خام فروشی، مانع‌تراشی، مشکلات مراوده مالی با کشورها و.. دست‌به‌دست هم داده تا با چاشنی ضعف‌های عمیق در کنسولگری‌ها، ایران و استان فارس نتواند عملکرد قوی در صادرات داشته باشد.

از یک‌سو آمار صادرات نشان‌دهنده روند رو به رشد است اما از سوی دیگر گونه شناسی اقلام صادراتی نشان می‌دهد که اغلب مواد اولیه و خام در حال صادر شدن است و خبری از محصولات صنایع تبدیلی، تکنولوژی و… نیست.

این روند که صادرات به مواد اولیه و خام گره‌خورده باعث شده است ارزآوری چندانی نصیب کشور نشود و همچنان میوه و تره‌بار، محصولات کشاورزی، محصولات معدنی و در رأس آن‌ها نفت و اقلام پتروشیمی در بالای جدول صادرات باشد.

در استان فارس نیز به‌رغم ظرفیت‌های مختلفی که در حوزه آی تی، صنایع تبدیلی و… وجود دارد، اقلامی وارد چرخه صادرات می‌شود که اساساً کمک مؤثری به توسعه اقتصادی از لحاظ کیفی نمی‌کنند.

صادرات ۲۴۰ میلیون دلاری با آرد گندم، خرما، شیرین‌بیان

مدیرکل گمرکات فارس ، با اشاره به اینکه در ۱۱ ماهه سال جاری صادرات استان فارس به ۲۴۰ میلیون دلار رسیده است، گفت: ۳۷۰ هزار و ۲۵۶ تُن کالا به ارزش ۲۴۸ میلیون و ۴۵۸ هزار و ۱۲۵ دلار از طریق گمرکات استان فارس به خارج از کشور صادر شده است.

خداداد رحیمی با اشاره به اینکه این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن و ارزش به ترتیب ۴۹ و ۳۵ درصد افزایش داشته، افزود: در مدت مذکور به ۶۳ کشور جهان صادرات کالا داشته‌ایم.

رحیمی اظهار داشت: عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، آلمان، قطر، هند، پاکستان، ترکیه، کویت، عمان و غیره از جمله کشورهایی هستند که طی این مدت از گمرکات استان فارس کالا برای آن‌ها صادر شده است.

وی ادامه داد: محصولات لبنی، رب گوجه‌فرنگی، عصاره و پودر شیرین‌بیان، اوره، خرما، دستگاه‌های مبدل حرارتی، سیمان، کاشی و سرامیک، آرد گندم، فرش و سایر کف‌پوش‌ها بیشترین حجم صادرات را به خود اختصاص داده‌اند.

همچنین مدیرکل گمرکات استان فارس با بیان اینکه در ۱۱ ماهه گذشته در بین کالاهای صادراتی استان فارس صادرات استعمران (خرما) از لحاظ وزن و ارزش به ترتیب ۱۳۸ و ۲۱۸ درصد افزایش را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد، گفت: از جمله دلایل عمده آن می‌توان به کیفیت محصول و بازاریابی مناسب تجار و بازرگانان فارس به‌خصوص در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اشاره کرد.

رحیمی بیان کرد: در ۱۱ ماهه سال جاری ۱۷ هزار و ۶۷۸ تن کالا به ارزش ۹۱ میلیون و ۱۹ هزار و ۷۹۸ دلار از طریق گمرکات استان فارس به کشور وارد شده است.

وی درعین‌حال به آمار واردات نیز اشاره کرد و ادامه داد: این میزان واردات نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن ۱۵ درصد کاهش و از لحاظ ارزش ۲۰ درصد افزایش داشته است.

رحیمی اضافه کرد: کالای وارداتی از ۴۸ کشور جهان و به‌طور عمده از چین، آلمان، جمهوری کره، امارات متحده عربی، ترکیه، سوئد، پاکستان، لهستان، ایتالیا و تایلند وارد شده است.

ضعف بازاریابی و کنسولگری‌ها دو ضعف عمده حوزه صادرات

در این رهگذر نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی به ضعف‌ها و مشکلات موجود در بخش صادرات فارس اشاره کرد و گفت: روی‌هم‌رفته باید گفت در استان صادرات آن‌چنانی به‌جز مواد غذایی و مواد معدنی نداریم.

مسعود رضایی با اشاره به اینکه در کشور نیز صادرات عمده ما نفت و مشتقات نفتی است، گفت: فارس استان پر ظرفیتی است، هم قطب کشاورزی محسوب می‌شویم و هم دامداری خوبی داریم و درعین‌حال معادن متعددی نیز وجود دارد که ظرفیت‌های صادراتی محسوب می‌شوند اما نتوانستیم در کشورهای دیگر بازاریابی کنیم و ضعف ما در عدم بازاریابی است.

 وی با اشاره به موانع موجود بر سر راه صادرات به کشورهای اروپایی بیان کرد: امکان صادرات به کشورهای شرقی مانند سریلانکا، چین و ویتنام نیز وجود دارد که متأسفانه به خاطر عدم بازاریابی مناسب نادیده گرفته شده است.

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه صادرات استان به مواد اولیه و همچنین میوه و تره‌بار به کشورهای اطراف محدود شده است، بیان کرد: نسبت به بعضی استان‌ها وضعیت خوبی داریم چون نزدیک به دریا هستیم و امکان حمل‌ونقل ساده‌تر وجود دارد اما ضعف‌های بازاریابی هنوز به‌طور کامل رفع نشده است.

این نماینده مجلس در عین حال از ظرفیت بخش خصوصی یاد کرد و گفت: بخش خصوصی باید امکان فعالیت گسترده داشته باشد و دستش را باز بگذاریم، اگر کمکشان نمی‌کنیم مانعی نیز ایجاد نکنیم تا خودشان مراودات بازرگانی خودشان را انجام دهند.

وی از فعالیت ضعیف کنسولگری‌های ایران نیز به‌عنوان یک ضعف نام برد و گفت: کنسولگری‌های ایران ظرفیت‌های بزرگی برای بازرگانان ما هستند اما این ضعف وجود دارد و تجار ایرانی از کنسولگری‌ها خیلی راضی نبوده و موانع مختلفی بر سر راهشان ایجاد می‌کنند.

رضایی تأکید کرد که این کنسولگری‌ها به‌جای ایجاد مانع می‌توانند شرایط صادرات را بهتر فراهم کنند.

پتروشیمی‌ها به کمک صنایع پایین‌دستی بیایند

از سوی دیگر عضو اتاق بازرگانی فارس معتقد است که پتروشیمی‌ها می‌توانند برای حوزه صنایع پایین‌دستی مؤثرتر از اکنون ایفای نقش کنند که این اتفاق هنوز نیفتاده است.

جمال رازقی گفت: پتروشیمی، فولاد، میوه و تره‌بار و سنگ همه خام فروشی‌هایی است که چندان کمکی به رونق صادرات نمی‌کند.

وی گفت: در بحث پتروشیمی‌ها ۲۰۰ هزار تن ظرفیت در صنایع پایین‌دستی داریم که ظرفیت مورداستفاده ۲۰ هزار تن بوده و مابقی این ظرفیت‌ها خالی است به خاطر اینکه پتروشیمی‌ها حاضر نیستند مواد اولیه را در اختیار واحدهای پایین‌دستی پتروشیمی‌ها قرار دهند.

 وی گفت: پیشنهادشده که خام فروشی‌ها مشمول مالیات شده تا مجبور شوند مواد اولیه واحدهای پایین‌دستی را تأمین کنند که اگر چنین شود که هم اشتغال وسیعی به وجود می‌آید و هم ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد خواهد شد.

رئیس اتاق بازرگانی فارس گفت: افزایش صادرات در گرو تولید بیشتر است، تولید کشور تا یک حد قابل‌توجهی محتاج واردات مواد اولیه است و این واردات در گرو رفع موانع بانک مرکزی است چراکه در حوزه واردات مواد اولیه نیز مشکل نقل و انتقالات مالی وجود دارد.

وی به مسئله بانک مرکزی و موضوع انتقال ارز نیز اشاره کرد که کار را برای صادرکنندگان مشکل می‌کند و گفت: صادرکنندگان ما اکنون کالایی را که می‌فروشد همان‌جا یک صرافی را پیداکرده و ارز را می‌دهند به صرافی و ریال می‌گیرد، رویه‌ای که بانک مرکزی قبول ندارد اما راه‌حلی برای صادرکنندگان ارائه نکردند تا مسئله حل شود.

به گزارش مهر، به‌هرحال برای رفع مشکل صادرات در استان فارس باید موانع داخلی را تا حد امکان کاهش داد تا شرایط برای فعالیت صادرکنندگان فراهم شود. از سویی دیگر روند خام فروشی نیز تاکنون نتوانسته در سیستم اقتصادی فارس تحول مثبتی ایجاد کند ازاین‌رو باید برای رفع این مشکل تدابیر جدی‌تری اتخاذ شود.