قریب 10 سال از تاسیس مترو در تهران می گذرد و مسئولان و مردم با فواید حمل ونقل ریلی درونشهری آشنا هستند؛ از این رو بسیاری از مسوولان به فکر راه اندازی مترو در دیگر شهرهای کشور افتاده اند.

با اینکه در شماری از کلانشهرهای کشور از سالهای گذشته بحث راه اندازی مترو مطرح و در تعدادی از آنها کارهای اجرایی نیز آغاز شده، اما هنوز به طور کامل بهره برداری نشده است.

مهرماه سال 1388 اعضای شورای شهر اراک با تصویب طرحی بنیان ایجاد مترو در این شهر را گذاشتند و میدان ورزش (انتهای خیابان هپکو) را برای این طرح برگزیدند؛ اما بنا به دلایلی ، این طرح به ثمر نرسید و بر زمین ماند.

اراک یکی از هشت کلانشهر آلوده کشور و سهم منابع آلاینده متحرک در آن 51 درصد و منابع ثابت 49 درصد است.

محصور شدن این شهر از سه سمت با ارتفاعات و مجاورت با تالاب کویری میقان، بر ایستایی و ماندگاری آلاینده های هوا در اراک دامن می زند.

جمعیت اراک تا سال 1400 به بیش از یک میلیون نفر خواهد رسید و از هم اکنون ضرورت داشتن سامانه حمل و نقل بدون ترافیک و مشکلات ناشی از آن که شهروندان را در کمترین زمان از نقطه ای به نقطه ای دیگر جابه جا کند ، در این شهر صنعتی احساس می شود.

کارشناسان برنامه ریزی و امور شهری در استان مرکزی می گویند: آیا اراک نیز باید تجربه کلانشهرهای ایران برای ایجاد مترو را از سر بگذراند و وقتی ضرورت ایجاد حمل ونقل ریلی درون شهری در آن به نقطه قرمز رسید، تازه به فکر طراحی و سایر مسائل شبکه مترو در شهر افتاد؟

کارشناسان مذکور با طرح این سوال 'مگر شهرهای اصفهان، مشهد، تبریز و اهواز با چنین مشکلاتی رو به رو نیستند؟'، اظهارکردند: قبل از اجرای هر طرحی باید برای آن برنامه ریزی کلان و دهها ساله صورت گیرد تا بتوان از ثمرات آن طرح ها تا سالیان متمادی استفاده کرد.

کارشناس کارگروه کاهش آلودگی هوای اداره کل محیط زیست استان مرکزی معتقد است که اراک از جمله هشت شهر آلوده کشور است که آلایندگی صنعتی نیزدارد.

'حسین پناهی'، موقعیت جغرافیایی، همجواری با تالاب میقان و فرود ریزگردهای فرامنطقه ای از کشورهای غربی، احاطه شدن از سه جانب، خشکسالی، تغییر باد در فصول گرم و سرد و کاهش فضای سبز را از دیگر موارد افزایش آلودگی در اراک عنوان کرد.

این کارشناس محیط زیست با تاکید بر راه اندازی خطوط حمل ونقل ریلی (مترو) در اراک به عنوان یکی از راه های برون رفت منطقه از آلودگی هوا، اظهار کرد: کاهش فضای سبز از دیگر مشکلات کنونی آلودگی اراک است، چرا که این شهر از دیرباز پر از باغ بوده و مردم آن در یک 'باغ شهر' زندگی می کردند ولی بتدریج تعداد باغ ها با مدیریت های غلط و ناصحیح کاهش یافت و جای آنها را ساختمان های متعدد و برج های بلند گرفت.

شماری از شهروندان اراکی نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با ابرازخرسندی از تصمیم هیات دولت برای راه اندازی خط مترو در اراک، پیشنهاد دادند: در صورتی که نخستین خط مترو در مسیر اراک - مهاجران ایجاد شود، بسیاری از مشکلات ساکنین شهر جدید پنج هزار نفری 'مهاجران' در 30 کیلومتری اراک و دو هزار خانواری 'امیرکبیر' در 45 کیلومتری مرکز استان برطرف خواهد شد.

آنان افزودند: مترو جایگزین بسیار مناسبی برای شمار فزاینده ای از خودروهای دودزا و فرسوده است که هر روزه در اراک تردد کرده و علاوه برایجاد گره های کور ترافیکی، آلودگی هوای این شهر را باعث می شوند.

این شهروندان اراکی بیان کردند: در صورت بهره گیری از توانمندی متخصصان و صنایع داخلی استان مرکزی جهت تامین واگن و ساخت ریل می توان به عنوان یک شاخص و الگو ، برای نخستین بار در کشور با سرعت عمل بیشتری خطوط حمل و نقل ریلی (مترو) را در اراک ایجاد کرد و به بهره برداری رساند.

نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی نیز با تاکید بر ضرورت اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک، از اجرای تنها 15 درصد این طرح در سالهای اخیر انتقاد کرد و گفت: طرحی که 12 سال دولت روی آن کار کرده و بالاخره مصوبه گرفته است، چرا باید در ایستگاه اعتباری متوقف بماند ؟

'محمد حسن آصفری'، راه اندازی مترو را اقدامی زیربنایی در مهار آلودگی و بهبود کیفیت هوای کلانشهر اراک دانست و افزود: این کلانشهر در هسته مرکزی با ترافیک سنگین ناشی از تمرکز خدمات و نامناسب بودن و تنگی معابر همراه است و برای رفع این معضل باید چاره اندیشی اصولی برای آمد و شد آسان، کم هزینه و پرسرعت همشهریان فراهم شود که مترو بهترین گزینه است.

استاندار استان مرکزی نیز با بیان اینکه طرح مطالعاتی احداث مترو در شهر اراک امسال با جدیت پیگیری می شود، گفت: اراک به عنوان یکی از شهرهایی که اخیرا به عنوان کلانشهر معرفی شده، در بحث حمل ونقل بشدت نیازمند تغییر و تحول است و با توجه به آلودگی هوای آن و لزوم کاهش تردد خودروها در خیابان ها، احداث مترو به عنوان یک ضرورت احساس می شود.

'محمدحسین مقیمی' افزود: مسئولیت اجرای این طرح مطالعاتی به عهده شهرداری واگذار شده و باید این طرح مطالعاتی را در کوتاهترین زمان ممکن اجرایی کند.

وی بیان کرد: احداث مترو نقش بسیار مهم و موثری در کاهش آلودگی هوای شهر اراک دارد و از تردد بالای خودروها و ترافیک خواهد کاست.

نماینده عالی دولت تدبیر و امید در استان مرکزی با تاکید بر مصوبه هیأت دولت گفت: شهرهای بالای یک میلیون و 500 هزار نفر از امتیاز حمل و نقل ریلی برخوردار خواهند شد و اراک نیز با جمعیتی کمتر از یک میلیون نفر به سبب داشتن شرایط خاص آب و هوایی و آلایندگی ، در زمره شهرهای بالای یک میلیون نفر جای گرفته تا مشمول برخورداری از سیستم حمل و نقل ریلی شود.

استاندار مرکزی با بیان اینکه براساس این تصمیم برای ایجاد سامانه حمل و نقل ریلی در اراک 50 درصد هزینه ها را دولت و مابقی را شهرداری اراک تقبل خواهد کرد، گفت: علاوه بر این تصمیم، وزارت کشور و معاونت راهبردی ریاست جمهوری نیز مکلفند وضعیت اعتباراتی که در سال های گذشته باید برای اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوا تخصیص داده می شد را بررسی کنند.

مقیمی با تأکید بر اینکه وضعیت آلودگی هوای شهر اراک با مسائل اجتماعی گره خورده است، عنوان کرد: با وجود اصلاح وضعیت فضای سبز و اجرای طرح های مانده از سال های گذشته و انتقال صنوف مزاحم به خارج از شهر، هنوز شرایط ایده آلی در مرکز استان رقم نخورده است و باید در این راستا همچنان تعامل و همدلی های خود را ادامه دهیم.

مدیر کل دفتر فنی استانداری مرکزی هم گفت: کلانشهر اراک به سبب آلودگی هوا با مصوبه هیات وزیران جزو شهرهای واجد شرایط داشتن سامانه حمل و نقل ریلی (مترو) شناخته شده است.

'حمیدرضا نوازنی' افزود: این مصوبه در پی ارائه مستندات و مطالعه نیازسنجی اراک به ناوگان ریلی برای حمل و نقل درون شهری و تلاش استاندار استان مرکزی نهایی شده است.

وی ادامه داد: کلانشهر اراک با الحاق مناطق جمعیتی سنجان و کرهرود ایجاد شده و با توجه به مستندات قوی مندرج در مطالعه امکان سنجی شبکه حمل و نقل ریلی شهر اراک و حومه، اساس ایجاد زیرساختهای ریلی درون شهری در اراک به تایید هیات دولت رسیده است.

وی گفت: اراک از توسعه نامتوازن و آلاینده های محیطی ناشی از فعالیت صنعتی و تحرک ترافیکی رنج می برد و هم اینک به عنوان یکی از هشت شهر آلوده کشور مطرح است.

مدیرکل دفتر فنی استانداری استان مرکزی بیان کرد: مهار آلودگی هوای اراک یکی از برنامه های اولویت دار استان و کشور است و به همین منظور با استفاده از ماده 17 قانون حمایت از سامانه های حمل و نقل ریلی شهری اراک؛ در مصوبه هیات وزیران با پیشنهاد مشترک وزارت کشور و معاونت برنامه ریزی و راهبردی رییس جمهوری مشمول ایجاد زیرساختهای درون شهری ریلی شده است.

نوازنی گفت: مراحل نهایی مطالعه ضرورت سنجی ایجاد حمل و نقل ریلی در اراک هم اکنون توسط گروه مشاور و با نظارت شورای عالی ترافیک کشور در دست انجام است.

وی ابراز امیدواری کرد تا پایان سال جاری طرح یادشده در شورای عالی ترافیک کشور به تصویب برسد.

پیش از این طرح حمل ونقل درون شهری اراک با امکان سنجی اتوبوس های بی آر تی به تصویب شورای عالی شهرسازی کشور رسیده بود که با توجه به میزان آلایندگی این وسیله نقلیه و نامناسب بودن فضای معابر شهری اراک این طرح مردود شناخته شده است. 

گزارش: احمد الهی

منبع:ایرنا