مقدمه
دربین مکانیسم های مختلف تروما، تصادفات رانندگی بالاترین میزان مرگ و میر را دارد (1). طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه 35/1 میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر آسیب های ناشی از حوادث جاده ای جان خود را از دست می دهند و بین 20 تا 50 میلیون نفر مجروح و معلول می شوند که بیشترین قربانیان حوادث مردان هستند (2،3). میزان مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی در کشور هایی با در آمد کم و کشور هایی با در آمد بالا به تر تیب 5/27 و 3/8 در هر صد هزار نفر گزارش شده است (2). نزدیک به 3700 نفر هرروز در جاده های جهان کشته می شوند که به طور مستقیم و غیرمستقیم اثرات نامطلوبی براقتصاد ملی و هم چنین پیامد های بهداشتی دارد (2،4). تعداد کشته ها در اثر تصادفات جاده ای در 24 کشور آسیایی که 56 درصد از جمعیت حهان را شامل می شوند، سالانه 750 هزار نفر است (5). تحقیقات خارج از کشور نشان داده است که کشورها، بیشترین سال های فعال اقتصادی را از طریق قربانیان حوادث رانندگی از دست می دهند که افراد 44-15 ساله بیش از نیمی از تلفات رانندگی در جاده ها را تشکیل می دهند (6).
مطالعات انجام شده در کشورهای درحال توسعه نشان داد 80 درصد مرگ ومیر و 90 درصد ناتوانی ها مربوط به تصادفات جاده ای است (7). در ایران شیوع حوادث ترافیکی حدود بیست برابر بیشتر از میانگین جهانی است و در سال های اخیر، میزان ناتوانی ناشی از حوادث رانندگی در کشور، در مقایسه با کشور های اروپایی دو برابر شده است (8). طبق گزارش جهانی ایمنی را ه ها (2015)، میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در ایران 1/32 در هر صدهزار نفر گزارش شده است (9). مطالعه ی انجام شده توسط مرادی و همکاران (1393) نشان می دهد ، اگر چه نرخ مرگ و میر از سال 1386 به بعد روند رو به کاهشی داشته اما هم چنان میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی نسبت به بسیاری از کشورهای منطقه و جهان بالاتر است (10).
 امروزه درایران تلفات ناشی از حوادث ترافیکی در وضعیت بحرانی قراردارد. طبق گفته های پلیس راهنمایی و رانندگی ایران، هر سه دقیقه، یک تصادف جاده ای رخ می دهد و هر 19دقیقه یک نفر در این تصادفات کشته میشود (11). بنابراین مرگ و میر و مصدومیت های ناشی از RTI (Road Traffic Injuries)  باید یک نگرانی خاص در ایران باشدو جزء الویت های مهم دولت و نظام مراقبت های بهداشتی قرارگیرد (12).
به منظور اجرای سیاست های پیشگیری ،داشتن اطلاعات جامع و دقیق در خصوص حوادث رانندگی و تحلیل و آنالیز آن ضروری است. هم چنین ارزیابی روند و بررسی وضعیت مرگ و میر می تواند اطلاعات مفیدی را برای سیاست گذاران در جهت اتخاذ تصمیم های مناسب فراهم کند. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی روند مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در ایران طی سال های 97-1388 انجام شد.
روش بررسی
مطالعه ی حاضر یک مطالعه ی توصیفی است به بررسی وضعیت و روند مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در یک دوره 10 ساله  پرداخته است. برای انجام مطالعه ی حاضر، از آمار فوتی های ناشی از حوادث رانندگی ارجاعی به مراکز پزشکی قانونی کشور طی سال های 97-1388 استفاده شد که به تفکیک جنسیت ،جاده ها و استان در سایت سازمان پزشکی قانونی کشور ثبت شده است. هم چنین اطلاعات جمعیت کشوری و استانی از سایت مرکز آمار ایران گردآوری شد. در این مطالعه، مرگ های ناشی از حوادث ترافیکی، شامل آن دسته از مرگ هایی می شود که در زمان وقوع حادثه یا 30 روز پس از حادثه و به علت آسیب های ناشی ازحادثه اتفاق می افتد. حجم نمونه به روش سرشماری است وکلیه موارد مرگ و میر طی این سال ها را شامل می شود. داده ها به وسیله نرم افزارهای   Microsoft Office Excel 2013 و SPSS  مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت و یافته ها به صورت اطلاعات توصیفی شامل فراوانی،درصد، نرخ سالیانه ، متوسط نرخ سالیانه و نمودار روند تغییرات مرگ و میر طی دوره ی مطالعه ارائه گردید. برای قابل مقایسه شدن تعداد کشته ها در سال های موردمطالعه، با استفاده از جمعیت هرسال، میزان های استاندارد شده محاسبه شد. بدین صورت که، نرخ سالیانه برای هراستان، به صورت درصد تعداد مرگ های ناشی از تصادفات در جمعیت هر استان طی سال های مختلف محاسبه شد.  متوسط نرخ سالیانه نیز به عنوان شاخصی برای مقایسه ی مرگ و میر ، بین استان ها ی مختلف طی دوره ی مطالعه ارائه گردید. هم چنین از آزمون تی تست برای آزمون فرضیه استفاده شد. این مقاله برگرفته از پایان نامه ی تحقیقاتی زهرا رضازاده دانشجوی کارشناسی ارشد آمار زیستی  دانشگاه شهید صدوقی علوم پزشکی یزد می باشد که با کد اخلاق IR.SSU.SPH.REC.1397.069 درکمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی و خدماتی بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد تصویب شده است.
یافته ها
به طور کلی 186146 نفر در حوادث رانندگی در کشور طی سال های 97-1388 کشته شده اند. بیشترین تعداد کشته ها متعلق به استان های تهران (15858) و فارس (15408) و کمترین به استان های ایلام (1566) و کهکیلویه و بویراحمد (1692) تعلق داشته است. با توجه به جدول (1)،  2/77 درصد از قربانیان مرد (145540 نفر) و 8/22 درصد زن (40601 نفر) بوده اند که نسیت قربانیان مرد به زن ، 5/3 به دست آمد. بیشترین نسبت قربانیان مرد به زن مربوط به استان هرمزگان (46/5) و کمترین متعلق به استان سمنان (13/2) بوده است.
نتایج آزمون t مستقل نشان داد که  بین تعداد مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده ای در مردان در مقایسه با زنان اختلاف معنی داری وجود دارد (05/0p < ) (جدول 2).
طبق جدول 3، از مجموع 186146 نفر فوتی در حوادث رانندگی در کشور، 184411 نفر در جاده های درون شهری، برون شهری و روستایی کشته شده اند ، که 1/67 درصد از مرگ و میر ، در جاده های برون شهری، 5/23 درصد در جاده های درون شهری و 5/8 درصد در جاده های روستایی اتفاق افتاده است وکمتر از نیم درصد از مرگ و میر، خارج از این جاده ها (نامعلوم) بوده است. بیشترین درصد مرگ و میر رخ داده در جاده های برون شهری متعلق به استان سمنان (5/82 درصد)، بیشترین درصد مرگ و میر رخ داده در جاده های درون شهری متعلق به استان تهران (6/69 در صد) و بیشترین درصد مرگ و میر رخ داده در جاده های روستایی به استان خراسان شمالی (5/19 درصد) تعلق داشته است.
جدول 4 میزان اختصاصی مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی را در کل کشور و به تفکیک استان در سال های 1388تا 1397 نشان می دهد. طبق یافته ها ی جدول، به طور متوسط 1/24 نفر به ازای هر صد هزار نفر از جمعیت طی دوره مطالعه در حوادث رانندگی کشته شده اند. استان های سمنان (5/51 به ازای هر صد هزار نفر)، مرکزی (6/42 به ازای هر صد هزار نفر) و کرمان           (9/34 به ازای هر صد هزار نفر) بیشترین میزان مرگ و میر و استان های تهران (7/11)، البرز (8/11) و اردبیل (9/17) کمترین میزان مرگ و میر ناشی از حوادث را  در این دوره ده ساله        داشته اند.
نمودار 1، روند تغییرات  میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی را بین سال های 1388 تا 1397 نشان می دهد.این میزان ها براساس جمعیت هر سال محاسبه شده اند. میزان مرگ و میر از 3/31 در هر صد هزار نفر در سال 1388 به 9/20 در هر صد هزار نفر در سال 1397 رسیده است.
 با توجه به نمودار، نرخ مرگ و میر از سال 1388 تا 1395 روند کاهشی داشته اما در سال 1397 کمی افزایش یافته است. بیشترین میزان مرگ و میر مربوط به سال های 1388 و 1389 با 3/31 و کمترین مربوط به سال 1395 با 9/19 در هر صد هزار نفر بوده است.

جدول 1: مرگ های ناشی از حوادث رانندگی  در کل کشور به تفکیک جنس و استان طی سال های 97-1388
 

استان                                            مرد                                      زن                            نسبت مرد
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	به زن	جمع
آذربایجان شرقی	6427	45/79	1662	55/20	87/3	8089
آذربایجان غربی	4963	79/79	1257	21/20	95/3	6220
اردبیل	1742	28/77	512	72/22	40/3	2254
اصفهان	9297	33/78	2572	67/21	61/3	11869
البرز	1610	12/76	505	88/23	19/3	2115
ایلام	1185	67/75	381	33/24	11/3	1566
بوشهر	2739	58/83	538	42/16	09/5	3277
تهران	13058	34/82	2800	66/17	66/4	15858
چهارمحال وبختیاری	1726	38/73	626	62/26	76/2	2352
خراسان جنوبی	1623	30/69	719	70/30	26/2	2342
خراسان رضوی	10461	37/75	3419	63/24	06/3	13880
خراسان شمالی	2113	85/71	828	15/28	55/2	2941
خوزستان	7863	02/80	1958	93/19	02/4	9826
زنجان	2360	11/75	782	89/24	02/3	3142
سمنان	2314	04/68	1087	96/31	13/2	3401
سیستان وبلوچستان	7155	92/80	1687	08/19	24/4	8842
فارس	12112	61/78	3296	39/21	67/3	15408
قزوین	2918	57/74	995	43/25	93/2	3913
قم	2580	90/76	775	10/23	33/3	3355
کردستان	3371	43/79	873	57/20	86/3	4244
کرمان	8265	19/78	2305	81/21	59/3	10570
کرمانشاه	3958	94/77	1120	06/22	53/3	5078
کهکیلویه وبویراحمد	1246	64/73	446	36/26	79/2	1692
گلستان	3617	10/81	843	90/18	29/4	4460
گیلان	6003	21/82	1299	79/17	62/4	7302
لرستان	4076	05/78	1146	95/21	56/3	5222
مازندران	6283	27/77	1848	73/22	40/3	8131
مرکزی	4441	48/73	1603	52/26	77/2	6044
هرمزگان	3784	52/84	693	48/15	46/5	4477
همدان	3985	05/75	1325	95/24	01/3	5310
یزد	2265	76.37	701	23.63	23/3	2966
جمع	145540	22/77	40601	78/22	51/3	186146

 
جدول 2: مقایسه میانگین تعداد مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی به تفکیک جنسیت طی سالهای 97-1388

معنی داری	T	زنان	مردان	تعداد مرگ و میر
		انحراف معیار±میانگین	انحراف معیار±میانگین
002/0	7/14	10/4060±7/508	5/14554±15/2199	جنسیت

 
جدول 3: مرگ های ناشی از حوادث رانندگی  در کل کشور به تفکیک جاده و استان طی سال های 97-1388

استان	برون شهری	درون شهری	روستایی
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	کل فوتی ها
آذربایجان شرقی	5042	33/62	2164	75/26	749	26/9	8089
آذربایجان غربی	4201	54/67	1299	88/20	664	68/10	6220
اردبیل	1562	30/69	413	32/18	278	33/12	2254
اصفهان	6589	51/55	4638	08/39	493	15/4	11869
البرز	1517	87/61	832	93/33	60	45/2	2452
ایلام	1258	33/80	217	86/13	87	56/5	1566
بوشهر	2167	13/66	780	80/23	307	37/9	3277
تهران	4290	64/27	10798	57/69	229	48/1	15521
چهارمحال وبختیاری	1717	73	377	03/16	246	46/10	2352
خراسان جنوبی	1730	87/73	312	32/13	296	64/12	2342
خراسان رضوی	7538	31/54	4974	84/35	1334	61/9	13880
خراسان شمالی	1898	54/64	441	99/14	575	55/19	2941
خوزستان	6239	49/63	2926	78/29	551	61/5	9826
زنجان	2373	53/75	445	16/14	305	71/9	3142
سمنان	2794	15/82	392	53/11	210	17/6	3401
سیستان وبلوچستان	6479	28/73	984	13/11	1170	23/13	8842
فارس	9998	6489	4151	2694	1132	35/7	15408
قزوین	2929	85/74	532	60/13	446	40/11	3913
قم	2186	16/65	1083	28/32	75	24/2	3355
کردستان	3234	20/76	581	69/13	406	57/9	4244
کرمان	6366	23/60	2331	05/22	1697	05/16	10570
کرمانشاه	3438	70/67	1342	43/26	269	30/5	5078
کهکیلویه وبویراحمد	1229	64/72	292	26/17	144	51/8	1692
گلستان	2704	63/60	1114	98/24	579	98/12	4460
گیلان	5392	84/73	1629	31/22	267	66/3	7302
لرستان	3995	50/76	709	58/13	471	02/9	5222
مازندران	5407	50/66	2189	92/26	490	03/6	8131
مرکزی	4655	02/77	1053	42/17	325	38/5	6044
هرمزگان	2759	63/61	973	73/21	662	79/14	4477
همدان	3952	43/74	1031	42/19	316	95/5	5310
یزد	1719	96/57	1123	86/37	96	24/3	2966
جمع	117357	13/67	52125	53/23	14929	51/8	186146

 
 
 
 
 
 
 
جدول 4: میزان اختصاصی مرگ های ناشی از حوادث رانندگی در کشور به تفکیک استان براساس جمعیت (در هر صد هزار نفر) طی سال های 97-1388

استان

سال

متوسط نرخ سالیانه

1388

1389

1390

1391

1392

1393

1394

1395

1396

1397

آذربایجان شرقی

5/25

1/26

6/24

9/21

1/21

3/18

7/19

17

1/17

2/21

3/21

آذربایجان غربی

6/23

3/25

8/19

4/22

1/20

7/17

5/16

1/17

17

4/17

7/19

اردبیل

6/23

1/22

6/19

5/18

9/16

1/17

7/15

4/15

2/12

9/17

9/17

اصفهان

7/30

8/30

6/25

1/24

4/22

4/22

8/21

9/19

1/19

5/21

8/23

البرز

14

5/14

6/14

7/11

7/10

2/10

3/8

6/10

8/11

ایلام

4/39

7/31

3/27

7/24

1/22

1/27

4/30

7/21

1/26

8/24

5/27

بوشهر

1/36

37

2/36

7/32

28

28

8/28

8/28

3/24

4/22

2/30

تهران

1/17

8/15

2/13

7/12

4/11

1/10

3/9

7/8

1/9

7/9

7/11

چهارمحال وبختیاری

1/28

1/27

7/25

7/30

1/26

6/24

4/22

5/23

4/23

5/24

6/25

خراسان جنوبی

4/35

2/37

5/25

3/28

5/37

6/31

9/27

26

3/31

9/30

2/31

خراسان رضوی

2/31

3/31

7/26

9/21

3/22

7/19

4/20

6/17

2/17

8/16

5/22

خراسان شمالی

6/48

2/42

5/32

1/38

8/30

8/29

7/29

6/26

2/34

8/27

34

خوزستان

28

8/27

3/25

3/22

7/19

1/19

6/17

2/19

17

6/17

4/21

زنجان

3/42

1/40

6/34

9/29

7/30

5/28

6/25

8/23

4/20

4/28

4/30

سمنان

9/69

5/72

7/61

4/51

5/50

6/41

3/44

2/37

3/44

7/41

5/51

سیستان وبلوچستان

8/35

5/38

7/36

7/35

8/31

5/32

28

5/27

2/29

9/36

3/33

فارس

5/40

41

3/35

7/31

8/32

7/30

6/28

1/30

4/29

4/27

8/32

قزوین

7/45

1/40

1/36

5/34

1/27

29

2/29

9/27

1/24

3/24

8/31

قم

6/38

41

9/29

1/29

9/28

4/24

22

8/23

5/18

22

8/27

کردستان

9/37

4/37

9/29

2/23

25

2/23

5/26

3/23

9/23

9/24

5/27

کرمان

9/42

5/43

9/35

9/36

9/29

8/29

4/32

1/29

2/34

9/33

9/34

کرمانشاه

33

9/31

7/27

6/25

3/27

7/23

8/21

1/22

1/24

7/23

1/26

کهکیلویه وبویراحمد

24

1/28

1/24

6/22

5/22

6/26

9/23

6/23

3/25

3/25

6/24

گلستان

5/32

6/35

4/29

8/27

4/22

8/19

7/19

2/17

6/20

5/21

7/24

گیلان

2/39

7/35

32

6/31

1/26

25

8/25

8/24

26

26

2/29

لرستان

4/34

4/39

7/34

5/31

4/28

4/26

4/24

4/26

9/24

5/26

7/29

مازندران

8/34

9/34

3/29

6/27

5/27

9/22

23

9/19

7/18

1/19

8/25

مرکزی

7/50

9/58

1/44

6/47

6/44

8/34

7/34

9/35

7/35

39

6/42

هرمزگان

5/37

7/37

5/26

8/25

4/28

9/24

24

4/21

20

9/23

27

همدان

3/41

4/39

5/35

1/32

7/26

7/28

27

5/25

5/25

22

4/30

یزد

9/40

3/40

7/36

5/30

25

4/24

9/21

7/18

8/21

9/20

1/28

جمع

3/31

3/31

7/26

1/25

4/23

6/21

21

9/19

20

9/20

1/24

میزان اختصاصی مرگ های ناشی از حوادث در استان البرز در دوسال اول، در استان تهران منظورشده است.

نمودار1: روند تغییرات میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در کشور طی سال های 97-1388

بحث و نتیجه گیری
مطالعه ی حاضر نشان داد میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در طول سال های  1388 تا 1396 روند کاهشی داشته اما در سال 1397 کمی افزایش یافته است. قوانین اجباری شدن استفاده از کمربند ایمنی و کلاه ایمنی در سال 1384، هم چنین محاسبه ی امتیازهای منفی برای رانندگان متخلف و افزایش نرخ جریمه ها از سال 1390 می تواند از دلایل کاهش نرخ مرگ و میر در این سال ها باشد. به طور مشابه، در مطالعه ی شهبازی و
 
همکاران (2019) نیز، میزان مرگ و میر ناشی از ترافیک جاده ای بین سال های 2006 تا 2016 روند کاهشی داشته است (13). هم چنین رحمانی و همکاران (1395) و مرادی و همکاران (1395) نیز در مطالعه ی خود روند کاهشی از نرخ مرگ و میر را گزارش داده اند (15، 14). در برخی از کشور ها از جمله چین، ژاپن و ترکیه نیز، روند مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده ای  در سال های اخیر، به صورت کاهشی بوده است که اجرای بهتر قوانین مربوط به ترافیک ،یکی از دلایل احتمالی کاهش تلفات در سه کشور بوده است (18-16).
 در این مطالعه، میزان بروز مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی طی سال های 97-1388، 1/24 نفر به ازای هرصد هزار نفر از جمعیت به دست آمد که این میزان بروز در مطالعه شهبازی و همکاران، در طول سال های 1385 تا 1395، برابر 04/29 بود (13). طبق گزارش وضعیت جهانی در مورد ایمنی را ها ( 2018) ، میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی، 5/20 نفر به ازای هر صد هزار نفر از جمعیت، در سراسر جهان تخمین زده شده است (19) که این نشان می دهد میزان مرگ و میر در سال های اخیر کاهش یافته است اما هم چنان این میزان بالاتر از میانگین جهانی است.
 براساس یافته های مطالعه، میزان مرگ و میر در مردان به طور قابل توجهی بیشتر از زنان بوده است که با توجه به رانندگی کمتر زنان نسبت به مردان در ایران، نتیجه ی دور از انتظاری نبود. به طور مشابه، در مطالعه ی قدیر زاده و همکاران در دهه ی 80 ، نسبت قربانیان مرد به زن 1/4 گزارش شده است (20). هم چنین در مطالعه ی انجام شده در اتیوپی و هند نیز، به ترتیب 5/82 درصد و 65 درصد از کشته های تصادفات جاده ای را مردان تشکیل می دادند که با نتایج مطالعه ی حاضر مطابقت دارد(21،22).
بر اساس یافته های مطالعه، بیشترین مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در جاده های برون شهری اتفاق افتاده است. بالا بودن سرعت رانندگی در جاده های برون شهری، مسافت های طولانی ، خستگی و خواب آلودگی رانندگان و از طرفی محدودیت سرعت در جاده های روستایی و درون شهری، می تواند از دلایل بالا بودن آمارتصادفات و تلفات ناشی از آن در جاده های برون شهری باشد. درمطالعه ی انتظامی و همکاران نیز ، بیشترین میزان مرگ ومیر (26/63 درصد) نخست در جاده های برون شهری وسپس در جاده های درون شهری و روستایی گزارش شده است که با نتایج مطالعه ی حاضر هم خوانی دارد (23). هم چنین در مطالعه ی شهبازی و همکاران نیز در طی سال های 2006 تا 2016، در مرگ و میر ناشی از ترافیک جاده ای، بین جاده های درون شهری و برون شهری اختلاف معنی داری وجود داشت و بیشترین مرگ و میر در جاده های برون شهری رخ داده بود که با نتایج مطالعه ی حاضر مطابقت دارد (13).
در مطالعه ی حاضر، بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از حوادث را نندگی به ترتیب به استان های سمنان، مرکزی و کرمان و کمترین به استان های تهران و البرز  تعلق داشت. پرتردد بودن محورهای مواصلاتی در استان سمنان به دلیل برقرار کردن ارتباط بین هشت استان پهناور و اقتصادی کشور، جاده های کویری استان های سمنان و کرمان که باعث خواب آلودگی و خستگی رانندگان می شود و هم چنین جاده های شلوغ و ترافیک سنگین در استان مرکزی به دلیل صنعتی بودن و داشتن کارخانه های فراوان این استان، می تواند از دلایل بالا بودن تصادفات و تلفات ناشی از تصادفات در این استان ها باشد. هم چنین، وجود بزارگراه ها در جاده های اصلی و افزایش کنترل پلیس، بالابودن کیفیت خدمات قبل از بیمارستان و خدمات آمبولانس در تهران نسبت به شهر های دیگر، می تواند از دلایل کمتر بودن تلفات در استان های تهران و البرز باشد. البته باید توجه داشت میزان مرگ و میر استان البرز در دو سال اول در استان تهران لحاظ شده است که این می تواند یکی از دلایل پایین بودن نرخ مرگ و میر در این استان در طول دوره ی مطالعه باشد .در مطالعه ی قدیر زاده و همکاران نیز بیشترین میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات رانندگی طی دهه 80 خورشیدی، به استان های سمنان، قزوین و کرمان، و کمترین میزان به استان های تهران و البرز، اردبیل و آذربایجان غربی تعلق داشته است که با نتایج مطالعه ی حاضر مطابقت دارد (20).
به طور کلی بر اساس یافته های مطالعه ی حاضر می توان گفت،
میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در کشور طی سال های اخیر روند رو به کاهشی داشته است، اما طبق برآورد های سازمان جهانی بهداشت، در مقایسه با میانگین جهانی، هنوز وضعیت مطلوبی ندارد که  نیازمند سیاست گذاری مناسب و مدیریت برای اجرای برنامه های فوری و موثر می باشد.
تضاد منافع
در مقاله حاضر هیچ تضاد منافعی وجود ندارد.
 
تشکرو قدردانی
این مقاله برگرفته از پایان نامه ی کارشناسی ارشد آمار زیستی  با عنوان " بررسی روند موارد مرگ و میر و مصدومین حوادث جاده ای ایران طی سال های 96-1385 با نگرش رگرسیون نقطه اتصال بیزی می باشد. بدین وسیله از معاونت تحقیقات وفناوری دانشگاه شهید صدوقی یزد به دلیل حمایت از این تحقیق، تشکر و قدردانی می گردد.