مقایسه حمل و نقل هوایی ایران و ترکیه نشان می‌دهد، با وجود همسانی جمعیت دو کشور و وسعت ۲ برابری ایران، تعداد مسافر سالیانه ترکیه بیش از ۸ برابر کشور ایران است، در ترکیه این رقم ۲۱۰.۵ میلیون مسافر و در ایران ۲۵.۶ میلیون مسافر است.

‌به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، حمل و نقل هوایی یکی از مدل‌‌های حمل و نقل است که در کشور ما کمتر از 5 درصد در جابه‌جایی کالا و مسافر کشور سهم دارد.

از آن منظر که توسعه حمل و نقل هوایی و فرودگاهی یکی از نماد‌های توسعه هر کشور محسوب می‌شود، بنابراین ضرورت دارد، این مدل حمل و نقلی در کنار توسعه از نظر ایمنی، در توسعه ناوگان و منابع انسانی نیز موفق باشد.

در راستای ارزیابی وضعیت فعلی صنعت حمل و نقل هوایی کشورمان، مقایسه‌ای بین این صنعت در ایران و کشور همجوار ترکیه به عنوان یکی از کشورهایی که در ترانزیت هوایی موفق است، انجام شده است، تا شمه‌ای از جایگاه حمل و نقل هوایی کشورمان مشخص شود‌، حمل و نقل هوایی دو کشور همسایه ایران و ترکیه که جمعیتی تقریبا یکسان دارند، در مواردی متعددی قابل قیاس است.‌

در این گزارش سعی شده است برخی شاخص‌های مهم صنعت حمل و نقل هوایی ایران و ترکیه با یکدیگر مقایسه شود‌‌.‌

* تعداد مسافران هوایی ترکیه سالانه 8 برابر ایران

‌با اینکه جمعیت دو کشور ایران و ترکیه تقریبا هم اندازه و وسعت ایران بیش از 2 برابر ترکیه است، تعداد مسافر سالیانه کشور ترکیه بیش از هشت برابر کشور ایران و درواقع 210.5 میلیون مسافر در ترکیه در برابر 25.6 میلیون مسافر ایران است.‌‌‌

سفرهای داخلی کشور ترکیه با عدد 112.9 ‌میلیون سفر، 5.7 برابر سفرهای داخلی کشور ایران با رقم 19.9 میلیون سفر است، همچنین سفرهای بین‌المللی کشور ترکیه با عدد 97.6 میلیون سفر، 17.1 برابر سفرهای بین‌المللی کشور ایران با رقم 5.7 میلیون سفر است.

* تعداد هواپیماهای فعال در ترکیه بیش از 3 برابر ایران

در تشریح بررسی مجموع سفرهای مربوط به شرکت‌های هواپیمایی خودِ این دو کشورها و شرکت‌های خارجی آنها‌ باید گفت: تعداد هواپیماهای فعال در ترکیه 540 فروند و در ایران حدود 150 فروند است، البته در مورد تعداد هواپیماهای فعال ایران‌ اطلاعات دقیقی‌ یافت نشد، اما از مصاحبه‌های یافته شده در سال‌های مختلف به نظر عدد 150 هواپیمای فعال برای ایران صحیح است.

از سوی دیگر‌ سفارش قطعی برای 230 فروند هواپیمای جدید توسط شرکت‌های هواپیمایی ترکیه انجام شده است، با تقسیم تعداد صندلی عرضه شده بر تعداد هواپیمای فعال مشخص می‌شود که متوسط ظرفیت هواپیماهای ترکیه برابر با 180 مسافر و متوسط ظرفیت هواپیماهای ایران برابر با 154 مسافر است.

* هواپیماهای تاکسی هوایی در ترکیه 3 برابر ایران

طبق گزارش معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی‌، تعداد هواپیماهای سبک/تاکسی هوایی فعال در ترکیه 646 فروند و در ایران حدود 200 فروند است، البته برای ایران اطلاعات دقیقی از میزان هواپیماهای فعال یافت نشد‌.

* تعداد فرودگاه‌های ایران بیشتر از کشور ترکیه

‌تعداد فرودگاه‌های عمومی ایران 65 فرودگاه و در کشور ترکیه این رقم، 56 فرودگاه است، در ایران حدود 5 تا 10 فرودگاه نیز در انتظار ساخته شدن هستند که شامل فرودگاه‌های قم، ملایر، بروجرد، سقز و غیره است.

در ایران 9 فرودگاه‌ بین‌المللی و حدود 30 فرودگاه، مرز هوایی است و در ترکیه هم 9 فرودگاه بین‌المللی وجود دارد.

* شرکت‌های هواپیمایی مسافری فعال ایران 2.5 برابر ترکیه

بنابراین گزارش در کشور ایران 28 شرکت هواپیمایی و در کشور ترکیه 20 شرکت هواپیمایی وجود دارد، از این تعداد، 17 شرکت ایرانی مسافری فعال و 7 شرکت ترکیه‌ای، مسافری فعال هستند.

شاغلان مستقیم این شرکت‌ها در ایران 26 هزار نفر و در ترکیه 205 هزار نفر است‌.

* تولید ناخالص ملی ترکیه 1.7 برابر ایران 

‌مقایسه وضعیت اقتصادی-توریستی دو کشور بحث مفصلی است، از نظر آماری تولید ناخالص ملی ترکیه 1.7 برابر ایران است در واقع 778 میلیارد دلار ترکیه در برابر 454 میلیارد دلار ایران؛ البته به نظر تولید ناخالص ملی ایران ناشی از تولید کالاهای نفتی است، اما در ترکیه اینطور نیست بنابراین این ثروت توسط صنایع و گردشگریِ ترکیه تولید و در میان مردم توزیع می‌شود.

تعداد شهرهای توریستی ترکیه شامل 13 شهرک و در ایران 9 شهر است که البته ظرفیت‌های گردشگری آن‌‌ کشور به مراتب بیش از ایران است؛ تعداد گردشگران خارجی سالیانه ترکیه برابر با 51میلیون نفر و برای ایران برابر با 7.8 میلیون نفر است.

* گردش مالی صنعت حمل و نقل هوایی ترکیه 24.3 میلیارد دلار

‌بر اساس آمارنامه رسمی حمل و نقل هوایی ترکیه در سال 2018 ،گردش مالی صنعت حمل و نقل هوایی این کشور برابر با 24.3 میلیارد دلار بوده است که مقدار این شاخص در آمارنامه رسمی متناظر در کشور ایران ارایه نشده است.

در شکل زیر، تغییرات تعداد مسافران حمل و نقل هوایی شامل مجموع داخلی و بین المللی کشورهای ایران و ترکیه از سال 1380 نمایش داده شده است. 

* رشد مسافر حمل و نقل هوایی ترکیه نسبت به ایران در 17 سال

در توضیح جدول بالا می‌‌توان گفت که در سال 1380 تعداد مسافر حمل و نقل هوایی ترکیه حدود 3 برابر ایران بوده است، اما در سال 1397 تعداد مسافر حمل و نقل هوایی ترکیه حدود 8 برابر ایران بوده است.

بیشترین تعداد مسافر حمل و نقل هوایی ایران در سال 1396 با 35.7 میلیون مسافر بوده است؛ روند تغییرات تعداد مسافر کشور ایران، در مجموع، صعودی، ولی دارای نوسانات متعددی است.

توضیح اینکه ناامنی‌های داخلی ترکیه در سال 1395 منجر به کاهش تعداد مسافر آن کشور شده و در بقیه سال‌ها همواره روند صعودی داشته است.

* متوسط نرخ رشد مسافران سالیانه ترکیه 13.6 درصد و در ایران 5.8 درصد

متوسط نرخ رشد مسافران سالیانه ترکیه در دوره 18 ساله از سال 1380 تا 1398 برابر با 13.6 درصد است، همین شاخص برای ایران در دوره متناظر برابر با 5.8 درصد است.

رشد 5.8 درصدی این بخش از صنعت ایران عدد بسیار بالایی است و در سایر حوزه‌های حمل و نقلی و غیر حمل و نقلی چنین میزان بهبودی کمتر قابل مشاهده است‌.

* برابر بودن تعداد مسافر داخلی ایران و ترکیه در سال 1382‌

‌در توضیح نمودار بالا می‌توان گفت: تعداد مسافر داخلی هر دو کشور در سال 1382، برابر و رقم 9 میلیون سفر سالیانه بوده است، در واقع بخش قابل توجهی از جهش صنعت هوایی ترکیه نسبت به ایران در مسافران داخلی آن کشور رخ داده است.در نمودار بالا به بررسی تغییرات تعداد مسافر داخلی و بین المللی دو کشور در دوره‌های 5 ساله پرداخته شده است.

البته سهم مسافران داخلی ترکیه از کل مسافران آن کشور در سال 1397 برابر با سال 2018 میلادی، 54 درصد ‌و همین شاخص برای ایران برابر با 67 درصد است، به عبارت دیگر، مسافران بین المللی کشور ترکیه نسبت به ایران سهم بیشتری از کل مسافران را دارا هستند.

* مقایسه درآمد، سود عملیاتی و سود خالص ایران‌ایر و ترکیش‌ایرلاینز

با توجه به اینکه شرکت‌های هواپیمایی هما (IranAir) و Turkish Airlines دو شرکت بزرگ ایران و ترکیه هستند، در جدول زیر برخی از شاخص‌های اقتصادی عملکردی آنها در سال 2017 میلادی ارایه شده است.

در جدل بالا اطلاعات مربوط به Turkish Airlines ‌از آمارنامه‌ها استخراج شده است، اما در مورد شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، دستیابی به ارقام بر اساس مصاحبه‌ها و تصاویر پراکنده از صورت‌های مالی انجام شده است، همچنین مقادیر ریالی به مقادیر دلاری متناظر آن سال تبدیل شده است.