ترابر نیوز:

بر اساس مطالعات طرح جامع آب کشور، منشاء اصلی منابع آب در ایران را ریزش‌های جوی بالغ بر ۴۱۳ میلیارد متر مکعب تشکیل می‌دهد. از این مقدار ۹۳ میلیارد متر مکعب (معادل ۲۳ درصد) به صورت جریان‌های سطحی جاری شده، ۲۵ میلیارد متر مکعب (معادل ۶ درصد) به سفره‌های زیر زمینی نفوذ کرده و ۲۹۵ میلیارد متر مکعب یعنی ۴/۷۱ درصد آن به صورت تبخیر از دسترس خارج می‌گردد. علاوه بر این ۱۲ میلیارد متر مکعب آب به صورت جریان‌های سطحی از طریق رودخانه‌های مرزی وارد کشور می‌گردد. بدین ترتیب حجم جریان‌های سطحی به ۱۰۵ میلیارد متر مکعب می‌رسد.

از مجموع ۱۰۵ میلیارد متر مکعب آب سطحی به همراه آب بارندگی که به زیر زمین نفوذ می‌کند (۲۵ میلیارد متر مکعب) مجموعاً منابع تجدیدپذیر کل کشور را تشکیل می‌دهند که حجم آن به ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بالغ می‌گردد. این‌ ارقام‌ معمولاً آب‌بندان‌ها و بندهای‌ مزرعه‌ای‌ را دربرنمی‌گیرد، که اگرچه‌ کوچکند، یک‌ اثر تجمعی‌ روی‌ کارکرد سیستم‌های‌ رودخانه‌ای‌ دارند

از مجموع ۱۳۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر کشور حدود ۸۹٫۵ میلیارد مترمکعب آن در حال حاضر استحصال می‌شود، این مقدار ۱٫۷۲ درصد کل آبی است که در جهان استحصال می‌شود، در حالی که جمعیت ایران یک درصد جمعیت جهان است. از مقدار ۸۹٫۵ میلیارد متر مکعب آب استحصال شده در کشور بیشتر از ۴۱٫۲ میلیارد متر مکعب آن سطحی و ۴۸٫۳ میلیارد متر مکعب آن آب زیرزمینی می‌باشد. تغذیه طبیعی سفره‌های زیـرزمینـی ۵۶٫۵ میلیارد متر مکعب است که ناشی از ۲۵ میلیارد متر مکعب تغذیه از بارندگی، ۱۳٫۲ میلیارد متر مکعب تغذیه از جریانات سطحی و ۱۸٫۳ میلیارد متر مکعب تغذیه از آبیاری می‌باشد.

اما در مقابل ۶۳٫۵ میلیارد متر مکعب از آب‌های زیرزمینی تخلیه می‌شود که ۴۸٫۳ میلیارد متر مکعب آن به مصرف می‌رسد، ۵٫۵ میلیارد متر مکعب آن تبخیر و تعرق می‌شود و ۹٫۷ میلیارد متر مکعب آن بصورت زه‌آب و روان‌آب هدر می‌رود

 در کشور ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی در حدود ۹۰ درصد، شرب 7 درصد و صنعت و معدن 3 درصد است، در صورتی‌که در کشورهای توسعه یافته سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است.

سرانه مصرف آب خانگی ایران حدود 185 لیتر است که بسیار بالاتر از معیارهای جهانی می باشد. کل مصرف آب شرب کشور در مصارف خانگی حدود 5.4 میلیارد متر مکعب است. یعنی مصرف آب خانگی و شرب شهر 1.2 میلیون نفری چون اهواز کمتر از 90 میلیون متر مکعب در سال است. یا شهر سه میلیون نفری چون اصفهان کمتر از 300 میلیون متر مکعب مصرف آب خانگی و شرب است.

هزینه شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به مراکز استانهای کشور به ازای هر متر مکعب یک دلار می باشد. به این ترتیب ارزش آبی که در کشاورزی ایران مصرف می شود حدود 90 میلیارد دلار است. هزینه برق چاه های کشاورزی و گازوئیل مصرفی که حوزه کشاورزی نیز حدود 10 میلیارد دلار است.  وزن کل محصولات کشاورزی تولیدی در ایران حدود 120 میلیون تن است.

بیشترین هرز روی آب در ایران:

1. کشاورزی و باغداری
2. تبخیر آب
3. ریزش آب به دریا
4.  صنایع
5. خانگی و بهداشتی

راهکار های مدیریت مصرف آب در هر حوزه:

1. تصویب قوانین و مقررات لازم و استفاده از سیاست های تشویق و تنبیه جهت سوق دادن کشاورزی و باغداری ایران به سمت آبیاری قطره ای و سایر شیوه های مدرن با مصرف آب کم و بهره وری بالا، ممنوعیت کشت محصولات پر مصرف آب در مناطق کم آب کشور خصوصا برای فصل تابستان.

به عنوان مثال کشت نیشکر به مرور در خوزستان متوقف و کشت پائیزه چغندرقند جایگزین شود. کشت برنج در استان های اصفهان، خوزستان و فارس ممنون و کشت های جایگزین و خرید تضمینی جایگزین شوند. در همه این سیاست گذاری ها می بایست منافع کشاورزان به هر طریق و روش ممکن تامین شوند حتی بخشی از کشاورزان تحت پوشش بیمه های درمانی و از کار افتادگی قرار گیرند.

   2- تصویب سیاست های تشویقی جهت انتقال آب به اراضی کشاورزی و باغی از طریق لوله و استفاده از توپک و سایر روش ها جهت کاهش تبخیر آب سد ها و سایر برنامه های اجرایی دیگر

   3- احداث سد های بزرگ وسدهای تنظیمی و کنترلی در نقاط مختلف کشور جهت کنترل سیلاب ها و جمع آوری آب و جلوگیری از ریزش آب های سطحی کشور کم آب ایران در فصل های بارش به دریا، همچنین سرمایه گذاری بیشتر جهت اجرای سیاست های آبخیز داری و کاشت درختچه ها در نقاط کوهستانی و پر بارش، در برنامه های سد سازی منافع افرادی که تا بحال از منابع آب ورودی به سد استفاده می نمودند می بایست لحاظ گردد. به عنوان مثال اگر قرار است سد بهشت آباد احداث شود و یک میلیارد متر مکعب آب حاصل از بارش و سیلاب ها در زمستان و بهار وارد این سد شود در کنار آن لازم است درصدی از درآمد حاصل از ارزش آب ورودی به سد بصورت مستقیم یا غیر مستقیم به مردم آن منطقه تعلق گیرد. مثلا حق آبه ای برای آنها لحاظ شود، مردم منطقه تحت پوشش حمایت های بیمه درمان و حمایت های بیمه ای قرار گیرند. در هر گونه اشتغال ناشی از احداث این سد در اولویت جذب نیرو باشند و حداقل 70درصد نیروها از مردم همان منطقه جذب شوند.  سالانه مبلغ قابل قبولی به پروژه های عمرانی یا توسعه ای شهرداری ها و دهداری های منطقه کمک شود و سایر حمایت ها

  5- مکلف نمودن صنایع بزرگ واقع در بندر امام خمینی به استفاده از آب دریا برای سیستم های خنک کاری و ایجاد مشوق های لازم جهت استفاده از خروجی پساب تصفیه خانه ها جهت مصارف صنعتی از جمله در شرکتهای ذوب آهن اصفهان، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و سایر شرکتهای صنعتی و صنایع معدنی( هم آب فرآیندی و هم آب خنک کاری)

   6- تعیین معیار مصرف بهینه آب و ایجاد سیاست های مشوق های مالی برای کم مصرف ها و جریمه برای پر مصرف ها

منبع: ندای هموطن