کمتر کسی پیدا می‌شود که به فکر دوران بازنشستگی یا سالمندی‌اش‌ نباشد. همه می‌خواهیم زمانی که سن‌وسال جوانی را پشت‌سر گذاشتیم، کمتر نگران مشکلات سلامتی، مسائل مالی، خانوادگی و... باشیم. در میان تمام نگرانی‌های ریز و درشتی که هر روز با آن‌ها سر و کار داریم، مباحث مالی جایگاه ویژه‌ای دارند؛ با این وجود اغلب افراد در این دوران به دلایل مختلف با کاهش درآمد مواجه می‌شوند. در همین زمینه رحیم جلیل زاده، تحلیل گر بازار سرمایه طی یادداشتی به خبرگزاری مهر اعلام کرد: برای کسی که بازنشسته می‌شود دیگر خبری از پاداش‌ و مزایای مختلف کاری نیست و صرفاً حقوق بازنشستگی به فرد تعلق خواهد گرفت. اگر قبلا کسب‌ و کار آزاد هم داشته، امروز با پا به سن گذاشتن دیگر توان سابق را برای ادامه و مدیریت آن‌ ندارد.

همه این‌ها به معنای کاهش درآمد است. از طرف دیگر افزایش هزینه‌های جاری یک فرد سالمند هم مزیدی بر نگرانی‌های مالی قبلی می‌شود. نباید فراموش کرد افراد در این سن هزینه‌های درمانی بالایی هم دارند. در کنار هزینه‌های جاری، ممکن است هزینه‌های غیرمترقبه هم پیش آید، ولی درآمد کنونی فرد دیگر انعطافی برای پوشش هزینه‌های اضافه را ندارد و نهایتاً درآمدها هرسال با تورم رشد می‌کنند.

به همین دلیل است افرادی که از سال‌های جوانی اصول پس‌انداز و سرمایه‌گذاری را فرا گرفته و به آن عمل کرده‌اند، مشکلات کمتری را در این دوران تجربه می‌کنند؛ اما اگر سال‌ها قبل به این موضوع و وضعیت آینده مالی‌تان توجه نکرده‌اید، دلیل نمی‌شود تصور کنید حال که زمان گذشته، راه‌ چاره هم وجود ندارد؛ سرمایه‌گذاری هوشمندانه در هر دوره زمانی می‌تواند گره‌گشای تنگناهای اقتصادی ما در آینده باشد.

رابطه ریسک‌پذیری و سن افراد

پیش از هر چیز بد نیست بدانید افراد در سنین مختلف حد مشخصی از ریسک‌پذیری در سرمایه‌گذاری را می‌پذیرند. اگر همین امروز به یک جوان ۳۰ ساله بگویید می‌تواند در جایی سرمایه‌گذاری کند که بیش از ۳۵ درصد سود دارد و البته ریسک آن بسیار بالا است، به‌احتمال زیاد این کار را انجام می‌دهد؛ اما اگر همین گزینه را به یک فرد سالمند پیشنهاد کنید، احتمالا ریسک بالای آن را نخواهد پذیرفت. در واقع کسی که در دوران سالمندی است، توان جبران اشتباهات سرمایه‌گذاری را ندارد، به همین دلیل ترجیح می‌دهد ریسک کمتری کرده و از اصل سرمایه‌اش بهتر محافظت کند.

شاید به همین دلیل باشد که افراد در این سن، محافظه‌کاری بیشتری در پیش می‌گیرند. با این تفاسیر می‌توان گفت هدف سرمایه‌گذاری این افراد باید پوشش هزینه‌های دوران بازنشستگی، حفظ ارزش پول و آسودگی خاطر در این دوران باشد.

مسکن یا سکه؟

موضوع دیگر این است که در ده‌های گذشته و در حال حاضر، اغلب افراد به سرمایه‌گذاری در دارائی‌های فیزیکی نظیر ملک، سکه و خودرو اقدام می‌کنند، اما این سرمایه‌گذاری‌ها ممکن است برای همه سرمایه‌گذاران مناسب نباشد. بعضی از این نوع سرمایه‌گذاری‌ها مثل سکه و خودرو درآمد نقدی ایجاد نکرده و نیازهای یک فرد بازنشسته را برطرف نمی‌کنند. البته در سال‌های اخیر افراد زیادی از طریق سرمایه‌گذاری در ملک و اجاره دادن آن، هزینه‌های جاری‌شان را تامین‌ کرده‌اند و همچنین ارزش پولشان نیز در مقابل تورم حفظ کرده‌اند؛ ‌ اما در یک سال اخیر به دلیل افزایش شدید قیمت مسکن، ریسک سرمایه‌گذاری در آن بالا رفته است.

در عین‌ حال سرمایه‌گذاری در این بخش نیاز به سرمایه اولیه زیادی دارد که شاید هرکسی از عهده آن برنیاید. در واقع برای آنکه کسی بخواهد ملکی خریداری و در آن سرمایه‌گذاری کند، به مبالغ بزرگ نیازمند است. گزینه دیگر برای سرمایه‌گذاری این گروه از جامعه، سپرده بانکی است که در سال‌های اخیر پابه‌پای بازار مسکن، یکی از گزینه‌های جذاب سرمایه‌گذاری برای بازنشسته‌ها بوده و مثل اجاره مسکن، افراد زیادی از عواید آن بهره‌مند شده‌اند؛ ولی مشکلی که سپرده بانکی می‌تواند برای این گروه از سرمایه‌گذاران ایجاد کند، تورم‌های شدید و جهش‌های ارزی است که هرچند سال یک‌بار، قدرت خرید سپرده‌گذار را کمتر کرده و بازدهی واقعی او را منفی می‌کند.

سرمایه‌گذاری در بورس

سرمایه‌گذاری در بورس برای افراد بازنشسته با گزینه‌های متنوعی امکان‌پذیر است. در سال‌های اخیر در کنار سپرده‌های بانکی، «صندوق‌های با درآمد ثابت» در بورس ایجاد شده‌اند که در اوراق با درآمد ثابت شرکت‌ها و ارگان‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند و درآمد تقریباً ثابت و مطمئنی را به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کنند.

بازدهی این نوع صندوق‌ها معمولا بهتر از سود سپرده است، ولی با شرایط فعلی اقتصاد، ریسک «نکول»  آن‌ها نسبت به بانک‌ها نیز پایین‌تر است و همچنین در مقابل تغییرات نرخ بهره در میان‌مدت انعطاف‌پذیری دارند. سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری‌ با درآمد ثابت، کمترین ریسک را برای فرد بازنشسته در بردارد.

شاید بگویید خرید طلا و سکه هم گزینه‌ای مطرح برای سرمایه‌گذاری است. می‌توان گفت طلا و سکه گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند، اما درعین‌حال نگهداری حجم زیادی از سکه و طلا به لحاظ امنیتی بدون مشکل نخواهد بود. از همه مهم‌تر اینکه خرید و نگهداری سکه، درآمد نقدی و ثابت ایجاد نمی‌کند؛ درحالی‌که اغلب افراد بازنشسته علاقه‌مند هستند، درآمد نقدی از طریق سرمایه‌گذاری کسب کنند. همچنین همان‌طور که می‌دانید در حال حاضر سکه حباب بالایی دارد و این حباب ریسک سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد. البته ریسک نگهداری سکه با ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در سکه سرمایه‌گذاری می‌کنند، تقریبا از بین رفته است، ولی حباب هنوز وجود دارد و شخص سرمایه‌گذار باید هنگام سرمایه‌گذاری این حباب را در نظر بگیرد.

سرمایه‌گذاری در بورس در سال‌های اخیر برای اکثر افراد جامعه – به‌دلیل تخصصی بودن آن- ناشناخته بوده است. در کل باید بگوییم افرادی که تخصص سرمایه‌گذاری در بورس را ندارند توصیه می‌شود به‌صورت مستقیم وارد خریدوفروش سهام نشوند. در واقع بهترین راه برای سرمایه‌گذاری در بورس برای کسانی که تخصصی در این زمینه ندارند، سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام و همچنین برای کسانی که سرمایه بیشتری دارند ایجاد سبد اختصاصی از طریق شرکت‌های سبدگردانی است.

افراد برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها باید از مشاوره کارگزاران و شرکت‌های سبدگردانی استفاده کنند و همچنین می‌توانند عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازه بلندمدت را در سایت "فیپیران" مشاهده کرده تا بتوانند تصمیم‌گیری دقیقی داشته باشند. بد نیست بدانید در دهه‌های اخیر سرمایه‌گذاری در بورس تقریبا بیشترین بازدهی را در بین همه بازارها داشته و البته از طریق مشاوران مالی، ورود به این بازار پرظرفیت بسیار ساده و سهل شده است.

نکته مهم

مشاوران مالی می‌توانند با توجه به سابقه عملکرد بلندمدت صندوق‌های سرمایه‌گذاری متعددی که وجود دارد، گزینه مناسب را انتخاب کنند. فراموش نکنید اگر علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بورس هستید، سعی کنید اطلاعات مالی و اقتصادی خود را هم کمی افزایش دهید و تا در کنار یک مشاور مالی که انتخاب می‌کنید، بتوانید صندوق‌های سرمایه‌گذاری با عملکرد مناسب را از نظر ریسک و بازدهی تشخیص دهید.

بسیار مهم است یک سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری، سابقه قابل دفاع و حٌسن‌شهرت داشته باشد. خیلی ساده می‌توانید عملکرد چند ساله چنین صندوق‌هایی را از طریق گفت‌وگو با مشاوران مالی استخراج کنید. در پایان فراموش نکنید، ‌ تبلیغات اغواگرایانه بسیاری از شرکت‌ها و کانال‌های تلگرامی، به معنای بازدهی و مزیت برتر آن‌ها نیست، بلکه سوابق و عملکرد چند ساله یک صندوق در بازار سرمایه حائز اهمیت است.