امروزه شهرداری کلانشهر تهران به عنوان نماد و الگوی کلانشهرهای ایران و کشورهای اسلامی، از نظر حوزه اختیارات و وظایف مدیریتی فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد. مقایسه وظایف شهرداریها در کشورهای توسعه­یافته نشان می­دهد که از مجموع 62 وظیفه شهرداری در بسیاری از کلانشهرهای توسعه­یافته تنها 13 مورد آن (که عموما خدماتی و کالبدی است) به عهده شهرداری کلانشهر تهران است. بررسی اجمالی ساختار تشکیلاتی شهرداریهای دیگر کشورها، خصوصاً کشورهای توسعه­یافته، نشان می­دهد که وظایف این نهادها روز­به­روز گسترده­تر شده است و شهرداریها به عنوان حکومتهای محلی، عمومی و غیرانتفاعی هر روز وظایف بیشتری را بر عهده گرفته­ و دولتها نیز سعی کرده­اند از وظایفی که تاکنون خود به دوش کشیده­اند رها شوند و آنها را به این حکومتهای محلی انتقال دهند تا نقش آنها فقط به نظارت، هدایت، سیاستگذاری و پژوهش محدود گردد.

با مقایسه شهرداری کلانشهر تهران با دیگر کلانشهرهای دنیا از نظر حوزه اختیارات و وظایف به چند تفاوت اصلی و کلی می­توان اشاره نمود. اول اینکه شهرداری تهران فقط بخش کوچکی از مدیریت شهر را در اختیار دارد. حال آنکه شهرداریها در بیش از ۴۱کشور جهان، تنها و مهم­ترین قدرت تصمیم­گیری مدیریت شهری به حساب می­آیند. بررسیها نشان می­دهد حداقل 23 وظیفه محلی در کلانشهر تهران وجود دارد که در اکثر کلانشهرهای دنیا برعهده مدیریت شهری (شهرداری و شورا) است. دوم اینکه طی یک دوره صدساله به صورت‌های مختلف، دولت بر شهرداری تهران سیطره کامل داشته است. همواره شهرداران تهران توسط وزارت داخله یا همان وزارت کشور امروز انتخاب می‌شدند. انجمن­ها یا همان شوراهای شهر تا هشت سال پیش تقریبا هیچ‌گاه شکل واقعیت به خود نگرفتند. امروزه 11 وزارتخانه در کلانشهر تهران به تهیه طرح می­پردازند و شهرداری یا شورای شهر در بیان اظهارنظر و نقطه­نظرات در مورد اینگونه طرحها با مشکلات جدی مواجه است. دسترسی به منابع مالی و درآمدی پایدار یکی دیگر از تمایزات شهرداریهای کلانشهرهای توسعه­یافته با شهرداری تهران محسوب می­شود. بررسی درآمدهای شهرداری 24کشور جهان نشان می­دهد 40درصد از درآمد شهرداری‌ها توسط دولت، 26درصد توسط ارائه خدمات،‌24درصد مالیات‌های محلی و 10درصد از سیستم منابع مالی است. در این مقایسه، درآمد شهرداری تهران به ترتیب 6 تا 8 درصد بهای خدمات و عوارض نوسازی و 82 درصد درآمد ساخت‌وساز و فروش تراکم می‌باشد. این در حالی است که سهم این درآمد در دیگر شهرداری‌های جهان از ‪ ۲۰درصد تجاوز نمی‌کند. شهرداریهای موفق دنیا از طریق مالیات عوارض و کمکهای دولت نیازهای خود را تامین می­کنند ولی ­در ایران، کمکهای دولت غالبا دیر اختصاص می­یابد که نمونه آن اختصاص نیافتن بودجه تبصره ۱۳ در موقع مقرر است.

یکی دیگر از تفاوتهای شهرداری تهران در مقایسه با کلانشهرهای دنیا، ساختار تشکیلاتی-سازمانی آن می­باشد که متناسب با نیازهای شهر و پاسخگوی ابعاد پیچیده کلانشهر تهران نیست. به دلیل ضعفهای قانونی- ساختاری، امور اقتصادی، تجاری، رفاهی و بسیاری از امور دیگر، جایگاهی در فرایندها و ساختار سازمانی شهرداری تهران ندارد و شهرداری تهران نقش کمرنگی در اداره و مدیریت شهر در این عرصه­ها دارد.

در کل، باید خاطرنشان نمود که شهرداری تهران در 4سال گذشته با اتخاذ رویکردهای مبتنی بر شهروندمداری و توسعه پایدار شهری منطبق با نیازهای شهروندان، منطقه­گرایی و کاستن از سطح اختیارات شهرداری و واگذاری آن به مناطق و نواحی، تقویت روحیه مشارکت شهروندان در اداره شهر، تقویت شورایاری‌ها در محلات به‌عنوان پایگاهی مطمئن در انتقال مسائل، مشکلات و نیازهای شهروندان، تبدیل شهرداری از یک نهاد خدماتی به نهادی اجتماعی، افزایش سرعت پاسخگویی به درخواست‌های مردم، کاستن از فاصله میان شمال و جنوب تهران با رویکرد عدالت محوری، تمرکز اقدامات عمرانی در جنوب تهران، برنامه­ریزی جهت تحقق شهر الکترونیک و شهر سالم، همکاری و تبادل اطلاعات با کلانشهرهای دنیا، برقراری نظام اداره­نوین کلانشهری و کسب موقعیت جهانی برای کلانشهر تهران، گامهای موثری را در جهت رسیدن به حد معقولی از استانداردهای کلانشهرهای دنیا در حوزه اختیارات، وظایف و عملکردها برداشته است. هرچند که این اقدامات، فراتر از احتیاراتی است که دولت برای شهرداری تهران قائل است. مدیریت مناسب تیم دکتر قالیباف در حوزه شهرداری تهران، گامهای اساسی­ای را در محیطی به انجام رسانیده است که گرفتار در خلاهای قانونی، عدم حمایت دولت و ساختارهای نامناسب بوده است. شاید این، پاسخی مناسب برای این سوال باشد که چرا شهردار تهران، به عنوان هشتمین شهردار موفق در دنیا انتخاب شده است.