هدفمندی یارانه ها، آنطور که پیش بینی می شد، درست جلو نرفت و حالا دولت هرماه 34 هزار میلیارد ریال یارانه به مردم پرداخت می کند. یارانه ای که علی طیب‌نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت یازدهم درباره آن گفته بود: «شب‌های پرداخت یارانه شب مصیبت عظمای دولت است.»

با این حال هدفمندی یارانه ها تاثیرات زیادی دربخش های مختلف ایجاد کرد. موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی به بررسی تأثیرات هدفمند کردن یارانه‌ ها بر روند مصرف و شدت مصرف انرژی برق در بخش کشاورزی پرداخته است.

طبق این گزارش، با توجه به جایگزینی برق به جای گازوئیل در چاه های کشاورزی و سهم 65 درصدی مصرف برق بخش کشاورزی در چاه ها، در سال 96 بخش کشاورزی مصرف 39437 گیگاوات ساعتی برق را به خود اختصاص داد (سهم 15.4 درصدی از کل فروش برق وزارت نیرو) که نسبت به سال های گذشته از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است.

براساس آمار موجود تا سال منتهی به 1396، 280362 حلقه چاه کشاورزی به پمپ های برق مجهز شده است که نسبت به سال های گذشته از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است.

بررسی آمار مصرف برق در سال 96 حاکی از آن است که در حال حاضر  تعداد مشترکین بخش کشاورزی 422 هزار مشترک بوده است که نسبت به سال قبل 5.5 درصد رشد داشته است.

براساس یافته های تحقیق، در سال منتهی به 96 استان های مازندران، فارس و اصفهان، 46.7 درصد چاه های برق دار شده را به خود اختصاص داده اند. همچنین استان مازندران با سهم 23.1 درصدی از کل چاه های برق دار شده، رشد 11 درصدی را نسبت به سال قبل دارا بوده که نسبت به سایر استان ها دراین امر پیشتاز بوده است. این استان با توجه به داشتن اولین رتبه در تعداد چاه های برق دار، همه ساله از رشد بالایی هم در برق دار کردن چاه ها داراست. بنابراین سیاست برق دار کردن چاه های کشاورزی با توجه به لزوم صیانت از منابع آب های زیرزمینی باید با حساسیت دقیقتر و همه جانبه تری در استان ها پیگیری شود.

 

*چقدر برق مصرف کردیم؟

براساس گزارش موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، در پایان فاز اول هدفمندی یارانه ها در سال 92، عمده مصرف کننده برق به ترتیب در بخش های صنعتی (34.8)، خانگی (31.7)، کشاورزی (16.3)، عمومی (8.8)، سایر مصارف (6.6) و روشنایی معابر (1.9) بوده است. در حالی که مصرف برق سال 92 کشور در مجموع 203 میلیارد و 184 میلیون کیلوواست ساعت بود، این میزان در سال 93 همزمان با شروع فاز دوم هدفمندی، با افزایش افزون بر 15 میلیارد کیلووات ساعتی به 218 میلیارد و 933 میلیون کیلووات ساعت رسید. همچنین بیشتر سهم مصارف مختلف در سال 93 نسبت به سال پیش از آن با تغییرات جزبی و عمدتا کاهشی همراه بوده است. البته لازم به ذکر است با وجود تغییرات کاهشی جزیی در کلیه بخش ها، بخش خانگی با افزایش سهم 0.5 درصدی از 31.7 به 32.2 درصد، همزمان با کاهش سهم بخش های صنعت و کشاورزی رسید.

 

 

براساس آخرین آمار در سال 96، بیشترین برق فروش رفته به بخش خانگی با 84 میلیارد و 682 میلیون کیلووات ساعت بوده و پس از آن به ترتیب بخش های صنعت با 83 میلیارد و 781 میلیون کیلوواست ساعت و کشاورزی با 39 میلیارد و 437 میلیون کیلوواست ساعت قرار دارند.

همچنین میزان رشد مصرف برق بخش های خانگی، صنعت و کشاورزی به عنوان عمده مصرف کنندگان برق کشور در سال 96، به ترتیب 8، 8 و 8.9 درصد نسبت به سال 95 بوده که بیشترین تغییرات مربوط به بخش کشاورزی است.

 

بررسی رشد مصرف 10 ساله برق در خصوص مصارف خانگی، عمومی و سایر مصارف (تجاری و غیره) و صنعتی در طی دوره زمانی 85-95 نشان می دهد که متوسط درصد رشد سالانه مصرف برق در کلیه بخش ها تقریبا همانگ با رشد کل مصرف برق در کشور بوده است. ولی مصارف کشاورزی به علت برقدار کردن چاه های آب، پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی و نیاز به توان بیشتر برای استخراج آب، کاهش بارندگی ها و انتقال برخی از مشترکین از زیرگروه صنعتی به کشاورزی (در سال 89) از رشد بیشتری نسبت به سایر مشترکین برخوردار بوده است.

 

*کشاورزی چقدر برق مصرف می کند؟

براساس این گزارش، برق دومین حامل انرژی پرمصرف در بخش کشاورزی بعد از نفت گاز است. بخش عمده مصرف برق در بخش کشاورزی مربوط به الکتروپمپ ها به منظور پمپاژ آب چاه های کشاورزی است. همچنین درصد کمتری از برق مصرفی این بخش، در مصارف گرمایشی به منظور گرم کردن فضای گلخانه ها، دامداری ها و مرغداری مورد استفاده قرار می گیرد. قسمت دیگری از برق مصرفی در بخش کشاورزی هم برای سرمایش و روشنایی بخش های همچون گلخانه ها، مرغداری ها و دامداری ها و ... اختصاص می یابد. دلیل اصلی روند تسریع رشد مصرف برق در بخش کشاورزی، به اجرای سیاست های کلان کشور در بخش انرژی، در راستای برقدار کردن چاه های آب کشاورزی برمی گردد. با توجه به سیاست های مزبور، با افزایش مصرف برق در برقدار کردن چاه های آب، به میزان قابل توجهی در مصرف گازوئیل صرفه جویی شده است.

 

در سال 89 به دلیل تغییر در گروه های تعرفه ای و انتقال برخی از مشترکین کشاورزی تعریف شده در زیر گروه صنعت، به زیرگروه تعرفه ای بخش کشاورزی، مصرف انرژی الکتریکی بخش به میزان قابل ملاحظه ای افزایش و همزمان در گروه صنعت کاهش میزان و سهم مصرف برق را شاهد بوده ایم.

همچنین در سال 95 هم به دلیل اجرایی شدن سیاست نصب کنتورهای هوشمند از سوی وزارت نیرو، علیرغم افزایش 5.5 درصدی مشترکین نسبت به سال 94 بخش کشاورزی شاهد افزایش نه چندان متناسبی با رشد مصرف برق در کشور بوده است.