«نبود زیرساخت لازم در کشورهای عضو اکو»، «سهم ناچیز  اکو از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان»، «تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی»، «تاکید بر همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در توسعه حمل‌ونقل» و «لزوم گسترش فاینانس برای توسعه زیر‌ساخت‌های ریلی منطقه اکو» از جمله موضوعات مورد تاکید در دوازدهمین نشست روسای راه‌آهن‌های عضو اکو در تهران بود.
هفته گذشته تهران میزبان دوازدهمین نشست روسای راه‌آهن‌های عضو اکو و ششمین نشست کمیته ریلی (TTCC) بود؛ نشستی که با حضور مدیران عامل راه‌آهن‌های عضو اکو، نمایندگان کمیسیون اقتصادی آسیا، سازمان بین‌الدول حمل‌ونقل با راه‌آهن (OTIF)، بانک توسعه اسلامی و اتحادیه بین‌المللی را‌ه‌آهن‌ها در محل سالن همایش‌های دبیرخانه اکو در تهران برگزار شد. فعال‌سازی کریدور اسلام‌آباد -  تهران -  استانبول، راه‌اندازی قطارهای کانتینری استانبول -  آلماتی، بندرعباس -  آلماتی، روند پیشرفت کریدور قزوین -  رشت -  آستارا (ایران) -  آستارا (آذربایجان)، عملیاتی کردن کریدور قزاقستان -  ترکمنستان - ایران، بررسی کریدور چین -  قزاقستان -  تاجیکستان -  افغانستان -  ایران (KTAI) و طرح توسعه شبکه ریلی اکو از مهم‌ترین‌ مسائل مطرح شده در این اجلاس بود.

نبود زیرساخت لازم در کشورهای عضو اکو
وزیر راه و شهرسازی در دوازدهمین نشست روسای راه‌آهن‌های عضو اکو با تاکید بر اینکه سهم اکو در تجارت جهانی تنها ۳ درصد است، افزود: زیربناها و ساختارهای لازم در کشورهای عضو اکو فراهم نیست. عباس آخوندی با بیان اینکه سهم اکو در تجارت جهان تنها ۳ درصد و بالغ بر ۸۰۰ میلیارد دلار است، گفت: از این میزان فقط ۵۰ میلیارد دلار آن تجارت بین این کشورها است.
وی افزود: این سهم کم نشان‌دهنده این است که زیربناها و ساختارهای لازم برای گسترش شتابان ترانزیت در این منطقه کافی و مطلوب نیست. وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر توسعه حمل‌و‌نقل ریلی گفت: این سهم در میان کشورهای عضو اکو قابل توجه نیست که به لحاظ سنتی و نیز تبعیت از محدودیت‌های جغرافیایی مانند محصور بودن اغلب کشورهای عضو در خشکی، حمل‌و‌نقل جاده‌ای، شیوه قالب حمل‌و‌نقل و ترانزیت در منطقه اکو باقی مانده است.
 وی گفت: سهم اکو از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان حدود ۳ درصد است، افزود: ما باید به سمت جذب سرمایه‌گذاری برای تقویت حمل‌و‌نقل ریلی برسیم. آخوندی به خط آهن ایران- ترکمنستان – قزاقستان اشاره کرد و گفت: بهره‌برداری کامل از این مسیر مستلزم توافق کشورها روی تنظیم نظام تعرفه‌های یکسان، کاهش تعرفه‌ها، رفع موانع سخت‌افزاری و فیزیکی و راه‌اندازی قطارهای برنامه‌‌ای است. وزیر راه و شهرسازی، هدف این پروژه را انتقال سالانه ۲۰ میلیون تن بار اعلام کرد و گفت: رفع حلقه‌های مفقود ریلی در مسیر کریدور شمال – جنوب در ایران، آذربایجان و ترکیه منطقه را بیش از پیش تقویت خواهد کرد. وی به تقویت اتصال ریلی در مسیرهای استانبول – آلماتی و آلماتی – بندرعباس، اسلام آباد – تهران- استانبول اشاره کرد و گفت: برنامه‌ریزی برای سرعت در احداث پروژه ریلی قرقیزستان – تاجیکستان – افغانستان – ایران نیازمند هماهنگی بیشتر است.

10 هزار کیلومتر خط جدید ریلی در ایران ساخته می‌شود
محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل راه‌آهن نیز در این اجلاس گفت: نبود سرمایه‌گذاری کافی در پروژه‌های زیربنایی، مقررات حمل‌و‌نقلی متفاوت و متفاوت بودن ارز خطوط ریلی کشورها برخی از چالش‌های پیش روی توسعه ترانزیت ریلی است.  

اعضای اکو به دنبال«اقتصادی کردن» صنعت ریلی
وی اظهارکرد:همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اهمیت زیادی در توسعه حمل‌و‌نقل ریلی دارند؛ منطقه اکو با موقعیت جغرافیایی ویژه و مشترکات تاریخی و فرهنگی قابلیت تبدیل به قطب مهم اقتصاد بین‌المللی را دارد.
وی افزود: منطقه اکو در قالب کریدورهای شمال - جنوب و شرق- غرب قرار گرفته؛ این منطقه با جمعیتی بالغ بر 433 میلیون نفر و 8 میلیون کیلومتر مربع و با دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد جهان از پتانسیل عظیمی برای توسعه حمل‌و‌نقل ریلی برخوردار است.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: مجموعه طول خطوط ریلی راه‌آهن‌های عضو اکو به بیش از 54 هزار کیلومتر می‌رسد و میزان بار حمل شده در منطقه اکو در سال به حدود 460 میلیون تن و مسافر حمل شده به بیش از 200 میلیون نفر افزایش یافته است.
مدیرعامل راه‌آهن افزود: در حال حاضر شبکه راه‌آهن ایران بیش از 10 هزار و 500 کیلومتر خط است و در نظر داریم، حدود 10 هزار کیلومتر خط جدید ساخته شود که دولت در این باره دنبال تامین مالی سرمایه از خارج است.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: تا افق 2025 میلادی طول خطوط ریلی ایران باید به 25 هزار کیلومتر افزایش یابد و جابه‌جایی مسافر تا سال 2017 میلادی به 40 میلیون نفر برسد که برای تحقق این هدف نیازمند ورود 700دستگاه واگن مسافری هستیم. وی اضافه کرد: همچنین ظرفیت بار راه‌آهن نیز باید به 70 میلیون تن افزایش یابد و در این راستا لازم است 11 هزار واگن باری به ناوگان ریلی کشور افزوده شود.

تخفیف برای توسعه ترانزیت ریلی
مدیرعامل راه‌آهن بیان کرد: اعمال تخفیف برای توسعه ترانزیت ریلی از دیگر برنامه‌های ایران است؛ در حال حاضر تخفیف‌های قابل توجهی در سیستم‌های تعرفه در نظر گرفته شده است، از جمله اعمال 30 درصدی تخفیف برای ترانزیت پنبه، 35 درصد تخفیف برای حمل گوگرد ترانزیتی و 30 درصد تخفیف برای کود ترانزیتی از این قبیل است.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: تخفیف ویژه‌ای برای بارها در طول کریدور شرق- غرب در نظر گرفته‌ایم که 50 درصد است و در نتیجه این اقدامات و سیاست‌ها تخفیفات تعرفه‌ای میزان ترانزیت سال گذشته 56 درصد افزایش یافت و این رقم تا‌کنون به 85 درصد افزایش رسیده است. معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران برنامه‌های متعددی برای توسعه خطوط و اتصال به کشورهای همسایه دارد، ضمن آنکه در راستای مسیر کریدورهای مهم منطقه‌ای و بین‌المللی است عمدتا جزو پروژه‌های منطقه اکو به شمار می‌روند. وی گفت: برای توسعه کریدورهای ریلی با اجرا شدن موافقت‌نامه چارچوب حمل‌و‌نقل ترانزیت اکو و تدوین برنامه توسعه شبکه ریلی گام جدی در زمینه افزایش حجم مناسبات تجاری بین کشورهای عضو برداشته شده است.
پورسیدآقایی گفت: برای تحقق اهداف با چالش‌هایی مواجه هستیم که مهم‌ترین‌ آنها نبود سرمایه‌گذاری کافی، فرسودگی و ناکافی بودن ناوگان ریلی برخی از کشورها، استفاده از مقررات حمل‌و‌نقلی متفاوت، متفاوت بودن ارز خط ریلی کشورها با یکدیگر در تشریفات مرزی است.
وی تاکید کرد:‌ لازم است با مشارکت سازمان‌های مالی بین‌المللی، بانک توسعه اسلامی و بانک توسعه صادرات تحت حمایت سازمان اکو بتوان تامین و سرمایه مورد نیاز برای تکمیل مسیرهای ریلی را چاره‌جویی کرد که در این بین مشارکت بخش‌خصوصی و دولتی اجتناب‌ناپذیر است.
وی گفت: در گذرگاه‌های مرزی باید ضمن استفاده از فناوری اطلاعات به روز از سیستم‌های گمرکی کارآمد استفاده شود. همچنین استفاده از بارنامه مشترک برای روان‌سازی مبادلات بین کشورهای استقلال‌یافته، ترکیه و کشورهای اروپایی ضروری است.

لزوم گسترش فاینانس برای توسعه زیرساخت‌های ریلی منطقه اکو
معاون دبیرکل اکو نیز در این اجلاس با بیان اینکه لازم است در راستای توسعه راه‌آهن‌های منطقه اکو روش‌های مختلف فاینانس گسترش یابد، گفت: هدف اکو اتصال و ارتباط در جمعیت 450 میلیون نفری منطقه است.
حائری مارشالی اوغلو اظهارکرد: سطح عالی مشارکت از سوی کشورهای عضو اکو امیدبخش است و سیاست‌گذاری راه‌آهن‌ از جهت پیشرفت راه‌های عضو وجود دارد و در این راستا باید فعالیت‌ها گسترش یابد. وی ادامه داد: با توجه به اصول اولیه اکو، افزایش و ارتقای روابط کاری در منطقه که از اولویت‌های سازمان اکو است و توسعه روابط در دستور کار است.
وی با اشاره به روابط تجاری گفت: کشورهای عضو اکو باید سهم قابل توجهی در کریدورهای شمال - جنوب و شرق - غرب داشته باشند. حائری مارشالی اوغلو افزود: در یک سال اخیر طول راه‌آهن‌های عضو اکو حدود 9 درصد افزایش یافته است و امیدواریم در مقایسه با سال 2002 میلادی تا پایان امسال 36 درصد افزایش خطوط ریلی در منطقه اکو محقق شود.
وی افزود: اغلب کشورهای عضو در زمینه حجم تجارت رشد قابل توجهی داشتند و در آخرین جلسه روسای راه‌آهن‌های منطقه اکو عنوان شد که حجم تجارت ایران و ترکیه 20 میلیارد دلار آمریکا بوده است که باید در این عرصه سیستم ریلی توسعه یابد.
وی با اشاره به راه‌اندازی راه‌آهن گرگان - اینچه برون - اترک - برکت بیان کرد: این راه‌آهن با همکاری کشورهای ایران، ترکمنستان و قزاقستان در کریدور شمال به جنوب انجام می‌شود و می‌تواند ارتباط گسترده‌ای برای عملیاتی کردن فعالیت‌ها باشد. معاون دبیرکل اکو بیان کرد: ایران سهم خود را در خط آهن گرگان به آسیا از طریق بندرعباس به شمال اروپا متصل کرد. وی با اشاره به همکاری ریلی کشورهای ترکمنستان و افغانستان با ایران اظهار کرد: در کریدور شرق - غرب 5882 کانتینر مختلف از طریق ترکیه، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان تردد کرده‌اند که می‌توان برای توسعه ترانزیت از هر دو کریدور استفاده کرد. حائری مارشالی اوغلو تاکید کرد: لازم است بخش خصوصی برای همکاری ترغیب شود تا مبنای امکانات فراهم شود. وی اظهار کرد: در ادامه این کریدورها از سوی کشورهای عضو تلاش شده است تا حلقه‌های مفقوده را تکمیل کنند.

دنیای اقتصاد