کاش صحنه های دلخراش را نمی دیدیم ، گاهی با خود می گویم چرا وسایلی که برای راحتیمان آمد این قدر عذاب آور شدند ،اما آیا همه مشکل خودرو وسایل نقلیه است یا جاده ؟

البته نمی شود همه این موارد را به خودرو و جاده مرتبط کرد بلکه انسان نیز سهم بیشتری در این حوادث دارد، انسانی که قوانین مقررات بین المللی راهنمایی و رانندگی را زیر پا می گذارد و فرهنگ ترافیکی ندارد نقش اول سریال تصادفاتی است که در ایران بیش از همه دنیا اتفاق می افتاد.

در کشور ما موضوع تصادف به معضلی بزرگ و مهم تبدیل شده ؛ به گونه ‌ای که ایران به لحاظ تصادف‌ ها و سوانح جاده‌ ای و ترافیکی به عنوان یکی از کشورهای دارای بیشترین موارد تصادف و مرگ و میر ناشی از آن معرفی شده است.

کارشناسان معتقدند یکی دیگر از دلایل افزایش حوادث رانندگی در ایران، فشار زیاد کاری بر رانندگان ‏است. زیرا به دلیل مخارج کمرشکن زندگی و تورم و گرانی، بسیاری اوقات شاهدیم که افراد چند شغله ‏هستند تا از این طریق بتوانند معاش زندگی خود را تامین کنند.

بسیاری از رانندگان با چنین شرایطی به ‏رانندگی می پردازند و این در افزایش حوادث رانندگی موثر است و صاحب نظران همچنین افزایش روز افزون فقر و بیکاری در میان اقشار مختلف جامعه را مشکلی می ‏پندارند که تبعاتی این چنینی را رقم می زند.

بیشتر جوانان برای یافتن شغل به هر دری می زنند تا بتوانند ‏نیازهای اولیه خود را تامین کنند، رانندگی با هر نوع وسیله نقلیه از موتور سیکلت گرفته تا کامیون از زمره کارهایی است که بنا به شرایط امروز جامعه ‏ایران، افراد بسیاری را جذب خود می کند که چه بسا در این حرفه مهارت و یا تجربه کافی ندارند.

جاده های کشور هر لحظه شاهد وقوع تصادفات خونین است و این اتفاقات ناگوار تا زمانی که استانداردهای ایمنی جاده ها از یک طرف و رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی از سوی دیگر جدی گرفته نشود ، همچنان ادامه خواهد داشت.

جاده های نامناسب ، رانندگان ناشی و یا خواب آلود ، اتومبیل های فرسوده و غیر استاندارد ، رعایت نکردن مقررات رانندگی در جاده ها از جمله عواملی به شمار می روند که به عنوان مقصران تصادفات جاده ای شناخته شده اند اما سهم جاده ها در این میان بیش از بقیه عوامل است .

حتی در مواردی که مقصر اصلی راننده ناشی است ، باز اگر وضعیت جاده ها متناسب باشد، می توان امیدوار بود که حادثه رانندگی به فاجعه تبدیل نشود.

با توجه به وجود ۵۷۰ هزار کیلومتر راه و ۷۵۰ کیلومتر آزاد راه در کشور ، باید به این مساله توجه داشت که ۸۰ درصد ترافیک و ۷۵ درصد تصادفات بر روی ۲۰ درصد از محورهای بین استانی و بین شهری رخ می دهد .

در حال حاضر حدود ۱۴ میلیون وسیله نقلیه موتوری اعم از خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد می کند و ۳ هزار نقطه حادثه‌خیز نیز در ایران وجود دارد.

خطای انسانی در رانندگی منجر به فاجعه می شود

راه های موجود در کشور ، راه های مناسبی برای رانندگی نیستند ، این حقیقت را نمی توان در پوشش نقش بسیار زیاد خطای انسانی در بروز تصادفات جاده ای و یا مشکلات مربوط به فرسوده بودن و استاندارد نبودن خودروها پنهان کرد.

بروز کوچکترین خطای انسانی ، به دلیل در اختیار نبودن کوچکترین قدرت مانور برای راننده مقابل به مفهوم بروز فاجعه است .

بطور روشن تر باید گفت در بسیاری از تصادفات خونین که مردم اصطلاحا به آن ” تصادف شاخ به شاخ ” می گویند ، می بینیم که راننده ای که از سمت مقابل می آمده و مثلا راننده یک کامیون بوده و به علت خستگی ، در حالت خواب آلوده قرار داشته و ناچار انحراف به چپ پیدا کرده است در همین لحظه اتوبوسی که با ۴۵ مسافر از روبرو می آید، پس از مشاهده این وضعیت ، بدلیل باریک بودن جاده قدرت هیچگونه مانوری نداشته و نهایتا مجبور شده یا به کوه بزند یا اتوبوس را به دره بیندازد و یا یک تصادف خونین شاخ به شاخ باعث شود.

کارشناس پلیس راه ، علت حادثه را خواب آلودگی راننده کامیون اعلام می کند اما کسی نمی گوید اگر راننده کامیون خواب آلود بوده ، راننده اتوبوس که خواب آلود نبوده است .

اگر اینطور باشد باید بپذیریم که درجاده های ما همه در حال چرت زدن هستند ،در حالی که واقعا اینطور نیست .

اگر راننده کامیون از شدت خستگی خواب آلوده بوده، راننده اتوبوس با دیدن انحراف او به چپ ، می توانسته به سرعت واکنش نشان دهد و از تصادف فرار کند اما وقتی جاده باریک چنین اجازه ای را نمی دهد ، راننده اتوبوس چکار کند؟.

حوادث جاده ای در ایران بسیار تکان دهنده است ، روزی نیست که از کشته شدن افرادی در جاده ها نشنویم، افرادی که سرمایههای این جامعه هستند و کشور برای پرورش و رشد آن ها هزینه های سنگین گوناگونی را متقبل شده است وقتی یک استاد دانشگاه ، یک تکنسین ، یک فارغ التحصیل دانشگاه ، یک مدیر کشوری در حادثه ای جاده ای جان خود را از دست می دهد چقدر جامعه باید هزینه کند تا دوباره فردی چون او تربیت شود و جای خالی او را پر کند .

در تحقیقات انجام شده سازمان بهداشت جهانی ، به کار گیری کمربند ایمنی ، صندلی مخصوص کودکان ، کلاه ایمنی موتور سواران ، آموزش رانندگان و ساماندهی ترافیک را از جمله روش های اثبات شده پیشگیری از بروز حوادث ترافیکی است.

با این نگاه انسانی ، مرور تیتر خبرهایی که کشته شدن افرادی را در جاده ها اطلاع می دهند ، احساسی متفاوت را در انسان برخواهد انگیخت.

سرنشینان خودروها ؛ بیشترین کشته شدگان تصادفات

بر اساس بررسی های صورت گرفته مشخص شد که ۵/۳۰ درصد کشته های ناشی از تصادفات سرنشین ، ۲۵ درصد موتورسوار ، ۳/۲۲ درصد عابر ، ۵/۱۹ درصد راننده و ۲/۰درصد دوچرخه سوار بوده اند.

همچنین ، بیشترین نسبت متوفیات در مناطق درون شهری مربوط به استانهای تهران با ۶/۵۲ درصد و اصفهان ۵/۴۲ درصد بیشترین تصادفات منجر به فوت خود اختصاص داده اند.

سرهنگ حسین پور قیصری رییس پلیس راه استان اصفهان در خصوص میزان تلفات جاده ای استان بیان کرد: ایمن سازی راه ها و اصلاحات مهندسی، آموزش رانندگان، فرهنگ سازی در مورد اصول صحیح رانندگی، استفاده از وسایل بازدارنده تخلف مانند دوربین های کنترل سرعت جاده ای و تجزیه و تحلیل خورو های پرسرعت از علل کاهش تصادفات است.

وی افزود: سرعت غیرمجاز، جاده های نا ایمن و راننده های با مهارت کم از مهمترین دلایل تصادفات جاده ای است.

سرهنگ پور قیصری گفت: 46 درصد تصادفات سال گذشته راه های استان اصفهان به سبب نبستن کمربند ایمنی سرنشینان عقب خودروها بوده است.

وی خواب آلودگی و استفاده از تلفن همراه راننده در زمان رانندگی را از دیگر عوامل واژگونی خودرو و تصادف جاده ای عنوان کرد و گفت: 44 درصد از تلفات جاده ای سال گذشته دراستان اصفهان به علت خواب آلودگی و استفاده از تلفن همراه بود.

رئیس پلیس راهور استان اصفهان گفت: در کشور روزانه بیش از 42 در تصادفات جاده ای جان خود را ازدست می دهند و 300 هزار نفر هم سالانه دچار معلولیت می شوند.

سرعت خودروها در بزرگراه شهر بر اساس تابلوهای هشدار دهنده

ترافیک بی‌نظم و خلاف‌های متعدد رانندگی در خیابان‌ها و بزرگراه ها، امروزه بر کسی پوشیده نیست؛ به گفته کارشناسان، تداوم این وضع به نفع هیچ‌کس نیست و پیامدهای ناگوار آن از هر نظر به خوبی قابل لمس و مشاهده است.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان در ارتباط با قوانین رانندگی در بزرگراه های شهری می گوید: شهر اصفهان با توجه به توسعه شبکه معابر در سال های اخیر برای ایجاد شریان های شهری و بزرگراه ها بر اساس طرح تفصیلی، گام های بلندی برداشته که از جمله این اقدامات تکمیل حلقه سوم ترافیکی شهر اصفهان بوده است.

علیرضا صلواتی ادامه می دهد: در حال حاضر ۴۶ کیلومتر بزرگراه پیرامون شهر اصفهان وجود دارد و در کنار آنها بزرگراه امام خمینی(ره) به طول ۱۰ کیلومتر قرار دارد که بسیاری از دسترسی های درون شهری را ایجاد کرده است.

وی با اشاره به اینکه در هر شهری بسته به شرایط آن شهر رفتارهای ترافیکی شهروندان متفاوت است، تصریح می کند: سرعت، بسیار مهم است و حرکت در معابر محلی، فرعی، اصلی و شریانی ضوابط خاص خود را دارد.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان ادامه می دهد: در بزرگراه ها باید سرعت مطمئنه را رعایت کرد، اگر سرعت خودروها بر اساس تابلوهای هشدار دهنده باشد، هیچ گونه تصادفی در بزرگراه ها اتفاق نخواهد افتاد.

وی حرکت بین خطوط، رعایت حق تقدم در رمپ های خروج از بزرگراه ها، ورود ایمن به بزرگراه ها و ممنوعیت ورود موتورسیکلت ها به بزرگراه ها را بسیار حائز اهمیت می داند و تاکید می کند: بزرگراه های خرازی، شهدای صفه و دستجردی در ساعات پیک از خودرو اشباع می شود و اگر تصادفی رخ دهد، بار شبکه را دچار اخلال می کند.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه کل رینگ سوم شهر اصفهان مجهز به دوربین های کنترل سرعت است و دوربین های پلاک خوان نیز رصد می شوند، خاطرنشان می کند: خوشبختانه با نصب دوربین های ثبت تخلف سرعت، شدت تخلفات رانندگی به شدت کاهش پیدا کرده و شاهد کاهش ۳۰ درصدی تصادفات رانندگی طبق اعلام پلیس راهور در بزرگراه ها بوده ایم.

وی به کاهش تصادفات منجر به فوت در شهر اصفهان اشاره و تاکید می کند: رعایت قوانین رانندگی کمک می کند شهری ایمن داشته باشیم.

صلواتی می گوید: در بزرگراه های درون شهری نهایت سرعت ۷۰ تا نهایت ۹۰ کیلومتر است که البته بستگی به بزرگراه ها و تابلوهای هشدار دهنده متفاوت است و امیدواریم رانندگان با رعایت آنها ترافیک راحت تر و رانندگی ایمن تری داشته باشند.

به هر حال  رانندگی به عنوان یک رفتار تحت تأثیر عوامل زیستی، روانی و اجتماعی است و بی تردید وضعیت جسمی، صفات شخصیتی، وجود یا نبود نابسامانی‌های روانی و هوش و رشد اخلاقی افراد در نحوه رانندگی در ایران نقش دارد.

فردی فکر می‌کند می‌تواند از خودروی جلویی سبقت بگیرد قبل از آن که با خودروی روبرویی مصادف شود، اما محاسبه او غلط است و تصادف خونین اتفاق می افتد؛ فرد دیگری فکر می‌کند می‌تواند بدون کم کردن سرعت و به طور ناگهانی گردش به چپ کند، زیرا راننده مقابل از ترس تصادف لابد می‌ایستد اما راننده مقابل بدون ایستادن یا کاهش سرعت به راه خود ادامه می‌دهد و در نتیجه تصادف وحشتناکی به وقوع می‌پیوندد یا فرد دیگری فکر می‌کند می‌تواند بدون توقف از فرعی به اصلی بپیچد، زیرا لابد راننده در جاده اصلی ترمز می‌کند، اما راننده در جاده اصلی ترمز نمی‌کند، زیرا راه را متعلق به خود می‌داند و فکر می‌کند لابد راننده جاده فرعی می‌ایستد که بازهم تصادف شدیدی روی می‌دهد.

بی‌تردید باید بخشی از آموزش‌های رانندگی در ایران به جنبه‌های اجتماعی رفتارها اختصاص یابد و پرسش‌های مرتبط با سنجش رفتارهای اجتماعی در امتحان کتبی رانندگی وارد شود.

باشگاه خبرنگاران جوان