با آغاز به کار دولت یازدهم، مسئولیت وزارت راه و شهرسازی را عباس آخوندی برعهده گرفت که در این حوزه نیز دو اندیشه علاوه بر مسئولیت‌های وزیر از سوی آن مقام ارایه شد؛ اندیشه ایران‌شهری و اندیشه معماری‌راه که هر دو نیز با هدف یکپارچه دیدن شهرها، روستاها و راه‌های برون‌شهری و درون‌شهری و توجه به اقلیم و شرایط آب و هوایی و استفاده از مصالح بومی و البته استاندارد در ساخت راه‌ها مورد توجه دوباره قرار گرفت. در همین رابطه نیز درباره موضوع تازه معماری راه با اندیشمندان و صاحبنظران معماری این اندیشه مطرح شد تا زوایای مختلف آن بررسی شود.

 دکتر محمد مهدی محمودی استاد بازنشسته معماری دانشگاه تهران، طراح رصدخانه ملی ایران، طراح مرکز دایره‌المعارف اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی- اسلامی) و طراح و مدیر پروژه مطالعات و ساماندهی نوار ۲۲ کیلومتری ساحل بندرعباس (حدفاصل فرودگاه تا بندر شهیدباهنر) که از سال ۸۶ تاکنون مرحله به مرحله در حال اجرا است و تاکنون ۷۰ درصد آن به بهره برداری رسیده است، می‌خوانید:

محمدمهدی محمودی استاد معماری دانشگاه تهران در بیان اهمیت معماری راه و پیوند دو مقوله به هم پیوسته معماری و راه، می‌گوید: خلاقیت شاخصه اصلی معماران است و فضا در دید معمار با جزئیات و ظرافت‌های بیشتری بررسی می‌شود به همین دلیل نیز معماران در کنار مهندسان راه می‌توانند ترکیبی ایده‌آل برای خلق راه‌هایی امن، چشم‌نواز و اقتصادی باشند.

استاد بازنشسته معماری دانشگاه تهران با تشبیه راه به یک سناریو و فیلم سینمایی، بر اهمیت معماری راه تاکید دوباره دارد و ایجاد جاذبه‌های بصری را به عنوان یکی از شاخصه‌های اصلی معماری راه که متضمن ایمنی راه است برمی‌شمارد.

 وی تلاش برای به حداقل رساندن خستگی راننده در طول سفر را عاملی برای افزایش ایمنی برمی‌شمارد و می‌افزاید: ویژگی‌های بصری و تناسبات لازم و استاندارد در نصب تابلوهای راهنمایی و اطلاع‌رسانی و همچنین ابعاد و جهاتی که این تابلوها دارند باید در برخی از راه‌های برون‌شهری مورد تجدیدنظر قرار بگیرد.

به گفته وی، استفاده مناسب از رنگ‌ها، قرارگیری مناسب تابلوهای تبلیغاتی در طول مسیر، تناسبات علائم با پوشش گیاهی راه‌ها، خلاصه و درعین حال خوانا بودن علائم از دیگر ویژگی‌هایی است که باید مورد توجه مسئولان امر قرار بگیرد.

طراح و مدیر پروژه مطالعات و ساماندهی نوار ۲۲ کیلومتری ساحل بندرعباس (حدفاصل فرودگاه تا بندر شهید باهنر) باز شدن موضوع معماری راه را توسط وزارت راه و شهرسازی در دولت یازدهم کاری بزرگ برمی‌شمارد که در امکان دست یافتن و ایجاد گفتمان معماری راه موثر و مطلوب واقع خواهد شد.

محمودی می‌گوید: راه‌ها باید طوری توسط علائم، تابلوها و نور، مبلمان شوند که سرنشینان را برای ورود به یک شهر و یا خروج از آن آماده کنند. به نظر می‌رسد برخی راه‌ها و جاده‌ها برای گردشگران داخلی و خارجی از جذابیت‌های بیشتری برخوردار است و در عین حال سفرهای جاده‌ای بیشترین علاقمندی را به خود اختصاص می‌دهد به همین دلیل نیز معماری جاده‌های کشور باید از استانداردهای لازم برخوردار باشد.

وی تصریح می‌کند: هویت و فرهنگ یک شهر در دروازه‌های ورودی شهر نمایان می‌شود و باید معماری جاده‌ها متناسب با اقلیم و شرایط آب و هوایی و فرهنگ و آداب و سنن باشد درعین حالی که از چهارچوب‌های فنی، مهندسی و ضوابط معینی تبعیت می‌کند.

طراح رصدخانه ملی ایران در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه می‌توان از تجربه‌های تاریخی در ساخت راه‌های امروز بهره گفت؟ ‌ می‌گوید: نگاه به جاده‌های قدیمی و البته ماندگار ایران نشان می‌دهد که مهندسان بیشتر به بستر طبیعی زمین و راه توجه داشتند و معماری را به تناسب آن انجام می‌دادند به همین دلیل نیز پروژه‌ها اقتصادی‌تر اجرا می‌شد. بدین‌معنا که در عین‌حالی که دید و منظره ها حفظ می‌شدند، طبیعت نیز کمتر تخریب می‌شد.

محمودی راه تاریخی ابریشم را که شبکه راه‌های به هم پیوسته‌ای با هدف بازرگانی در آسیا بود نمونه‌ای ارزشمند و قابل‌تامل در معماری‌راه عنوان می‌کند و می‌افزاید: راه ابریشم نشان می‌دهد مسیرهایی که در جاده‌ها انتخاب می‌شد بر اساس طبیعت، وضعیت و موقعیت جغرافیایی و در عین حال استراتژیکی بوده است که خود راهکاری برای پیونده بین کشورها بود.

این معمار با تاکید بر ارزش‌های طبیعی و بومی راه، داشتن راه‌های استراتژیک مناسب در ایران را یکی از ویژگی‌های مهم کشورمان برمی‌شمارد و می‌گوید: اگر اتفاقاتی همچون زلزله، حوادث طبیعی و حتی حوادث غیرطبیعی در کشور رخ دهد باید این توانمندی در کشور باشد که از شهرهای مختلف بتوان امدادرسانی لازم را انجام داد و قاعدتا در اینگونه حوادث نقش راه‌ها و ایمنی و امنیت‌شان و همچنین استاندارد بودن برای سرعت امدادرسانی بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

وی تصریح می‌کند: ورودی و خروجی‌های یک شهر که دروازه‌های شهرها به شمار می‌روند در حوادث‌طبیعی و رخدادهای غیرمترقبه بسیار مهم هستند و به همین دلیل نیز رویکرد سیاستگذاران ارشد حوزه راه همواره بر ایجاد راه‌های مناسب و همچنین نگه‌داری از آنها در میان‌مدت و درازمدت بوده است.

محمودی معتقد است: در سالیان اخیر، مطالعات ارزشمندی در حوزه راه انجام گرفته است و به ویژه در دولت یازدهم شاهد این تامل بر روی راه‌های کشور و توجه به معماری آنها  بودیم که راه‌ها باید از لحاظ ایمنی، سلامت، استاندارد، علاقمندی به سفر، رشد گردشگری، تعاملات‌فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حائز اهمیت دوباره شوند. شاهد بودیم که اندیشه تازه معماری راه در ایران نیز مانند سایر کشورهای پیشرفته دنیا توسط وزیر محترم راه و شهرسازی همچون اندیشه ایران شهری جانی تازه گرفته است و امید است تا این اندیشه نیز در راه های ایران تجلی اندیشه ایران شهری و به هم پیوستگی و وحدت روز افزون را ارایه کند.

به گفته وی، در حال حاضر در کشور راه‌های استراتژیکی خوبی ایجاد شده‌اند که در آینده شهرها و پیشرفت‌شان تاثیر خواهند گذاشت. به واقع، در حال‌حاضر شهرهای بن‌بست نداریم و شهرها صاحب دروازه‌های متعددی شده‌اند.

محمودی می‌گوید: شاهد هستیم که در سال‌های اخیر پروژه‌های راهسازی، سرعت خوبی داشته‌اند. به عنوان نمونه، در حال حاضر می‌توان از پایتخت به شهرهای‌شمالی سفر کرد و در یک مسیر یک طرفه و ایمن نیز این حرکت رخ می‌دهد و این امکانی است که در جاده فیروزکوه ایجاد شده است. اینها نشان‌دهنده ایمنی است و پیشرفت کشور را در حوزه راه نشان می‌دهد.

وی می افزاید: پیوند معماری با راه می‌تواند بخشی از مشکلات را در راه های کشور به حداقل ممکن برساند.