها از استقرار چنین موشک‌هایی مقابله با موشک‌های بالستیک روس‌ها بوده است. عدم افزایش برد موشک‌ها از 2000 کیلومتر به بالا عملاً راه بهانه‌جویی برای امریکایی‌ها را بسته است. به گونه‌ای که حتی برخی از کشورهای اروپایی اعتقاد دارند، موشک‌های ایران خطری برای اروپایی‌ها یا کشورهای دیگر همچون روسیه یا هند نیست. با تمام این تفاصیل تمام این برنامه‌ریزی‌‌ها زمانی ا‌ست که ایران در محدوده بالاتری مورد تهدید قرار نگرفته باشد. اگر فشار بر ایران از حوزه‌های گوناگون به‌خصوص در حوزه امنیت ملی بالا بگیرد، ایران می‌تواند در سیاست خود بازنگری کند.