نویسنده: محمدرضا اشتری

 شرکت عقـاب افشـان بزرگ‌ترین تولیدکننــده غیردولتی اتوبوس شهـری و بین شهری ایران است. این مجموعه که پیش‌تر با نام عقاب اسکانیا نیز در بین مردم شناخته می‌شد، حدود ۶۰ سال سابقه تولید انواع اتوبوس دارد. کارخانه اصلی عقاب افشان، در شهرک صنعتی سمنان واقع است و ۵۰ هکتار زمین با ۶۵ هزار مترمربع فضای سرپوشیده دارد. شرکت عقاب افشان در سال ۹۶ موفق به تولید بیش از ۱۵۰۰ اتوبوس شهری و بین شهری و ۱۰۰ دستگاه مینی‌بوس شد.

مپنا با نام کامل مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران شناخته می‌شود. این مجموعه عظیم شامل چند شرکت و زیرمجموعه مهندسی سال ۱۳۷۱ تأسیس شد و تاکنون، حدود ۸۵ درصد کل ظرفیت نیروگاه‌های ایران را با قراردادهایی با ارزش تجاری ۳۰ میلیارد یورو احداث کرده است. امروزه، مپنا علاوه بر پروژه‌های مرتبط با صنعت برق، در نفت، گاز، معدن و ساخت لوکوموتیو برای ترابری ریلی نیز فعال است.

مراسم رونمایی از نخستین اتوبوس برقی ساخت ایران، روز چهارشنبه ۱۲ خردادماه در شهر مشهد برگزار شد. این مراسم با حضور عباس علی‌آبادی مدیرعامل گروه مپنا، محمدرضا کلایی شهردار مشهد و جمعی از اعضای شورای شهر و مدیران شهری مشهد برگزار شد.

در این مراسم، مدیرعامل گروه مپنا با ابراز خرسندی از رونمایی از نخستین اتوبوس برقی کشور در شهر مشهد اظهار داشت:

در اهمیت محیط زیست در دنیای امروز هیچ تردیدی نیست، اما یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بشر «انرژی» است، چون با انرژی همه چیز داریم و بدون انرژی هیچ نداریم.

 تلاش‌ها بر این است که تا سال ۲۰۵۰ میزان تولید دی‌اکسید کربن به‌شدت کاهش‌ یابد و متوقف شود و برای محقق شدن این هدف لازم است به سمت برقی‌سازی برویم.

برق در ایران حدود ۱۲۰ سال پیش برای اولین‌بار در حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام در مشهد روشن شد و اکنون اولین اتوبوس برقی کشور نیز برای اولین‌بار در مشهد کلید می‌خورد.

ویژگی مهم اتوبوس‌های آینده، برقی بودن، هوشمند، اشتراکی و خودران بودن است. خوشبختانه این اتوبوس برقی نیز از بیشتر این امکانات بهره‌مند است.

کامبیز مرادی، مدیرعامل شرکت شتاب، در این مراسم گفت:

امروز شاهد شتاب گرفتن رشد فناوری در کشور هستیم. اتوبوس شتاب، نماد رشد و خودباوری فرهیختگان و متخصصان ایرانی است که در تولید اولین اتوبوس برقی داخلی نمود یافته است.

این اتوبوس نخستین خودرو الکتریکی و توسعه داده‌شده ۱۰۰ درصد داخلی است، تحقق این هدف، مرهون نگرش و رویکرد خاص مدیران و متخصصان گروه مپنا و عقاب افشان است و امیدواریم در سال آینده نخستین ناوگان اتوبوس برقی کشور به همراه مانیتورینگ رونمایی شود.

ویژگی‌های اتوبوس شتاب

اتوبوس برقی شتاب با بهره‌گیری از دانش و نیروی داخلی تولید شده است و قابلیت‌هایی از جمله هوشمندی، ارتباط با مرکز داده، بازگشت انرژی، قابلیت شارژ سریع، سامانه نمایشگر پیشرفته و سامانه خنک‌کاری طراحی‌شده بر اساس اقلیم ایران را دارد. این اتوبوس برقی در خطوط مختلف اتوبوس‌رانی و در پکیج‌های متفاوت باتری نیز عرضه می‌شود.

از ویژگی‌های منحصربه‌فرد اتوبوس طراحی‌شده توسط گروه مپنا و شرکت عقاب می‌توان به طراحی بدنه و شاسی یکپارچه، بدون به‌کارگیری پله در راهرو و ورودی و نیز به‌کارگیری بستر مهندسی «مدیریت چرخه عمر محصول» اشاره کرد که امکان مهندسی هم‌زمان برای چندین شرکت در تمام فرایندهای فنی از طراحی، تولید و کنترل پروژه تا مهندسی، ساخت و طراحی جزئی را فراهم می‌کند.

بر اساس اطلاعات موجود، اتوبوس برقی شتاب روی شاسی یکپارچه توسعه یافته و قابلیت حمل ۳۵ مسافر به‌صورت نشسته و ۴۵ مسافر ایستاده را دارد. سرعت‌گیری صفر تا ۳۰ کیلومتر بر ساعت این اتوبوس ۱۲ ثانیه اعلام شده است و حداکثر سرعت آن نیز ۸۰ کیلومتر بر ساعت خواهد بود.

پکیج باتری‌های اتوبوس برقی شتاب توسط شرکت مکو ساخته شده که ۳۴۱ کیلووات ساعت ظرفیت دارد و از ترکیبات لیتیوم فسفات  ساخته شده است. شارژ کامل این باتری‌ها حدود پنج ساعت طول می‌کشد که در سیکل استاندارد و با توجه به وضعیت اتوبوس، شعاع حرکتی ۱۹۰ تا ۲۵۰ کیلومتر را فراهم می‌کند. قابلیت شیب‌روی اتوبوس شتاب ۲۰ درصد است.

حرکت سریع به سمت هوشمندسازی شبکه حمل‌و‌نقل عمومی

 بیش از ۶۰ درصد این محصول در داخل طراحی و ساخته شده است و مپنا انتظار دارد که با توجه به سرمایه‌گذاری‌های موازی در حوزه‌ سلول باتری و موتور که در مجموعه گروه مپنا در جریان است به ۱۰۰ درصد تولید داخل در این زمینه برسد. استفاده از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و محققان در حوزه‌های برق، الکترونیک، پاورالکترونیک، برنامه‌نویسی و نرم‌افزار، تحلیل داده، هوشمندسازی و مهندسی سیستم فرصت مناسبی برای رشد و شکوفایی این پروژه ایجاد کرده است. به این ترتیب، با رشد زیرساخت تحقیقاتی، امکان گسترش فناوری به حوزه‌های دیگر حمل‌ونقل همچون خودروهای سواری شخصی، خودروهای تجاری نیمه‌سنگین، سنگین و اشتراکی نیز فراهم می‌شود.

مزیت اتوبوس برقی

شکل دادن به جامعه‌ای سالم و هوشمند که سلامت و امنیت شهروندان در آن تأمین می‌شود یکی از مزایای بهره‌برداری از این وسایل حمل‌و‌نقل برقی، از جمله اتوبوس‌های برقی است. بالا بردن توان حمل‌ونقل کشور و سرعت بخشیدن به آن از مزایای دیگر این پروژه است که آن را تبدیل به پروژه‌ای یکتا در مسیر برقی‌سازی می‌کند. تجهیز ناوگان حمل‌ونقل کشور به اتوبوس‌های شتاب قدمی بزرگ به سمت برقی‌سازی حمل‌ونقل عمومی است و تأثیر چشم‌گیری در کاهش میزان مصرف سوخت دیزل و آلاینده‌ها دارد. با بهره‌برداری از این اتوبوس‌ها در هزینه‌های حمل‌ونقل عمومی صرفه‌جویی می‌شود و در روند هوشمندسازی ناوگان حمل‌ونقل کشور نیز پیشرفت بزرگی حاصل می‌شود.

ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی در ایران

توسعه حمل‌و‌نقل برقی در ایران در شرایطی که کمبود منابع ارزی امکان واردات چنین خودروهایی را سخت کرده است، نیازمند بومی‌سازی است. گروه مپنا با آگاهی از این نیاز، از ابتدای دهه ۹۰ خورشیدی مطالعات اولیه خود را در این زمینه آغاز کرد. با عملیاتی شدن این مطالعات، نخستین جایگاه تأمین توان خودرو و موتورسیکلت برقی در ایران، از سوی گروه مپنا در برج میلاد تهران در زمینی به مساحت بیش از ۷۰۰ متر مربع اجرا و عصر روز چهارشنبه، اول خرداد ۱۳۹۸، افتتاح شد. این ایستگاه مجهز به شارژر سریع خودرو برقی شامل یک خروجی شارژ AC با توان ۴۳ کیلووات قابل استفاده برای تمام خودروهای برقی استاندارد دنیا و یک خروجی شارژ سریع DC با توان ۵۰ کیلووات تحت پروتکل CHAdeMO قابل استفاده برای خودروهای شرق آسیا شامل خودروهای میتسوبیشی، کیا، نیسان و... است. ایستگاه برج میلاد همچنین دارای شارژر کند خودرو برقی با توان ۴٫۷ کیلووات است که می‌تواند همه خودروهای برقی استاندارد را تأمین توان کند. جایگاه شارژ خودروهای برقی گروه مپنا، مجهز به دو شارژر ۵٫۵ کیلوواتی موتورسیکلت برقی است و به‌سهولت توان شارژ موتورسیکلت‌های برقی را هم دارد.

همچنین پس از توافق‌های شهرداری مشهد با گروه مپنا در حوزه‌های مختلف برقی سازی حمل‌و‌نقل در شهر مشهد، چهارشنبه ۱۷ دی‌ماه ۹۹، دومین ایستگاه شارژ خودرو برقی کشور و اولین ایستگاه شارژ خودرو برقی در خراسان رضوی، در پایانه اتوبوس‌رانی شهر مشهد افتتاح شد.