در شرایط کنونی به دلیل کاهش منابع دولتی تخصیصی به طرح های عمرانی و ضعف سیستم بانکی در تامین مالی پروژه ها، شاهد رکود و رخوت در اجرای پروژه های توسعه ای از طرف بنگاه های بخش عمومی و خصوصی هستیم در حالی که با استفاده از ظرفیت های بازار سرمایه هم مشکل تامین مالی سرمایه مورد نیاز بنگاه های اقتصادی کشور را می توان تا حدودی برطرف کرد و هم با واگذاری پروژه های بزرگ به بخش خصوصی و حمایت دولت برای تامین سرمایه مورد نیاز از بازارسرمایه، به کاهش سهم دولت از اقتصاد کشور کمک کرد.
«فراهم کردن بسترهای قانونی با همراهی دولت و مجلس، قوانین و مقررات مورد نیاز اعم از مجوزها یا مشوق های مربوطه، افزایش رقابت پذیری و رفع موانع تولید قوانین بودجه سال های 96 و 97 و قانون الحاق برخی از مواد به مقررات مالی دولت(الحاق2) و مصوبه های شورای اقتصاد»، از مهمترین بسترهای قانونی برای استفاده از منابع مالی این بازار است.
همچنین «کمک به بهبود فضای کسب و کار و افزایش جذابیت اقتصادی پروژه های ریلی با آزادسازی نظام قیمت گذاری خدمات ریلی اعم از مسافر و بار و فراهم کردن تسهیلات مالی بلندمدت با نرخ سود مناسب، مشارکت در تامین بخشی از منابع مالی با هزینه صفر، پرداخت مابه التفاوت مصرف سوخت حمل ریلی نسبت به جاده ای بعنوان یارانه، کاهش و تثبیت حق دسترسی به شبکه ریلی از متوسط 57 درصد به متوسط 20 درصد» از جمله اقدامات مهم راه آهن در این بخش است.
با توجه به اقدامات مورد اشاره و نیاز به 100 هزار میلیارد تومان برای اجرای پروژه های ریلی در پنج سال آینده، تعاملات لازم با بورس اوراق بهادار به عمل آمد و با کمک شرکت های تامین سرمایه، بورس اوراق بهادر با تشکیل تیم های کارشناسی تخصصی و بکارگیری ساز و کارهای حرفه ای با هدف حصول اطمینان از بازدهی مناسب و ریسک پایین صنعت ریلی، تعداد قابل توجهی از پروژه های شرکت های حمل و نقل ریلی خصوصی را برای استفاده از ابزارهای بورسی تایید کرد.
به تدریج در ماه های آتی امسال، فرایند آنها تکمیل و منابع مالی قابل توجهی از طریق بازارسرمایه کشور به بخش توسعه حمل ونقل ریلی سرازیر خواهد شد.
علاوه بر امکان عرضه سهام شرکت های سودآور ریلی در فرابورس که عملیاتی شده، مهمترین ابزارهای تامین مالی مناسب برای تامین مالی پروژه های ریلی که پس از برررسی های کارشناسان بورس تایید شده به شرح زیر است:
- انتشاراوراق اجاره برای تامین ناوگان وماشین آلات ریلی (لکوموتیو- واگن مسافری - واگن باری - ماشین آلات خطی و...)
- انتشار اوراق استصناع برای تامین ناوگان باری ومسافری و احداث کارخانجات و دپوهای تعمیراتی
- تشکیل صندوق پروژه برای ساخت خطوط و ایستگاه های راه آهن
یکی از عوامل کلیدی افزایش توان رقابت پذیری بنگاه های اقتصادی که به دلیل پدیده جهانی شدن مجبور به رقابت نفس گیری با رقبای بین المللی است، موضوع سهولت دسترسی به منابع مالی و مناسب بودن هزینه های تامین مالی است.
به همین دلیل است که تقریبا همه کشورهای صنعتی یا اقتصادهای نوظهور نسبت به ایجاد نهادهای مالی منسجم برای پشتیبانی تامین مالی کالاهای صادراتی خوداقدام کرده اند و امروزه شرکت های پوشش بیمه صادراتی و بانک های تجاری این کشورها بسته های تامین مالی مناسب و رقابتی را به سهولت در اختیار صادرکنندگان خود قرارمی دهند تا به کمک آن بتوانند در بازارهای بشدت رقابتی بین المللی بویژه کشورهای واردکننده، بازارهای هدف خود را تسخیر کنند.
چین، کره جنوبی و آلمان را می توان از جمله کشورهای پیشرو در این زمینه نام برد.
تامین نیازمندی های تامین مالی بنگاه ها اعم از منابع مالی مورد نیاز برای توسعه و سرمایه در گردش، مقدم بر ابزارهای تامین مالی صادراتی است زیرا در کشورهای صنعتی، سازوکار اصلی طراحی شده برای تامین سرمایه مورد نیاز جهت پروژه های توسعه ای یا سرمایه در گردش بنگاه های اقتصادی، استفاده از ابزارهای تامین مالی بازار سرمایه است.
خوشبختانه با توسعه بازارسرمایه کشور در سال های اخیر، امیدها برای نقش آفرینی بورس اوراق بهادار کشور در تامین مالی بنگاه های اقتصادی پررنگ تر شده است.
 

نوراله بیرانوند*معاون برنامه ریزی و اقتصاد حمل و نقل راه آهن

ایرنا