موقعیت خاص جغرافیایی ایران ‌و جایگاه ‌ترانزیتی کشور در منطقه بسیار مناسب است و باید از این موهبت خدادادی در راستای توسعه اقتصادی حداکثر بهره‌برداری را داشت؛ در شرایط‌ کاهش بهای نفت، برای ایران که سال‌ها بر اقتصاد نفتی تکیه داشته‌ا، فرصت مناسبی است، تا این تهدید را به فرصت تبدیل کرده و بدون تکیه بر درآمد‌های نفتی، به فکر توسعه استفاده از ظرفیت‌های داخلی و ارزآوری باشیم همان روشی که مقام معظم رهبری بارها در ‌منویات خویش بر آن تأکید داشته و در همین راستا اقتصاد مقاومتی را مطرح فرمودند.

قطعاً با این ظرفیت‌های مناسب کشور ایران، با توجه به تکیه بر توان داخلی و بدون چشم‌داشت به درآمد‌های نفتی، می‌توان صنعتی‌شدن و توسعه‌یافتگی را در مدت زمان کوتاهی پیمود و اقتصاد داخل را قدرتمند کرد.

یکی از این موقعیت‌های مطلوب درآمدزایی‌‌ غیرنفتی، توسعه و بسط خطوط هوایی برای عبور ایرلاین‌های دنیا از فضای امن ایران و جذب خطوط هوایی دنیا است.

‌باز کردن هر چه بیشتر فضای کشور برای عبور ایرلاین‌‌های دنیا، کمترین هزینه را برای کشور ما دارد و ضمن درآمدزایی مطلوب و ارز‌آوری مناسب، امنیت فضای کشور را به جهانیان هر چه بیشتر اثبات می‌کند.

باز شدن فضای کشور برای ایرلاین‌های دنیا درآمدهای ارزی کشور را افزایش می‌دهد، زیرا ایرلاین‌ها برای عبور هواپیماهای خود باید مبلغی به ایران پرداخت کنند؛ درآمد ارزی حاصل از این محل، مستقیماً به خزانه کشور واریز می‌شود.

البته توسعه مسیر‌‌های هوایی و افزایش تردد هواپیماهای عبوری از آسمان کشور مشکلاتی هم دارد که تلاش کردیم این مورد را از مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور جویا شویم.

رحمت‌الله مه‌آبادی در این‌باره گفت: ‌موقعیت‌ جغرافیایی ایران در منطقه بسیار مناسب و پهنای جغرافیایی ایران وسیع است.

وی ادامه داد: کشور ایران در ‌منطقه فوق‌العاده جغرافیایی قرار گرفته است که شرق و غرب دنیا را به هم وصل می‌کند‌ و از پنج راه طلایی حمل و نقل هوایی بار دنیا، سه راه از ایران می‌گذرد.

* رایزنی برای کاهش نقاط ممنوعه پروازی کشور/امکان عبور از نقاط ممنوعه با ارتفاع بیش از 28هزار پا

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور به لزوم مشوق‌ها و فراهم‌سازی شرایط برای جذب پرواز‌های عبوری از آسمان کشور اشاره کرد و گفت: درآمدزایی از محل عبور هواپیماهای دیگر کشورها از آسمان کشور نماد کامل اقتصاد مقاومتی است؛ باید شرایطی فراهم شود که ایرلاین‌‌های بیشتری مایل باشند از آسمان ایران عبور کنند و درآمد کشور از این محل افزایش یابد.

مه‌آبادی به وجود برخی محدودیت‌‌ها در ایران برای عبور‌ هواپیماها از فضای کشور اشاره کرد و گفت: مباحث امنیتی درباره راه‌های هوایی وجود دارد و محدودیت‌هایی (به حق) برای ما ایجاد کرده است و البته این مورد در تمام کشورها وجود دارد.

وی افزود: طبیعتاً یک‌سری نقاط ممنوعه پروازی در آسمان کشور وجود دارد، نقاطی که از نظر قدرت دفاعی، ‌حفظ و حفاظت از آنها مهم است اما همین نقاط، روی زمین موجب پیچش‌هایی در آسمان و راه‌های هوایی می‌شود.

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور گفت: در دنیا کاری که انجام شده این است که این نقاط ممنوعه را محدود کرده‌اند و البته در ایران در کشور ما هم فعالیت‌هایی انجام شده است اما کافی نیست.

مه‌آبادی با تأکید بر اینکه بهره‌برداری منعطف نظامی-اقتصادی در فرودگاه‌ها و راه‌های هوایی باید به طور خاص توجه شود، بیان کرد: اگر میادین تیراندازی در نقطه‌ای روی زمین وجود دارد و این می‌تواند خطری برای پروازها ایجاد کند، در طراحی راه هوایی سعی می‌شود از آنها استفاده نشود اما به هر حال می‌توان این تعداد نقاط را کاهش داد و بهره‌برداری مشترک از آنها انجام شود، مثلاً در ‌ساعت و ایام خاص راه هوایی بر فراز این نقاط فعال بود و در ساعات دیگر غیرفعال باشد‌.

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور اظهار داشت:‌ از سوی دیگر این محدودیت‌ها می‌تواند در ارتفاع خاص تنظیم شود، مثلاً از ارتفاع 28 هزار پا به بالا، دیگر این محدودیت‌ها وجود نداشته باشد که البته در این باره هماهنگی‌هایی در حال انجام است و اگر این اتفاق رخ دهد، محدودیت‌های پروازی ما کاهش می‌یابد.

* برنامه‌ریزی برای موازی، یک طرفه و مستقیم‌کردن‌ راه‌های هوایی

مه‌آبادی با اشاره به استقبال خطوط هوایی دنیا از آسمان ایران بیان کرد: میزان پروازهای عبوری از آسمان کشور به رقم روزانه 1040 پرواز هم رسید که‌ این رقم در زمان طوفان آشوبا بود.

وی با تأکید بر توجه خاص شرکت فرودگاه‌‌ها به راه‌های هوایی کشور اظهار داشت: درباره راه‌های هوایی، کاری که باید انجام داد این است که راه‌ها را موازی، مستقیم و یکطرفه کنیم و این بسیار مهم است.

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور اضافه کرد‌: افزایش پروازهای هوایی تابع متغیرهای مختلفی است که یکی از آنها مستقیم و کوتاه بودن آن است و یکطرفه شدن آن نیز می‌تواند ایمنی بیشتری را تأمین کند، از طرف دیگر، فاصله افقی و عمودی پروازها از طریق تجهیزاتی که می‌توان خریداری کرد، نزدیک‌تر می‌شود که ضمن حفظ ایمنی، برای اقتصاد ایرلاین بسیار مؤثر است.

* لزوم رقابتی کردن تعرفه‌ها و کوتاه‌ کردن راه‌های هوایی برای جذب ایرلاین‌‌های دنیا

مه‌آبادی افزود: مورد دیگر تأثیرگذار در جذب پروازهای عبوری از آسمان کشور بحث تعرفه‌ها است که بتوان تعرفه‌ها را رقابتی کرد؛ حاشیه سود خطوط هوایی بسیار پایین است و بهترین خطوط هوایی حاشیه سودشان 1 تا 2 درصد است، بنابراین هر سنت هزینه برای خطوط هوایی پراهمیت است، بنابراین اگر بتوانیم راه‌ها را کوتاه کنیم، اتفاقی که رخ می‌دهد این است که چون مصرف سوخت ایرلاین‌ها کمتر می‌شود و موتور در تایم کمتری استفاده می‌شود، طبیعتاً هزینه‌های مالی‌ سوخت‌ کاهش می‌یابد و هزینه عملیاتی هم طبیعتاً کم می‌شود و این در استقبال شرکت‌های هواپیمایی برای عبور از فضای کشور مؤثر است.

* توسعه تجهیزات خدمات به پروازهای عبوری در صورت رفع تحریم‌ها

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور افزود: به هر حال شرکت فرودگاه‌های کشور تلاش کرده است با فراهم‌سازی زیرساخت‌ها و ارائه مشوق‌ها در راستای جذب بیشتر ایرلاین‌ها برای عبور از فضای کشور اقدام کند و در این‌باره ‌از مشاوران بین‌المللی هم استفاده می‌کنیم.

مه‌آبادی اضافه کرد: البته یکی از محدودیت‌های ما در این عرصه تحریم است، بالاخره تحریم مشکلاتی ایجاد کرده است؛ خدماتی که در این‌باره تاکنون ارائه می‌شد‌ ‌از محل ظرفیت‌های داخلی بوده است و امیدواریم بتوان با به روز کردن دانش و توسعه تجهیزات، با ارائه خدمات نوین‌تر و تعرفه‌گذاری رقابتی، ‌کیفیت راه‌های هوایی خود را برای استقبال بیشتر ایرلاین‌های دنیا افزایش دهیم.

 جذب پروازهای عبوری، برای کشور در بلندمدت سه مزیت دارد که شامل کاهش تکیه بر درآمد‌های نفتی، درآمد مناسب ارزی و افزایش استقبال شرکت‌های هواپیمایی خارجی از فضای کشور در ارتقای امنیت، ‌است، در این راستا ساماندهی هر چه بیشتر راه‌های هوایی‌ و تأسیس مسیرهای مستقیم و موازی باید در دستور کار قرار گیرد‌.

البته بنا به گفته مسئولت هم‌اکنون در حوزه‌های مختلف در حال رایزنی هستیم، تا بتوانیم از این موقعیت خدادادی و وضعیت جغرافیایی مطلوب کشور بهترین استفاده را داشته باشیم، تا پروازهای عبوری بیشتری را جذب کنیم و این مطلوب است؛ بخشی از این رایزنی‌ها شامل «ساماندهی راه‌های هوایی» و «ایجاد مسیرهای مستقیم موازی» است.

پرواز‌های عبوری از فضای کشور بستری برای کسب درآمدهای ارزی است، این مورد‌ قبل از هر چیز به نفع کشور در حوزه درآمد ارزی است ضمن آنکه شرکت فرودگاه‌های کشور می‌تواند از این منابع در راستای بهسازی فرودگاه‌ها که هزینه کلانی را می‌طلبد، اقدام کند.

باید طی فعالیت‌های تخصصی فضا را طوری فراهم کرد که به افزایش پروازهای عبوری از آسمان کشور و ارزآوری بیشتر بیانجامد، زیرا افزایش پرواز‌های عبوری از آسمان یک کشور به اعتبار آن کشور می‌افزاید.

ورود پروازهای شرکت‌های بزرگ هواپیمایی دنیا به آسمان ایران و عبور از طریق جمهوری اسلامی ایران، خود به خود نشان‌دهنده امنیت در فضای کشور است، ضمن آنکه ارتقاء امنیت برای کشور را به دنبال خواهد داشت.

‌البته ورود پروازها به فضای کشور نیازمند آماده‌سازی زیرساخت‌های فرودگاهی از نظر تجهیزات راداری، تجهیزات ارتباطی و تجهیزات ناوبری است، همواره باید این تجهیزات را به روز و مدرن کنیم که به روز کردن آنها هزینه‌های سنگینی دارد، بنابراین چنین منابعی نظیر پروا‌ز‌های عبوری از آسمان کشور، موجب افزایش درآمد شرکت فرودگاه‌های کشور برای انجام چنین مواردی خواهد شد.

از دیگر مزایای عبور از فضای ایران، کاهش میزان مصرف سوخت برای شرکت‌های هواپیمایی خارجی است و همین امر (توجیه مطلوب اقتصادی) موجب استقبال روزافزون ایرلاین‌‌های دنیا از فضای ایران شده است.

در مقایسه با عبور از جنوب خلیج فارس ایرلاین‌‌های خارجی ترجیح می‌دهند، از فضای کشور ایران استفاده کنند، زیرا شرکت هواپیمایی به عنوان یک بنگاه اقتصادی، در گام اول «توجیه مالی مطلوب» را دنبال می کنند و‌ مصرف سوخت به عنوان اصلی‌ترین هزینه یک پرواز است، در این راستا عبور از فضای ایران، ‌برای ایرلاین‌های خارجی هم‌ صرفه اقتصادی خواهد داشت‌.

به هر حال در فضای ایران ظرفیت افزایش پروازهای عبوری‌ در حال فراهم‌سازی است‌، با توجه به امکانات مرکز کنترل و ظرفیت فضای کشور، وجود نیروهای متخصص کنترل پرواز، امنیت فضای ایران و عضویت جمهوری اسلامی ایران در ایکائو، ‌آمادگی در ایران برای پذیرش پروازهای عبوری افزون بر ترافیک موجود در راه‌های هوایی کشور وجود دارد، اما این ظرفیت باید گسترش یابد‌.

پوشش راداری کشور هم در حال حاضر قادر است، بهترین خدمات را به پرواز‌های داخلی، خارجی و عبوری ارائه دهد؛ در مرکز کنترل فضای کشور تمام پروازها کنترل می‌شود، در حال حاضر 16 رادار فضای کشور را پوشش می‌دهند، در مرکز کنترل فضای کشور هفت سکیوتر داریم، بیش از یک‌هزار و 800 پرواز در حوزه‌های پروازهای عبوری، داخلی و بین‌المللی در شبانه‌‌‌روز کنترل می‌کنیم.

کمیته دائمی فضای کشور، ساماندهی راه‌ها و تأسیس راه‌های جدید را پیگیری می‌کند که ارگان‌های مختلف دست اندرکار نظامی و هوایی در آن حضور دارند‌ و این مورد از نظر مسائل امنیتی نیز کنترل می‌شود.

‌به هر حال قطعاً وجود چنین ظرفیت‌هایی نظیر عبور هواپیماهای خارجی از فضای کشور و درآمدزایی مناسب ارزی از این محل، از مصادیق اقتصاد مقاومتی و کاهش تکیه بر درآمد‌های نفتی است؛ قطعاً چنین ظرفیت درآمدزایی علاوه بر مزیت‌های بی‌شمار برای ایران،‌ برای کشور‌های خارجی نیز مطلوبیت دارد و در شرایطی که میزان مصرف سوخت هواپیماها در عبور از فضای ایران نسبت به جنوب خلیج فارس، بسیار کمتر است، بنابراین چنین درآمدزا‌یی در آینده هم مشمول نوساناتی نظیر کاهش بیشتر نرخ نفت، اعمال تحریم‌ها و کارشکنی‌های دشمن نخواهد شد چون ایرلاین‌‌ها‌ی خارجی به عنوان یک بنگاه اقتصادی در گام اول توجیه مالی مطلوب را دنبال می کنند و کاهش مصرف سوخت به عنوان اصلی‌ترین هزینه یک ایرلاین‌ برای آنها ‌صرفه اقتصادی خواهد داشت‌ و قطعاً با رشد هر چه بیشتر عبور هواپیماها از فضای کشور، درآمدهای غیرنفتی افزایش می‌یابد و نوسانات نرخ نفت، کمتر بر اقتصاد و زندگی مردم تأثیرگذار خواهد بود.
 

فارس