به گفته کارشناسان میزان فرونشت خاک در تهران نسبت به ۱۰ سال قبل حداقل دو برابر  شده و به ۳۶ سانتی‌متری در سال رسیده است که این موضوع به دلیل سستی لایه‌های زیرین زمین و پوکی خاک ناشی از برداشت آب‌های زیرزمینی، در حال حاضر حد مقاومت لرزه‌ای تهران را از ۶ ریشتر به ۴.۵ ریشتر کاهش داده و عملا شهر را آسیب‌پذیرتر کرده است.

در کلان شهر تهران تا کنون ۹ بار زلزله های بالای ۷ ریشتر به وقوع پیوسته و این شهر هم‌اکنون در بین شهرهای زلزله‌خیر جهان در رتبه ششم از نظر خطرپذیری قرار دارد.

طی روزهای اخیر نیز اقبال شاکری - رییس کمیسیون عمران شهر تهران - در جریان رونمایی از گسل‌های شهر تهران اعلام کرد: ۶ درصد مساحت تهران و حومه و ۱ درصد مساحت این کلانشهر بر روی گسل زلزله قرار دارد. همچنین مساحت کل پهنه‌های گسل در استان تهران ۸۰ کیلومتر مربع و در داخل شهر تهران ۴۷ کیلومتر مربع است. این شهر دهمین شهر پرجمعیت در کلانشهرهای دنیا از نظر وقوع زلزله است.

از سوی دیگر احتمال فعال شدن سه گسل "مشا"، "شمال تهران" و گسل "جنوب ری" وجود دارد. گسل "مشا" که حدود ۲۰۰ کیلومتر طول دارد از گسل های اساسی البرز مرکزی است که در شمال تهران قرار گرفته است. این گسل از حاشیه رشته کوه در غرب به سوی شرق البرز گسترش می یابد. گسل شمال تهران در دامنه رشته کوه البرز با طول حدود ۹۰ کیلومتر قرار دارد و از "کن" تا "لشگرک" ادامه دارد. این گسل در لشگرک به گسل "مشا" فشم می پیوندد. گسل های جنوب و شمال ری نیز از شاخص ترین گسل ها در دشت های جنوبی تهران هستند و حدود ۲۰ کیلومتر طول دارند.

گذشته از خشکسالی‌های اخیر، تغییراتی که مدیریت شهری تهران در این سال‌ها در مسیر روددره‌ها از طریق ساخت بزرگراه‌ ایجاد کرده، پتانسیل کافی برای ادامه فرونشست محسوب می‌شود. اختلال در طبیعت روددره‌ها ناشی از پروژه‌های ترافیکی و عمرانی در شهر، امکان نفوذ و جذب آب‌های سطحی به زیر زمین را محدود کرده است. از ۴۳‌نوع مخاطره طبیعی ریز و درشت در جهان، ۳۲ نوع آن در شهرهای مختلف ایران جاری است، اما به‌رغم این میزان خطرپذیری در کشور، از یکسو نرخ تلفات و خسارات ناشی از حوادث طبیعی در ایران برخلاف سایر کشورها، در گذر زمان، رو به افزایش بوده -که این موضوع نشان‌دهنده عدم استفاده از روش‌های مرسوم دنیا برای مقاوم‌سازی شهرها در برابر مخاطرات است- و از سوی دیگر میزان تلفات طبیعی در ایران نسبت به کشورها، هیچ همخوانی با نسبت جهانی جمعیت ایران ندارد.

با این وجود طی روزهای اخیر در نشستی نقشه‌های پهنه‌های گسلی شهر تهران که گفته می‌شود پس از ۱۰ سال تحقیق و پژوهش تهیه شده، رونمایی شد.

در این نشست خبری، محمد شکرچی زاده اظهار کرد: تهران، مشهد، کرمان و برخی دیگر از شهرهای کشور با خطر زلزله روبرو هستند و تجربه نشان داده مکان های نزدیک به گسل آسیب پذیری بیشتری دارند.

وی افزود: آیین نامه ۲۸۰۰ در سال گذشته سرانجام پس از ۱۰ سال وقفه تصویب شد که این آیین نامه با همکاری وزارت راه و شهر سازی شورای اسلامی شهر تهران و شهرداری به انجام رسیده است. اگر این آیین نامه سال ها قبل تدوین می شد آستانه خطر پذیری شهرهای ما در برابر زلزله بسیار کمتر می شد.

همچنین احمد صادقی - رئیس ستاد بحران شهر تهران - اظهار کرد: کار تهیه نقشه گسل های شهر تهران درسال ۱۳۸۷ به اتمام رسید اما تا امروز در تایید این اسناد اختلاف نظر وجود داشت که با پیگیری های شورای اسلامی شهر تهران، شهرداری و وزارت راه و شهر سازی روز چهارشنبه نقشه در کمیته های فنی ۲۸۰۰ به تصویب رسید.

اقبلال شاکری نیز با بیان اینکه حدود ۶ درصد تهران و حومه در پهنه گسل هستند افزود: با اقدام مهمی که در تایید نقشه صورت گرفت، مدیریت یکپارچه شهری قبل از بحران انجام خواهد شد چرا که تهران دهمین شهر جهان از لحاظ خسارات به جمعیت است.

شکرچی زاده هم در پاسخ به اینکه کدام مناطق شهر تهران بیشترین و کمترین خطر پذیری را در مقابل زلزله دارند گفت: این نقشه ها در مناطق ۲۲ گانه تعریف شده که بعدا شهروندان در جریان قرار می گیرند.

صادقی نیز توضیح داد: امنیت شاخص های مختلفی دارد و صرف قرار گرفتن بر روی گسل نمی‌تواند معنای ناامنی باشد بلکه نوع ساخت وساز، بافت منطقه، تراکم جمعیت و پارامترهای دیگر در امنیت منطقه از نظر زلزله موثر است. بنابراین نیازمند آن هستیم تا پلاک ها با توجه به قرارگیری بر روی گسل، مقاوم سازی شوند.

 

ایسنا