مسیر اقتصاد/ در حال حاضر نحوه قیمت گذاری انرژی به گونه ای است که هرچقدر مصرف مشترکین بیشتر باشد، میزان یارانه پنهانی که دولت بابت آنها پرداخت می‌کند نیز بیشتر خواهد بود.

بررسی ها نشان می دهد که دولت در سال ۹۶ به مشترکین پرمصرف ۹ میلیون تومان و به مشترکین کم­مصرف ۹۰۰ هزار تومان یارانه پنهان گاز پرداخت کرده است.

این نوع قیمت‌گذاری نه تنها باعث ترویج مصرف‌گرایی است، بلکه باعث توزیع ناعادلانه یارانه بین مردم و ظلم در حق مشترکین کم‌مصرف تلقی می شود.

یارانه پنهان گاز چیست؟

با توجه به قیمت گاز صادراتی به ترکیه، عراق و پاکستان (۴۰ الی ۵۰ سنت) و قیمت گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها (۵ الی ۱۰ سنت) و قیمت گاز خانگی کشورهای خارجی (۲۰ الی ۳۰ سنت)، می‌توان قیمت آزاد هر متر مکعب گاز را به طور متوسط ۲۰ سنت (۰.۲ دلار) در نظر گرفت.

اگر قیمت دلار ۴۲۰۰ تومان در نظر گرفته شود، بنابراین قیمت آزاد هر مترمکعب گاز ۸۴۰ تومان بدست می‌آید. این درحالیست که حتی پرمصرف‌ترین مشترکین گاز خانگی به طور میانگین حداکثر ۲۱۷ تومان برای هر مترمکعب گاز می پردازند. این اختلاف قیمت به صورت یارانه گاز پرداخت می‌شود که به یارانه پنهان معروف است.

پرمصرف‌ها ۱۰ برابر کم مصرف ها یارانه پنهان گاز می گیرند

در جدول زیر طبق آمار شرکت ملی گاز ایران، میزان متوسط قبض هر یک از مشترکین ۱۲ پله گاز و میزان متوسط یارانه پرداختی گاز توسط دولت برای مشترکین حاضر در هر پله در سال ۹۶ محاسبه شده است[[۱]]:

همان­طور که مشاهده می ­شود با افزایش مصرف گاز، میزان بهره ­مندی از یارانه پنهان نیز افزایش یافته است.

مطابق نمودار زیر در سال ۹۶ مشترکینی که مصرف­ گاز آن‌ها بیش­ از الگوی مصرف بوده و جزو مشترکین پرمصرف به حساب می ­آیند، بیش از ۹ میلیون تومان یارانه پنهان دریافت کرده­ اند. در حالی که مشترکین کم ­مصرف حدود ۹۰۰ هزار تومان یارانه پنهان گاز دریافت کرده­ اند.

این نحوه توزیع یارانه پنهان گاز­­، بی عدالتی واضحی است در حق مشترکین کم‌مصرف که مصرف گرایی در جامعه را نیز ترویج می کند.

بی عدالتی در توزیع یارانه حامل‌های انرژی

دولت به کلیه حامل‌های انرژی از جمله بنزین، گازوئیل، برق و … یارانه پنهان پرداخت می‌کند. به عنوان مثال دیگر، مشترکین پرمصرف برق نیز ۹۰۰ هزارتومان یارانه برق دریافت می‌کنند و این در حالی است که مشترکین کم‌مصرف ۱۴۰ هزارتومان از یارانه پنهان برق بهره می‌برند. لذا این بی عدالتی در سایر حامل‌های انرژی نیز دیده می‌شود.

دولت اختلاف قیمت تولیدی یا وارداتی حامل‌های انرژی با قیمت فروخته شده به مردم را از منابع ملی و ثروت ملی پرداخت می‌کند که به نوعی جیب مردم است. بنابراین نباید ساختار قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی طوری باشد که پرمصرف‌ها از یارانه پیشتری بهره ببرند؛ بلکه کلیه مردم باید از این منابع عمومی به صورت یکسان بهره ببرند. اقدامی که با افزایش قیمت حامل‌های انرژی برای مشترکین پرمصرف امکان پذیر است.

بنابراین ضروری است در راستای توزیع عادلانه یارانه و ثروت ملی بین مردم، تعرفه پله‌های پرمصرف افزایش یابد. با این کار نه تنها عدالت در توزیع یارانه رعایت می­شود، بلکه مشترکین پرمصرف به رعایت الگوی مصرف ترغیب شده و امکان دسترسی به گاز بیشتر برای صنعت، تولید و صادرات فراهم می شود.