سهم ممتاز چیست؟

سهام، سندی است که بیانگر حق شریک در شرکت سهامی است و این حق چنانچه در اساسنامه معین شود قابل نقل و انتقال است و این خصیصه بارز سهام ممتاز را هم دربرمیگیرد. هدف شرکت از انتشار سهام ممتاز از یک طرف افزایش سرمایه جهت توسعه فعالیت شرکت و از سوی دیگر ایجاد جذابیت بیشتر برای دارندگان آنها، جهت مداومت در فعالیت شرکت و اعطای سود معین نسبت به دیگر سهام می باشد.

در لایحه قانون تجارت، قانونگذار تعریف دقیقی از سهام ممتاز ارائه نکرده است، تنها اشاره قانونگذار به این نوع سهام در تبصره  ۲ماده  ۲۴ل. ا. ق. ت می باشد که مقرر می دارد: «در صورتیکه برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، این گونه سهام، سهم ممتاز نامیده می شوند». به عبارت دیگر میتوان گفت سهام ممتاز، سهامی است که هنگام صدور، بر اساس اظهارنامه یا اساسنامه، نسبت به دیگر سهام شرکت امتیاز اضافی مثل پرداخت سود سهام به صورت ثابت، اولویت در بازپرداخت سرمایه هنگام انحلال شرکت، حق رأی بیشتر نسبت به دیگر سهامداران را برای سهامدار ایجاد می کند.

به طور کلی می توان گفت سود سهام ممتاز از سود ناشی از فعالیت شرکت پرداخت می شود مگر این که در اساسنامه یا هنگام انتشار چنین سهامی، خلاف این مطلب تصریح شده باشد. از سوی دیگر سهامدار ممتاز حق شرکت در هر نوع منافع شرکت را دارا نیست مگر این که اساسنامه چنین شرطی را مقرر نماید.

انواع سهام ممتاز:

انواع مختلف سهام ممتاز را می توان در اساسنامه پیش بینی نمود. در این صورت ضروری است شرایطی را که باعث انتشار سهام ممتاز می شود در اساسنامه مشخص و حقوق معین سهامدار ممتاز روشن گردد.

1. سهام ممتازی که به دارنده آن اولویت در کسب سود و همچنین بهره مندی از درصد بیشتری از سود شرکت را می دهد. مثلاً امتیاز سهام از این قرار است که ابتدا نسبت ۵ درصد از سود به صاحب یا صاحبان سهام مزبور تعلق گرفته و سپس باقیمانده سود به صورت مساوی بین سهامداران تقسیم می شود و ممکن است سهامداران ممتاز هم در میان آنها قرار گیرند.
2. سهام ممتازی که به مالک بهره مندی از سود سالیانه را اختصاص می دهد، خواه شرکت کسب سود نموده باشد یا دچار خسران و ضرر گردد.

البته مشهور فقها بر ممنوع بودن این گونه سهام ممتاز توافق دارند. این یک امر مسلم است که صدور چنین سهامی باطل باشد، زیرا پرداخت سود سالیانه زمانی متصور است که شرکت در اثر فعالیت های تدریجی خود اکتساب سود نماید و زمانیکه شرکت سودی را کسب نکرده یا هنگامی که دچار خسران و ضرر گردد، تعیین چنین سهام ممتازی مخالف نظم عمومی و مقررات قانونی است. همچنان که ماده ۲۳۹ لایحه اصلاحی قانون تجارت در مورد سود قابل تقسیم مقرر می دارد: «سود قابل تقسیم عبارت است از سود خالص سال مالی شرکت منهای زیانهای سال مالی قبل و اندوخته قانونی مذکور در ماده ۲۳۸و سایر اندوخته های اختیاری به علاوه سود قابل تقسیم سالهای قبل که تقسیم نشده است».

3. سهام ممتازی که به مالکانش هنگام تصفیه شرکت و قبل از دیگر سهامداران حق استرداد کل مبلغ سهم را می دهد، یا در تقسیم دارایی باقیمانده شرکت، پس از پرداخت بدهی‌های آن به اشخاص ثالث، سهم بیشتری به نسبت سهام عادی به صاحبان سهام ممتاز داده شود.
4. سهام ممتازی که به سهامداران قدیم در صورت تمایل به اختصاص دادن مبلغ بیشتر از سرمایه شرکت، حق سهیم شدن در سود بیشتر نسبت به دیگر سهامداران یا سهامداران جدید را می دهد.
5. کسب حق رأی متعدد از طریق سهام ممتاز بدین ترتیب که سهام ممتاز می تواند در مجمع عمومی نسبت به سهام عادی دارای رأی بیشتری باشد و این نوع زیادت، در شرایط مختلف متفاوت است، و اساسنامه شرکت چنین حقی را معین می کند.
6. امکان انتخاب اعضای هیات مدیره و مدیرعامل تنها از میان دارندگان سهام ممتاز.

شرایط ایجاد سهام ممتاز:

به موجب قانون، سهام ممتازه موقعی قابل انتشار است که اساسنامه شرکت اجازه انتشار آن را داده باشد و یا در هر زمان و تا پیش از انحلال شرکت مجمع عمومی فوق العاده ایجاد سهام ممتاز را تصویب نماید.

به موجب ماده ۴۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت هرگونه تغییر در امتیازات  سهام ممتاز ، باید به تصویب مجمع عمومی فوق العاده و یا  توافق نصف بعلاوه یک دارندگان سهام ممتاز برسد.

صرف انتشار برگه سهامی با عنوان سهام ممتاز کافی نیست و امتیازات خاص هر کدام از این سهام ها، خصوصیات و نحوه استفاده از آن باید به طور واضح و به محض انتشار مشخص شود.شایان ذکر است که میتوان سهام ممتاز را به سهام عادی تبدیل کرد؛ تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی پس از ابطال سهام ممتاز صورت می گیرد. بعلاوه اینکه کلیه سهام یک شرکت سهامی ، نمی تواند سهام ممتاز باشد، زیرا در این صورت هیچ کدام از سهام به دیگری رجحان نداشته و عادی محسوب می شوند.

ویژگی های سهام ممتاز

• سهام ممتاز نوعی سهام سرمایه ای است.
• سهام ممتاز غالباً از حق رأی در تصمیم گیری های شرکت برخوردار نیست.
• سود سهام ممتاز نسبت به سود سهام عادی اولویت دارد و حتی درصورت ورشکستگی شرکت نیز باید پرداخت گردد.
• در اساسنامه شرکت سهامی ممکن است درصد سود بیشتری به سهام ممتار تعلق بگیرد.
• سهام عادی شرکت می تواند به صورت سهام بانام یا سهام بی نام صادر شود ولی سهام ممتاز الزاماً بانام است.

https://bayanemrooz.com/