سرعت گیر یا سرعت کاه یا دست انداز تعابیر مختلفی است که در ترافیک شهری به کرات شنیده می شود و به دلیل کاهش تلفات جاده ای به طور گسترده در سطح جاده های کشور مورد استفاده قرار می گیرند اما در نصب بسیاری از آنها استانداردهای لازم رعایت نشده و همین امر باعث شده این ابزار به جای فایده داشتن، ناکارآمد به حساب بیاید.

تعداد زیادی از این سرعت کاه ها در یکی از پردتردد ترین جاده های استان تهران یعنی جاده تهران – ورامین نصب شده که عدم رعایت استاندارد در آنها، نه تنها کمکی به حل مشکل ترافیکی در این جاده نداشته، بلکه با کارکرد معکوس سبب افزایش ریسک، هزینه و در نهایت ترافیک شده است.

عدم رعایت ضوابط و مقررات فنی و قانونمند در استفاده از این ابزار سبب شده این تجهیزات به اصطلاح آرام سازی ترافیک، عملکرد مناسبی از خود نشان ندهند.

اما تعداد این سرعت گیرهای غیر استاندارد و بدون علامت در شهرهای ورامین و قرچک به خصوص جاده تهران - ورامین که راه ارتباطی شهرستانها شرق استان با پایتخت محسوب می شود چنان افزایش یافته که رانندگان را کلافه کرده است و دردی به آلام مردم افزوده است.

استانداردهای لازم  در ساخت و نصب سرعت گیرها

کارشناس ارشد راه آهن و مشاور شورای اسلامی شهر ورامین در زمینه مترو در خصوص استانداردهای این ابزار اظهار داشت: اصلی ترین مسئله در ساخت و نصب سرعت گیر و سرعت کاه، محل و شرایط نصب آن است.

 جاوید شیرکوند افزود: در مفهوم مهندسی سرعت گیر از جنس پلاستیک یا لاستیک است و ابزاری برای کنترل سرعت وسایل نقلیه به حساب می آید و طبق استانداردهای موجود، ارتفاع بلندترین نقطه یک سرعتگیر باید بین ۷ تا۱۰ سانتی متر و پهنای آن ۳۰ سانتی متر باشد.

وی ادامه داد: سرعت کاه از جنس آسفالت بوده که کاربرد آن در مناطق و معابر مسکونی و همچنین مناطقی که مسیر اصلی اتوبوس، آمبولانس و اتومبیل های اورژانسی دیگر نیستند، متداول است که سرعت عبور از آنها نباید از ۱۵ تا ۳۰ کیلومتر در ساعت تجاوز کند و ارتفاع بلندترین نقطه سرعت کاه بین۷ تا۱۰ سانتی متر و پهنای آن بین ۳.۵ تا ۶.۷ متر است.

شیرکوند به ضوابط استفاده از سرعت گیر و سرعت کاه در جاده ها اشاره کرد و افزود: در کشورهای مختلف دنیا، ضوابط مختلفی برای استفاده از این ابزارهای ترافیکی وجود دارد که از جمله آن می توان به نوع عملکرد معابر، عرض خیابان و معابر، شیب خیابان، وضعیت سرعت معبر یا خیابان مورد نظر، وضعیت کاربری اطراف خیابان و علائم مشخصه اشاره کرد.

وی با توضیح هر یک از ضوابط استفاده از این ابزار ترافیکی گفت: با توجه به مشکلاتی که سرعت کاه و سرعت گیرها در ایجاد توقف و افزایش تأخیر در معابر ایجاد می کنند، در معابر شریانی درجه یک مثل آزادراه ها و بزرگراه ها و معابر شریانی درجه دو مثل راههای اصلی باید خودداری کرد  اما در خیابان های فرعی و محلی با رعایت ضوابط فیزیکی گفته شده بلامانع است .

این کارشناس تأکید کرد: همچنین از آنجا که عرض خیابان ها می تواند تأثیر مستقیمی بر سرعت عملکرد وسایل نقلیه عبوری داشته باشد، حداکثر عرض سواره برای اجرای سرعت گیر ۱۲ متر و برای سرعت کاه ۱۵ متر است.

وی  با اشاره به اینکه اجرای سرعتگیر و سرعت کاه در خیابان با شیب طولی بیش از ۸ درصد ممنوع است، گفت: در خیابان و معابری که سرعت مجاز تا ۳۰ کیلومتر بر ساعت باشد تنها سرعتگیر، با مشخصات فنی و فیزیکی با جنس لاستیکی و پلاستیکی مجاز است.

شیرکوند ادامه داد: علاوه بر این بکارگیری سرعت گیر و سرعت کاه در خیابان هایی که مسیر اصلی حرکت آمبولانس ها و خودروهای آتشنشانی هستند، ممنوع است و مهم تر اینکه سرعت گیرها و سرعت کاه ها بایستی با علایم مشخص همچون تابلو، روشنایی، تغییر رنگ و خط کشی باشند.

وی افزود: استفاده از ضابطه خاص در نصب سرعت گیر در شهر ورامین موضوعی است که بایستی از طریق استعلام از شهرداری ورامین پاسخ داده شود اما نکته اصلی کاربری شریان اصلی تهران- ورامین در جابجایی روزانه انبوه مسافران و رویارویی با این پدیده ترافیکی است.

تنها محل دسترسی شهروندان جنوبشرق استان به پایتخت پر از معضل!

جاده تهران- ورامین، تنها محل عبور روزانه دسترسی شهروندان شهرستانهای پیشوا، ورامین و قرچک به تهران و شهرهای مجاور در استان است.

این جاده یکی از پرتردد ترین جاده های کشور است که ترافیک آن، از طریق یک جاده دسترسی جابجا می شود و در عین حال معضلات زیادی در آن دیده می شود.

دسترسی های اصلی استفاده از این جاده به سه مقصد میدان شوش تهران، میدان شهرری، مترو شهرری و میدان بسیج منتهی می شود که بخش اصلی آن مترو شهرری است. ایستگاه مترو شهرری واقع در خط یک متروی تهران یکی از ایستگاههای اصلی این خط در تبادل با سایر سیستم های حمل و نقلی از قبیل اتوبوس و تاکسی است.

به گفته مدیر ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت بهره‌برداری مترو تهران در خط یک مترو تهران که از میدان تجریش آغاز و تا ایستگاه کهریزک ادامه دارد، پرترددترین ایستگاه شهرری و شلوغ ترین زمان تردد مسافران در این خط، ساعت ۱۷ تا ۱۸ هر روز است.

شیرکوند در این خصوص نیز اظهار داشت: برای دسترسی از مسیر متروی شهرری به ورامین، مسافران لازم است سفری را آغاز کنند که زمان این سفر ۴۰ کیلومتری، در بهترین حالت ۴۰ دقیقه و در ساعات اوج ترافیک بین ۵۵ تا ۶۰ دقیقه است.

وی افزود: نرم افزار "google map" زمان پیشنهادی برای دسترسی از متروی شهرری به میدان امام خمینی(ره) ورامین را ۵۲ دقیقه و زمان بالعکس را ۵۵ دقیقه اعلام کرده است و  این زمان برای یک ترافیک معمولی پیش بینی شده و در صورت رخ دادن اتفاق غیر منتظره لازم است زمان آن رخداد، به مجموع زمانها افزوده شود.

در تقسیم فاصله بر زمان، سرعت متوسط سیر در مسیر متروی شهرری تا میدان امام خمینی(ره) با فرض زمانهای ۴۰ تا ۶۵ دقیقه به صورت جدول زیر است:

 تصویر ذیل زمان پیشنهادی نرم افزار google map را برای رسیدن از مترو شهرری به میدان امام خمینی(ره) شهر ورامین نشان می دهد و مسیر پیشنهادی کوتاهترین مسیر برای دسترسی مبدأ و مقصد بوده و زمان پیش بینی شده بر اساس استفاده از پارامترهای مختلف نرم افزار در قسمت پایین نمایش داده شده است.

تعداد سرعت گیرها در جاده تهران- ورامین

مسیر متروی شهرری به ورامین مجموعاً دارای ۵۴ سرعت گیر(فارغ از استاندارد بودن یا نبودن آنها) است که شرح آن به تفصیل در جدول ذیل نمایش داده شده است.

گراف حرکت در این مسیر با نرم افزار "Speedometer GPS" به صورت ذیل است:

این کارشناس ارشد راه آهن گراف حرکت در مسیر موردنظر را به شرح ذیل بررسی می کند:

1. نقاط شکست مشابه: نواحی شکست سرعت زیادی در گراف وجود دارد که تنها دلیل آن در روز بررسی وجود سرعت گیرهای متعدد در مسیر است. تقریباً تمام سرعت گیرها دارای شرایط مشابه است که در آن سرعت خودرو تا حدود سرعت ۱۰ کیلومتر در ساعت کاهش داده می شود.
2. حداکثر سرعت در گراف ۱۱۰.۹ کیلومتر بر ساعت ثبت گردیده است. 
3. عمده مشکل سیر با سرعت متوسط به مسیر قرچک تا ورامین اختصاص می یابد. این مسیر با دارا بودن ۲۹ دست انداز(حدود ۵۴ درصد تعداد دست اندازهای مسیر) دارای متوسط سرعت سیر ۳۶ کیلومتر در ساعت است.
4. در تقسیم بندی مسیر به دو بازه متروی شهرری تا قرچک و قرچک تا میدان امام خمینی(ره)، مشاهده می شود که در مسیر اول(حدفاصل متروی شهرری تا میدان شهید ستاری قرچک به طول ۲۴ کیلومتر) ۲۵ سرعت گیر وجود دارد که به طور متوسط در هر ۹۶۰ متر یک سرعت گیر وجود دارد که این عدد برای میدان شهید ستاری تا میدان امام خمینی(ره) به هر ۵۵۰ متر محدود می شود.

مشکلات و موانع تعدد سرعت گیر

شیرکوند در خصوص مشکلات تعدد سرعت گیر گفت: کم کردن سرعت قبل از رسیدن به سرعت گیر و شتاب مجدد وسایل نقلیه ضمن بالا رفتن مصرف سوخت، افزایش آلودگی هوا را به دنبال دارد و علاوه بر آن می توان به تأثیر منفی در سرویس دهی وسایل نقلی اورژانسی به دلیل کاهش سرعت، آسیب دیدن جلوبندی، سیستم ترمز و کلاچ خودرو، ایجاد آب گرفتی پشت سرعت گیرها و سرعت کاه ها هنگام بارندگی و ازبین رفتن روسازی و افزایش تصادفات جلو به عقب بر اثر ترمز ناگهانی اشاره کرد.

افزایش تعداد و علائم کاهنده سرعت در شهر نشانه ضعف فرهنگ رانندگی است

وی افزود: در اولین برخورد مسافران عبوری از جاده تهران- ورامین، اولین نکته ای که توجه هر راننده ای را به خود جلب می نماید، تعدد سرعت گیر در این مسیر است.

حذف سرعت گیرها نیاز به انجام راهکارهای موازی از جمله افزایش بودجه فرهنگی برای غنی سازی فرهنگ صحیح رانندگی کردن در جامعه، آموزش رانندگان وسایل حمل و نقل عمومی، افزایش دوربین های کنترل ترافیک، کاهش میزان سفرهای روزمره از طریق استفاده از سایر مدهای حمل و نقلی نظیر مترو و راه آهن، کاهش عبور مسافران از عرض خیابان با تعبیه صحیح پل عابر پیاده با پله برقی و ممانعت از عبور عابران پیاده از عرض خیابان دارد.

این کارشناس بیان کرد: در نهایت اگر به قوانین راهنمایی و رانندگی بیشتر توجه کنیم، در رانندگی صبر پیشه کنیم به حقوق دیگران احترام بگذاریم، کمی گذشت داشته باشیم، قطعا در روند روان سازی ترافیک مؤثر خواهد بود و مسئولان ترافیکی ما در تصمیمات خود تجدید نظر خواهند کرد.

دقیقا همین مسئله در شهرهای مختلف استان تهران نمود پیدا می کند و اینگونه است که میبینیم شهر "الف" با جمعیت و وسعت بیش از شهر "ب"، تعداد سرعت گیرهایش به مراتب کمتر است.

وی ادامه داد: همواره شهروندان و مسئولان ترافیکی شهر باید این نکته را مد نظر داشته باشند افزایش تعداد و علائم کاهنده سرعت در یک شهر، نه تنها ارزش محسوب نمی شود بلکه نشان گر پایین بودن فرهنگ رانندگی در آن شهر است.

اداره راه مخالف نصب سرعت گیر است

رئیس اداره راه و شهرسازی شهرستان ورامین درباره ضرورت نصب سرعت گیرها یا حذف آنها گفت: به طور کلی اداره راه با نصب سرعتگیر در جاده ها مخالف است چون آسیب های زیادی دارد، اصرار راهور نیز برای وجود سرعت گیر در مسیر جاده به دلیل کاهش تلفات جاده ای و تصادفات است.

علیرضا نادریان افزود: در راه های برون شهری که سرعت گیر نباید نصب شود و هشدارهای لازم بایستی با علائم افقی، خط کشی ها، چراغهای چشمک زن و... داده شود اما متأسفانه به جای این موارد از سرعت گیر استفاده می شود.

راهور منتظر استهلاک سرعت گیرها!

رئیس پلیس راهور شهرستان ورامین نیز در خصوص تعدد سرعت گیرها در جاده تهران – ورامین گفت: حوزه راهور ورامین از میدان پوئینک قرچک آغاز و تا ورامین ادامه دارد که طی یکسال اخیر هیچ سرعت گیری در این مسیر نصب نشده است.

سرهنگ پرویز رشیدیان افزود: راهور ورامین قصد دارد بر روی چراغ های زمان بندی و تابلو علائم متمرکز شود. امیدواریم فرهنگ رانندگی  به جایی برسد که نیاز به وجود سرعت گیر و سرعت کاه نباشد.

وی با اشاره به اهمیت فرهنگسازی در خصوص رعایت قوانین رانندگی با کمک مطبوعات و رسانه ها یادآور شد: تعدد سرعت گیر در مسیر جاده ها توهین به رانندگان است.

رشیدیان در مورد اینکه با توجه سیاست فعلی راهور برای عدم نصب سرعت گیر چرا شاهد بیش از ۱۰ سرعت گیر از میدان پوئینک قرچک تا میدان امام(ره) ورامین هستیم، ادامه داد: این سرعت کاه ها سه سانتی متری هستند و برای دوره های قبل یعنی چهار سال پیش بوده و تا حدودی از بین رفته اند اما طی یکسال اخیر سرعت کاه جدیدی نصب نشده است و این سرعت کاه های موجود نیز باید به مرور از بین بروند.

یکی از زمینه های حائز اهمیت در مهندسی حمل و نقل، مباحث مربوط به ایمنی است و از این رو باید ویژگی ها و مشخصات معابر شهری و نیز ابزارهای آرام سازی به کار رفته در آنها مانند سرعت کاه مورد بازبینی قرار گیرد که گویا متأسفانه این مهم در مسیر تهران – ورامین درنظر گرفته نشده و این جاده را به یکی از بدترین جاده های کشور تبدیل کرده به طوری که از آن با تعبیر "جاده مرگ" یاد می کنند و همچنین معضل ازدیاد سرعت گیرها در این جاده آنچنان دامن گیر شده که ورامین و قرچک به "شهر سرعت گیرها" نیز ملقب شده اند.

مبنی بر اینکه با توجه سیاست فعلی راهور برای عدم نصب سرعت گیر چرا شاهد بیش از ۱۰ سرعت گیر از میدان پوئینک قرچک تا میدان امام(ره) ورامین هستیم، ادامه داد: این سرعت کاه ها سه سانتی متری هستند و برای دوره های قبل یعنی چهار سال پیش بوده و تا حدودی از بین رفته اند اما طی یکسال اخیر سرعت کاه جدیدی نصب نشده است و این سرعت کاه های موجود نیز باید به مرور از بین بروند.

یکی از زمینه های حائز اهمیت در مهندسی حمل و نقل، مباحث مربوط به ایمنی است و از این رو باید ویژگی ها و مشخصات معابر شهری و نیز ابزارهای آرام سازی به کار رفته در آنها مانند سرعت کاه مورد بازبینی قرار گیرد که گویا متأسفانه این مهم در مسیر تهران – ورامین درنظر گرفته نشده و این جاده را به یکی از بدترین جاده های کشور تبدیل کرده به طوری که از آن با تعبیر "جاده مرگ" یاد می کنند و همچنین معضل ازدیاد سرعت گیرها در این جاده آنچنان دامن گیر شده که ورامین و قرچک به "شهر سرعت گیرها" نیز ملقب شده اند.

مهر