حمل‌ونقل زیرساخت اصلی توسعه هر کشور و هر منطقه است. این تعریف به ویژه درخصوص تقویت پایانه‌های مرزی زمانی معنادار می‌شود که بحث تجارت و تبادل کالا به میان می‌آید. بحث حمل‌ونقل حتی در زمانی که تحریم‌ها نیز وجود دارند به منظور ترانزیت ضروریات اقتصادی مردم از قبیل دارو، مواد غذایی و... از جمله مباحث مهم به شمار می‌رود.


اما نکته اینجاست که آیا حمل‌ونقل ریلی در کشور ما به طور کامل از کشش مناسب برخوردار است؟
یکی از مواردی که بحث سرمایه‌گذاری خارجی را در کشور قوت می‌بخشد، مسیر راه‌آهن چابهار- مشهد است. بنابر گزارش‌های منتشرشده، در افغانستان بزرگ‌ترین ذخیره سنگ‌آهن جهان وجود دارد که بخشی از آن در منطقه سنگان ایران و ادامه آن به طور کامل در افغانستان است. به واسطه اینکه افغانستان از قسمت شرقی منطقه کوهستانی راه را بر کشورهای همسایه خود مسدود کرده است، بنابراین بهترین مسیر ارتباطی بهره‌برداران از این ذخیره در افغانستان و با کل دنیا،‌ همان مسیر راه‌آهن چابهار- مشهد است. مسیری که هنوز هیچ سرمایه‌گذاری در آن انجام نشده است. از آنجا که در افغانستان زیرساخت‌ نیروی انسانی لازم برای توسعه وجود ندارد و از طرفی سوخت و انرژی و نیروی انسانی متخصص در ایران وجود دارد بنابراین با حل مهم‌ترین چالش‌ در این حوزه که همان نبود شبکه ریلی در آن منطقه است این مسیر ارتباطی شکل خواهد گرفت. اگر توسعه شرق کشور جزو نگرانی‌ها است اما قصد داریم ایران 1404 را به توسعه اقتصادی- اجتماعی برسانیم که این امر با توسعه شبکه ریلی و ایجاد اشتغال محقق خواهد شد. در مرز ورودی افغانستان به خراسان و از استان خراسان به سمت استان سیستان و بلوچستان، چابهار تنها بندر اقیانوسی است که افغانستان را به کل دنیا متصل می‌کند و از طرفی نیازهای افغانستان در زمینه دستیابی به کالاهای اساسی مثل دارو از طریق خط ریلی چابهار- مشهد میسر می‌شود. این در حالی است که این مسیر در تلاقی خطوط لوله گاز است و می‌توان در همین نقطه عطف اقدام به ساخت بزرگ‌ترین مجتمع‌های فولادی کرد به طوری که نگاه کسب‌وکار جهان به این نقطه معطوف خواهد شد و به جای خروج سنگ آهن خام از کشور و تبدیل شدن آن به خودرو در کشورهای آسیای شرقی، محصول نهایی با ارزش افزوده بالاتر صادر شود. شکل‌گیری این تعامل میان ایران و افغانستان بستگی به راه‌اندازی خط ریلی دارد؛ با این تفاسیر البته حرکت منسجمی در زمینه راه‌اندازی خط ریلی یاد شده صورت نگرفته است چه بسا توجه به این امر می‌تواند به قدری مهم تلقی شود که در اولویت فهرست اقدامات وزارت راه قرار گیرد. اگر چه در سایر مسیرها نیز هنوز خطوط ریلی موجود، یک خطی است و با توجه به نیاز امروز مردم از نظر تناژ و تعداد انطباق ندارد، اما به طور کلی شبکه ریلی کشور نیازمند به روز رسانی است. بنابراین تاکید دارم که عدم توسعه راه و حمل و نقل قطعا منجر به فاصله گرفتن ما از توسعه اقتصادی کشور می‌شود.

دکتر محمد احمدی‌بافنده
مدرس دانشگاه آزاد، کارشناس حمل‌ونقل و امور شهری

دنیای اقتصاد