در آستانه انتخابات پارلمانی آلمان بررسی وضعیت سیاسی این کشور و جایگاه احزاب در چگونگی تشکیل دولت می‌تواند دید بهتری درباره تحولات روزهای آینده این کشور بدهد.

به گزارش خبرگزاری فارس، کشوری که امروزه با نام جمهوری فدرال آلمان می‌شناسیم، با قرار گرفتن در قلب اروپا و ایستادن بر رتبه نخست اقتصاد این قاره از موقعیتی برخوردار است که علاوه بر مسایل اقتصادی، باعث شده تا آلمان در امور سیاسی و امنیتی اتحادیه اروپا نیز صاحب نفوذ شود.

جایگاه رئیس‌جمهور در آلمان چیست؟

آلمان هم‌اکنون بر اساس قانون اساسی که اعلامیه جهانی حقوق‌بشر از ارکان اساسی آن است، اداره می‌شود. اگرچه عالیترین مقام سیاسی کشور رئیس‌جمهور (Bundespräsident) است اما وی سمتی تشریفاتی دارد و در حقیقت صدراعظم ( Bundeskanzler ) تصمیم‌گیرنده نهایی است.

البته رئیس جمهور دارای قدرت خاصی است که در زمان بی‌ثباتی سیاسی به کار می‌آید. وی را  هیئت فدرال آلمان ( Die Bundesversammlung)  شامل تمامی اعضای بوندس‌تاگ به همراه چندین نفر از نمایندگان که توسط قوه مقننه شهرها با رای مخفی انتخاب می‌‌کنند.

ساختار پارلمان چگونه است؟ 

پارلمان آلمان متشکل از مجلس (Bundestag) و مجلس مشورتی (Bundesrat) است. همچنین دادگاه قانون اساسی آلمان ( Bundesverfassungsgericht)  نیز نقش مهمی در تشکیلات حکومتی و شماری از تصمیم‌گیری‌های اساسی ایفا می‌کند.

ماده 20 قانون‌اساسی از نظام سیاسی آلمان با عنوان دموکراتیک، اجتماعی، قانونمند و فدرال تعریف می‌کند و با تکیه بر سکولاریسم هر نوع دخالت نهادهای مذهبی را ممنوع می‌کند.

همانطور که گفته شد آلمان ساختاری فدرال دارد به این معنی که نظامی سیاسی از یک واحد سیاسی کل و واحدهای سیاسی جزء تشکیل شده است که در واقع  همان دولت و ایالتها هستند. این واحدها اگر چه هر کدام دارای استقلال هستند، اما در مجموع با هم نظامی سیاسی واحدی را تشکیل می‌دهند. به این ترتیب  مسایل دفاعی، ارزی و پولی و سیاست‌خارجی مربوط به حکومت فدرال است و ایالت‌ها فقط در مسایلی مانند امور فرهنگی،آموزشی و مالیات می‌توانند مستقل تصمیم‌گیری کنند. این وضع همکاری ایالات و دولت فدرال را به دنبال دارد.

کلمه (Bund) دربرابر قانونی نشان دهنده این است که آن قانون فدرالی است و نه ایالتی. بخش قابل توجهی از قوانینی که در مجلس فدرال تصویب می شوند، باید از رای موافق ایالت‌ها در بوندس‌رات برخوردار باشند.

این کشور 16 ایالت دارد و در بوندس‌رات هر ایالتی به نسبت جمعیتی که دارد، 3 تا 6 نماینده دارد که دولت‌های ایالتی آنها را انتخاب می‌کنند.

از آلمان با عنوان کشوری یاد می‌شود که نظام اقتصادی سوسیال و اجتماعی مبتنی بر بازار را ابداع کرده است.

در جریان انتخابات هر شهروند واجد شرایط 2 برگ رای دارد: یکی به نامزد حوزه خود و یکی به حزب دلخواهش.

نقش احزاب در تشکیل دولت چیست؟

احزاب مطرح آلمان عبارتند از  سوسیال‌دموکرات (SPD)،دموکرات مسیحی (CDU)، سوسیال‌مسیحی (CSU)،دموکراتیک آزاد(FDP)، سبز (Bündnis 90/Die Grünen) و حزب چپ (Linke) هستند. 

اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان: بزرگ‌ترین حزب محافظه‌کار این کشور است که در سال ١٩٤٥ تاسیس شد. این حزب را می‌توان «راست میانه» دانست. ریاست این حزب با «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان است.

اتحادیه دموکرات مسیحی در ایالت بایرن فعالیت نمی‌کند و از اینرو در پارلمان، فراکسیون مشترکی را با اتحادیه سوسیال مسیحی بایرن تشکیل می‌دهد که این اتحادیه تنها در بایرن فعالیت میکند. سیاست های فدرال این دو حزب در قالب یک تفاهمنامه‌ی ائتلاف پارلمانی با یکدیگر هماهنگ می‌شود، در حالیکه در سیاست‌های ایالتی هر دو حزب مستقل از یکدیگر فعالیت میکنند. برای اشاره به هردوی آن‌ها معمولاً از اصطلاح «اتحادیه» استفاده می‌شود.

در 1990 این حزب با حزب همنام خود در آلمان شرقی ادغام شد.

اتحادیه سوسیال مسیحی بایرن: سومین حزب بزرگ آلمان است که در سال ١٩٤٥ در ایالت بایرن آلمان با مرکزیت مونیخ تاسیس شده و تنها در همین ایالت فعالیت می‌کند. این حزب در پارلمان فدرال آلمان، بوندستاگ همراه با حزب همپیمان خود اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان فراکسیون مشترکی را تاسیس کرده اند و در امور فدرال به شکل مشترک فعالیت میکنند. از اینرو اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان در ایالت بایرن فعالیت حزبی ندارد. این حزب در قالب فراکسیون مشترک از سال ٢٠٠٥ با حضور حزب سوسیال دمکرات آلمان و از سال ٢٠٠٩ با حضور حزب دمکرات آزاد آلمان با سه وزیر فدرال در دولت ائتلافی آلمان حضور دارد. از سال 1957 تا کنون پست نخست وزیری ایالت بایرن همیشه در اختیار این حزب بوده است. ریاست این حزب و نخست وزیری ایالت بایرن از اکتبر ٢٠٠8 بر عهده ی هورست ز یهوفر است

حزب دموکرات آزاد: حزبی سیاسی لیبرال بازار آزاد در آلمان است. طرفداران حزب آزاد معمولاً از طبقهٔ متوسط و بالا تشکیل می‌شود که خود را «مستقل» می‌دانند و به نوعی ادامهٔ سنت لیبرالی در اروپا هستند. گرچه این حزب عموماً رای خیلی قوی ندارد و رای آن بین پنج تا دوازده درصد نوسان داشته است اما از بعد از جنگ جهانی دوم  در اکثر دولت‌ها، یا در ائتلاف با اتحادیه دموکرات مسیحی و یا در ائتلاف با حزب سوسیال دموکرات، حضور داشته است. در واقع از 1949 به این طرف تنها 15 سال را خارج از حکومت بوده‌اند و با این وجود قدرت دولت آلمان هنوز از حد مطلوب دموکرات‌های آزاد بسیار بیشتر است.

حزب چپ: این حزب جایگزین قانونی حزب اتحاد سوسیالیستی آلمان است که تا 1990 در آلمان شرقی بود.این حزب پیش از تغییر نام به عنوان «حزب شرق» شناخته می‌شد و در غرب آلمان نفوذ کمی داشت. با این حال معمولاً از 15 تا 25 درصد آرا در شرق آلمان را کسب می‌کرد و دولتی ائتلافی ( با حزب سوسیال دموکرات) در بعضی ایالات شرق آلمان تشکیل می‌داد.

در 2005 با اتخاد نام «حزب چپ» و شرکت در ائتلافی انتخاباتی با «حزب کارگر و عدالت اجتماعی» (که بیشتر در آلمان غربی پایه داشت) بیش از 8.7 درصد آرا در انتخابات فدرال آلمان را به دست آورد.

حزب سبز: این حزب نماینده اتحاد 90 و حزب سبز است که در سال 1980 تاسیس شد. این حزب در سال 1993 با جنبش حقوق مدنی 90  که متعلق به جمهوری دموکراتیک آلمان (GDR) بود، ادغام  شد. این حزب حدود 30 سال در پارلمان آلمان برای حمایت از محیط زیست و توسعه‌ پایدار،دموکراسی، حقوق‌بشر، عدالت اجتماعی، صلح و سیاست‌های بین‌المللی چندجانبه‌ای در این زمینه تلاش کرده است.

این حزب از سال 1998 تا 2005 به مدت 2 دور با سوسیال‌دموکرات‌ها تشکیل دولت ائتلافی (قرمز-سبز) داد.«یوشکافیشر» وزیر خارجه وقت نیز از همین حزب بود.پس از آن این حزب به عنوان مخالف فعالیت داشته است.

اما در آلمان احزاب کوچکی هم فعالیت می‌کنند. که حزب «دزدان دریایی» و حزب «بدیلی برای آلمان» (AFD) از جمله این احزاب هستند.

احزاب خود را معرفی و اجازه شرکت در انتخابات را دریافت می‌کنند. کمیسیون انتخابات حق رد صلاحیت هیچ حزبی که وفاداری خود را به قانون اساسی، دموکراسی و اصل حکومت قانون‌مدار ابراز کند را ندارد.

در انتخابات امسال از 39 حزب معرفی شده پنج حزب انصراف خود را از شرکت در انتخابات اعلام کرده‌اند. به این ترتیب 34 حزب در انتخابات پارلمانی ِ آلمان در سال 2013 شرکت خواهند کرد. آنها نامزدهای خود را برای گزینش در مجلس معرفی کرده‌اند.با این حال رقابت اصلی میان مرکل و ‌پیر اشتاین‌بروک نامزد سوسیال‌دموکرات‌ها است.

در گزارش دیگری به جایگاه صدراعظم و معرفی صدراعظم‌های آلمان پس از جنگ جهانی دوم پرداخته خواهد شد.