از گذشته دور تاکنون مسیر حرکت به سمت مشهد مقدس برای مردم استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان از جاده کرمان-دیهوک می‌گذشته است، اگر نقشه مکان کاروانسراهای جنوب شرق کشور را رصد کنید خط ممتدی از شهرهای پرجمعیت شرق کشور به‌خصوص کرمان به سمت دیهوک و در انتها فردوس و استان خراسان رضوی ایجاد شده است.

امروزه بعد از گذشت هزاران سال این کاروانسراها تخریب‌شده‌اند و به‌جز خرابه‌ای چیزی از آن‌ها باقی نمانده است اما مسیر همان خط ممتدی است که کاروانسراهای قدیمی را به هم وصل می‌کرد و فقط آسفالت شده و در امتداد جاده چند آب‌انبار که البته خالی از هرگونه امکانات ازجمله آب هستند! در طول این مسیر طولانی احداث‌شده است.

جاده‌ای که از مسیر بی‌توجهی می‌گذرد

درحالی‌که طی دهه گذشته مسئولان کشور از توسعه راه‌ها و دوبانده شدن جاده‌های کشور سخن فراوان گفته‌اند اما گویا تاکنون هیچ مسئولی از این جاده عبور نکرده است، جاده‌ای که تنها مسیر ارتباطی سه استان با خراسان رضوی محسوب می‌شود و در کنار مسافران بی‌شمار، کامیون‌های ترانزیت هم از آن عبور می‌کنند.

آنچه در خصوص این جاده گفته می‌شود دقیقاً مطابق با مشاهده خبرنگار و به‌دوراز هرگونه اغراق است و امید می‌رود با انتشار این گزارش مسئولان برای رفع مشکل زائران حرم رضوی پیش‌قدم شوند.

کافی است از شهر کرمان به سمت مشهد حرکت کنید، در ابتدا باید از چند شهر کوچک در اطراف شهر کرمان گذر کنید که اکثراً از میان باغ‌های پسته می‌گذرد و بیشتر به جاده روستایی که هرلحظه امکان دارد تراکتور وارد جاده شود شباهت دارد، این جاده هرچند طی سال‌های اخیر در بخش‌هایی دو بانده شده اما خطرناک‌ترین قسمت‌های جاده کرمان- چترود دقیقاً در همان قسمت‌هایی است که به‌تازگی احداث‌شده و هر راننده ناآشنایی را می‌تواند دچار حادثه کند.

اما پس از گذر از این بخش از میانه کویر ناگهان وارد یک مسیر کوهستانی خطرناک از چترود به سمت شهر راور یعنی آخرین مرکز جمعیتی که در حاشیه کویر وجود دارد، می‌شوید. این جاده بسیار کم‌عرض و دارای پیچ‌وخم‌های خطرناک است و در اطراف آن ده‌ها روستا قرار دارد.

در کنار جاده غیراستاندارد و کم‌عرض سعی شده طرح دوبانده شدن اجرا شود اما گویا به دلیل مشکلات اعتباری مسکوت و سال‌ها طرح نیمه‌کاره مانده است، در این منطقه روستای هجدک که مرکز زمین‌لرزه‌های جنوب شرق کشور است خودنمایی می‌کند.

کمی جلوتر به شهر راور می‌رسید، این شهر زیست‌گاه یوز ایرانی است و به همین دلیل اطراف جاده مملو از تابلوهای هشداردهنده است، از این منطقه تا دیهوک که نخستین شهر در آن‌سوی کویر است ۳۲۰ کیلومتر فاصله وجود دارد.

ورود به یکی از داغ‌ترین جاده‌های ایران/ ۳۲۰ کیلومتر بدون یک قطره آب

مهم‌ترین مشکل مسافران دقیقاً در همین بخش از جاده شروع می‌شود اما متأسفانه به مسافران عبوری که عموماً ناآشنا به مشکلات این راه هستند هیچ اطلاعی داده نمی‌شود و هیچ تابلوی هشداری نیز وجود ندارد.

کافی است تنها چند کیلومتر از کوهستان‌های اطراف راور به سمت کویر حرکت کنید که دنیای اطراف به ناگاه متوقف می‌شود و هم‌زمان خدمات‌رسانی به مسافران هم مانند دنیای غریب اطرافتان متوقف می‌شود.

کویر سوزانی که یکدست بیابانی و بی‌آب‌وعلف و خاک است، در برخی از قسمت‌های جاده موبایل هم آنتن نمی‌دهد، بعد از گذر از پایگاه هلال‌احمر که در نزدیکی راور قرار دارد با گرمایی بی‌سابقه مواجه می‌شوید که امکان پیاده شدن از خودرو را حتی برای چند لحظه از مسافران می‌گیرد. تنها امکان برای رهایی از این گرما  مسافرت در شب است که به دلیل خطر برخورد با شترهایی که به‌وفور در اطراف جاده یافت می‌شوند دارای ریسک فراوان است.

اما گذر از این بیابان از ساعت ۹ صبح تا ۴ عصر داستانی است که فقط باید تجربه کرد، هرچند شرایط جوی طبیعت منطقه چیزی نیست که کسی بتواند برایش چاره‌اندیشی کند اما انگشت تعجب وقتی به دهان می‌ماند که بدانید در طول این مسیر تا منطقه «دیگ رستم» هیچ امکانی برای استراحت یا تأمین آب مسافران و حتی یک سایه در گرمای نزدیک ۵۰ درجه وجود ندارد، نه خبری از پایگاه پلیس‌راه است نه پایگاه امدادی و اورژانس، برخی مواقع درصورتی‌که خوش‌شانس باشید خودروی گشت یکی از این نهادها را مشاهده خواهید کرد.

تنها امکان دسترسی مسافران آب‌انبارهایی است که به فاصله معین از یکدیگر در کنار جاده بناشده‌اند و سایه بانی نیز در کنار این آب‌انبارها احداث‌شده است، اما نکته عجیب این است که در این مکان‌ها برخلاف نامشان هیچ اثری از آب پیدا نمی‌شود.

بیابانی بی‌آب‌وعلف که در صورت نقص فنی خودرو و ازکارافتادن سیستم سرمایشی هیچ گزینه‌ای به‌جز موبایلی که اکثراً آنتن نمی‌دهد برای درخواست کمک وجود ندارد. در میانه مسیر به دلیل عدم وجود کنترل پلیس و البته دوربین‌های کنترل سرعت با انواع تخلف‌های رانندگی از سوی خودروهای سنگین و گاه مسافران نیز مواجه خواهید شد.

این جاده که  ۱۰۳ کیلومتر آن در حوزه استان کرمان و مابقی در حوزه خراسان جنوبی قرار دارد کمترین توجهی در راستای خدمات‌رسانی را به خود ندیده است.

باوجود حجم بالای ترافیک اما مسیر اکثراً دوطرفه و بسیار کم‌عرض و مملو از دست‌اندازها و آب‌نماهایی است که به حال خود رهاشده‌اند.

تنها مکانی که در طول این مسیر وجود دارد منطقه‌ای به نام «دیگ رستم» است که در خراسان جنوبی قرارگرفته، این مکان بسیار گرم هرچند دارای مسجد و سرویس بهداشتی، رستوران، پمپ‌بنزین و پایگاه اورژانس است اما بسیار فرسوده و فارغ از هرگونه رسیدگی بهداشتی به نظر می‌رسد و حداقل‌ها را در اختیار مسافر قرار می‌دهد.

سرویس‌های بهداشتی فرسوده و دارای شرایط بسیار اسفبار، امکانات محدود درمانی که فقط شامل آمبولانس و یک ساختمان کوچک فاقد امکانات درمانی و پمپ‌بنزینی که اگر شانس داشته باشید سوخت موردنیاز را در اختیارتان بگذارد تنها چیزی‌هایی هستند که در دیگ رستم می‌بینید و باز همان داستان جاده‌ای که در برخی مکان‌ها دوطرفه و گاه یک‌طرفه می‌شود ادامه می‌یابد و شما را از قلب یکی از بی‌امکانات‌ترین جاده‌های ایران به سمت اولین شهر در آن‌سوی کویر می‌رساند.

ساعت‌ها بی‌آبی در گرمای ۵۰ درجه‌ای کویر

درد دل مسافرانی که در این مسیر حضور دارند هم جالب است، محمد چوگانی یکی از این افراد است که تجربه سفرش از این جاده را بیان می‌کند.

وی می‌گوید بعد از ورود به جاده متوجه پاره شدن ژنت خودرو و ازکارافتادن سیستم سرمایشی شدم این در حالی بود که به همراه همسر و فرزند تازه متولدشده‌ام راهی مشهد بودیم، متأسفانه موبایل آنتن نمی‌داد و در میانه کویر در گرمایی که هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنم گرفتارشده بودیم و تنها شانسی که آوردم وجود مقداری آب بود، لباس نوزادم را خیس می‌کردیم که دچار گرمازدگی نشود و درنهایت پس از یک ساعت یک خودروی عبوری به ما کمک کرد و توانستیم از کویر عبور کنیم.

آب‌انبارهایی فاقد آب که پناه‌گاه حیوانات کویر شده‌اند

راننده یکی از کامیون‌های عبوری هم می‌گوید: باوجوداینکه در این مسیر آب‌انبار وجود دارد اما این مکان‌ها هیچ امکاناتی ندارد و بیشتر به محلی برای تجمع حیوانات خطرناک کویر تبدیل‌شده‌اند که دنبال سایه می‌گردند، از یک سال قبل به دلیل اینکه نمی‌توانستند بر بهداشت آب نظارت داشته باشد آب این منبع‌ها را خالی کردند.

وی گفت: کم‌عرض بودن جاده و تبدیل‌شدن مسیر به دوطرفه و یک‌طرفه می‌تواند موجب سردرگمی و تصادف در این مسیر شود همان‌طور که طبق مشاهدات ما بارها شاهد تصادف‌های دل‌خراش در این جاده بوده‌ایم.

محمد نظری یکی دیگر از مسافران است که خود را از سیستان و بلوچستان به «دیگ رستم» رسانده است، وی می‌گوید: مسافت طولانی را برای طی کردن مسیر زاهدان به سمت راور طی کردم و تصور می‌کردم حداقل در این بخش از جاده وضعیت بهتر باشد اما به‌مراتب از جاده‌های سیستان و بلوچستان وضعیت بدتر بود.

وی افزود: جاده پر از دست‌انداز است و خودروهای سنگین در نبود نظارت پلیس و حتی دوربین‌های کنترل سرعت از لابه‌لای خودروهای سواری به نحو بسیار خطرناکی عبور می‌کنند و چون هوا به‌شدت گرم است همه سعی دارند به‌گونه‌ای خود را از این گرمای وحشتناک نجات دهند.

فرمانده انتظامی استان کرمان در خصوص وضعیت راه‌های استان کرمان می‌گوید: استان کرمان وسیع‌ترین استان کشور و دارای راه‌های طولانی اصلی و فرعی است که اکثراً یکنواخت و بیابانی هستند به همین دلیل برای رانندگی خسته‌کننده هستند و اکثر حوادث در جاده‌ها نیز به دلیل خستگی راننده و واژگونی روی می‌دهد.

سردار رضا بنی اسدی می‌افزاید: جاده راور-دیهوک نیز به دلیل کویری بودن این مشکل را دارد و عملاً به دلیل تنوع نداشتن موجب خستگی راننده می‌شود.

وی تصریح کرد: در این جاده برخی از مناطق نیز حادثه‌خیز هستند که باید هر چه سریع‌تر برای رفع مشکل این بخش‌های جاده اقدام شود.

وی با اشاره به طولانی بودن این مسیر و خستگی راننده‌ها گفت: قطعاً اگر امکانات رفاهی بیشتری در طول این مسیر ایجاد شود میزان بروز حوادث جاده‌ای هم کاهش خواهد یافت.

اصلاح نقاط حادثه‌خیز به اعتبار نیاز دارد

فرماندار راور نیز در خصوص وضعیت این جاده می‌گوید: ۱۰۳ کیلومتر از این جاده در حوزه استحفاظی استان کرمان قرار دارد که طرح دو بانده کردن این جاده از سال‌ها قبل در دستور کار است و به دلیل کمبود اعتبار کار طی سال‌های گذشته به‌کندی پیش رفته است.

اژدری در این خصوص می‌گوید: بخشی از مسیر طی فازهای مختلف اصلاح‌شده و طرح دو بانده کردن باقیمانده جاده نیز در انتظار تأمین اعتبار است.

وی بیان کرد: با توجه به اینکه زائران امام رضا (ع) از این جاده عبور می‌کنند تمام تلاش ما برای ارائه خدمات بهتر به مسافران است که این امر هم منوط به تأمین اعتبار است.

این جاده که هرسال هزاران نفر از عاشقان اهل‌بیت(ع) از کشورهای پاکستان و افغانستان و سه استان هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان را به مشهد می‌رساند بدون شک یکی از فقیرترین مسیرهای اصلی کشور است که کمتر موردتوجه قرارگرفته و دستگاه‌های متولی می‌توانند با هم‌افزایی با یکدیگر یک‌بار برای همیشه به مشکلاتش پایان دهند.