امروزه در کل جهان، 21 ناو هواپیمابر فعال در اختیار 9 کشور قرار دارد، ضمن اینکه 10 کشور دارای ناوهواپیمابر هستند:

1- ایالات متحده آمریکا: 15 ناو هواپیمابر (در حال خدمت یا استراحت یا ساخت)
2- بریتانیا: (6 ناو هواپیمابر، 4 در خدمت و 2 در حال ساخت)
3- فرانسه: یک ناو (شارل دوگل)
4- ایتالیا: (کاوور) (در حال ساخت)
5- روسیه: یک ناو فعال (آدمیرال کوزنتسف)
6- هند: یک ناو (آدمیرال کورشکوف) (خریداری شده از روسیه)
7- چین: (Varyag) (غیرفعال، خریداری شده از اوکراین)
8- اسپانیا: (دو ناو هواپیمابر، یکی در حال خدمت و یکی در حال ساخت)
9- برزیل: (São Paulo) (خریداری شده از فرانسه)
10- تایلند: (HTMS Chakri Nareubet) (یک ناو خریداری شده از اسپانیا)

همچنین کشورهای کره جنوبی، بریتانیا، کانادا، چین، هند، ژاپن، استرالیا، شیلی، سنگاپور و فرانسه از جمله کاربران ناوهای هلیکوپتربر به شمار میروند.

اکنون که در اوائل قرن 21 ام قرار داریم، ناوهای هواپیمابر فعال، در حدود 1250 فروند هواپیما را حمل میکنند. از این تعداد، 1000 فروند به ایالات متحده تعلق دارد. پس از آمریکا، بریتانیا و فرانسه از کاربران عمدهء این ناوها به شمار میروند، هرچند که ایالات متحده با فاصلهء بسیار زیادی در صدر آنها قرار دارد.

کشورهای کاربر ناوهای هواپیمابر

1- ایالات متحدهء آمریکا: 11 ناو

ناوهای هواپیمابر ایالات متحده سابقهای بسیار طولانی دارند. از جنگ جهانی دوّم تا جنگ ویتنام و بعد از آن در جنگ سال 1991 خلیجفارس و امروز نیز در جنگ با ترور شرکت داشته و دارند. در کنار هر ناو هواپیمابر، شناورهای گوناگونی استقرار مییابند که تشکیل یک ناوگروه ضربتی (carrier strike group) را میدهند.

کشتیهای پشتیبانی کنندهء هر ناو هواپیمابر، به طور معمول شامل سه یا چهار شناور بدین شرح هستند: رزمناو مجهز به سامانهء دفاعی Aegis، ناوشکن، یک ناوچه و دو زیردریایی تهاجی. وظیفهء این گروه، محافظت ناو هواپیمابر در برابر حملات هوایی، موشکهای ضدکشتی، تهدیدات زیرآبی و هر خطری که ناو هواپیمابر و بقیهء گروه را مورد تهدید قرار دهد، میباشد. پشتیبانی لجستیکی این گروه، با ترکیبات گوناگونی از سلاحها و مهمات، روغنهای مورد نیاز موتورها، و کشتیهای آذوقهبر فراهم میگردد.

ناوهای هواپیمابر فعلی آمریکا، با نام رئیس جمهور فقید ایالات متحده، USS John F. Kennedy، به شمارهء ثبتی CV-67 آغاز میشوند. پیش از آن، ناوهای هواپیمابر بر اساس نام نبردها و جنگهای مشهوری که اتفاق افتاده بودند، نامگذاری میشدند.
امروزه در نیروی دریایی ایالات متحده، چهار گروه مختلف از ناوهای هواپیمابر در خدمت قرار دارند:

ناوهای هواپیمابر کلاس کیتیهاوک یا Kitty Hawk class (1 فروند در حال انجام ماموریت، 2 فروند در استراحت)

ناوهای هواپیمابر کلاس اینترپرایز یا Enterprise class (1 فروند در حال انجام ماموریت)

ناوهای هواپیمابر کلاس نیمیتز یا Nimitz class (9 فروند در حال انجام ماموریت، 1 فروند در حال ساخت)

ناوهای هواپیمابر کلاس جرالد فورد یا Gerald R. Ford-class (1 فروند در حال ساخت، 2 فروند تحت برنامهریزی)

جمع: 11 فروند فعال، 2 فروند در حال ساخت و 2 فروند نیز حال برنامهریزی برای ساخت

هواپیماهای مورد استفاده

نیروی دریایی ایالات متحده، تحقیق و بررسی جهت استفاده از هواپیما را از سال 1910 آغاز نمود و اولین ناو هواپیمابر خود را به نام USS Langley به سال 1922 به ماموریت اعزام کرد. در جریان جنگ جهانی دوّم و پس از حملهء هوایی نیروی هوایی ژاپن به پایگاه نیروی دریایی آمریکا در پرل هاربر (Pearl Harbor)، جنگندههای آمریکایی با شرکت در عملیاتهای نبرد دریای کورال (Battle of the Coral Sea) و نبرد میدوی (Battle of Midway)، جایگزین کشتیهای جنگی موجود در منطقه شده و به طور کامل وارد جنگ شدند.

در جریان جنگ سرد، ناوهای هواپیمابر، نقش بسیار مهمی را در جریان سالهای اصطکاک با خرس شوروی ایفا کردند. در این ناوها، جنگندههای بسیار موفقی چون اف-4 فانتوم (F-4B Phantom II) و اف-14 تامکت (F-14 Tomcat) نمایانگر قدرت نظامی ایالات متحده در عرصهء آبها بودند.
ناوهای هواپیمابر ایالات متحده، امروزه با جنگندههای ضربتی و شکاری چندماموریتهء اف-18 هورنت (F/A-18C/D Hornet) و مدل جدیدتر و بزرگتر آنها یعنی اف-18 سوپر هورنت (F/A-18E/F Super Hornet) مجهز شدهاند. جنگندهء رادارگریز اف-35 (F-35 Lightning II) که امروزه در حال طراحی و شکلگیری میباشد، مطابق برنامهء زمانبندی شده، قرار است تا سال 2012 جایگزین انواع C و D هواپیماهای اف18 گردد.
__________________

– بریتانیا: 4 ناو

HMS Invincible / HMS Ark Royal / HMS Illustrious / HMS Ocean

کلاس Invincible یا Invincible-class گونهای از ناوهای هواپیمابر در حال خدمت در نیروی دریایی بریتانیاست که شامل دو ناو هواپیمابر HMS Illustrious و HMS Ark Royal میباشد.

* ناو هواپیمابر HMS Invincible به شمارهء ثبتی R05 که اکنون رزرو میباشد، سردستهء سه ناو همکلاس خود محسوب میشود و قرار است تا سال 2010 در خدمت باقی بماند. این ناو از تاریخ سوّم آگوست 2005 تاکنون، به صورت ذخیره نگه داشته شده و فاقد ماموریت است. Invincible به تاریخ 3 می 1973 به آب انداخته شد.

اولین ماموریت این ناو به تاریخ 11 جولای 1980 ابلاغ شد و به دو هواپیمابر قدیمی Hermes و Bulwark ملحق گردید. به تاریخ 25 فوریه 1982، دولت استرالیا پس از چند ماه مذاکره اعلام کرد که مایل است این ناو را به قیمت 175 میلیون پوند خریداری نماید. مجوز فروش این ناو توسط وزارت دفاع بریتانیا صادر شد. این هواپیمابر قرار بود جایگزین ناو قدیمی HMAS Melbourne متعلق به نیروی دریایی سلطنتی استرالیا شود.

به تاریخ دوّم آوریل 1982، آرژانتین به جزائر فالکلند حمله کرد. 5 آوریل 1982، یک روز تاریخی بود. در این روز به دو ناو هواپیمابر Invincible و Hermes ماموریت جنگی ویژه ابلاغ گردید. به تاریخ 20 آوریل 1982، کابینهء جنگی در بریتانیا تشکیل شد و دستور به بازپسگیری جزائر داده شد. جزائر فالکلند در نهایت با شکست سختی که آرژانتینیها خوردند، بازپس گرفته شد.

به تاریخ جولای 1982، وزارت دفاع بریتانیا اعلام که از فروش ناوهواپیمابر Invincible منصرف شده است و این ناو به همراه سه هواپیمابر دیگر، در خدمت باقی خواهند ماند. ناو Invincible در جریان جنگ فالکلند، توسط جنگندههای Dagger آرژانتینی بمباران شد و آسیبهای جدی دید، هرچند که این موضوع را بریتانیاییها انکار میکنند.

سامانهء دفاعی Phalanx

این ناو در ابتدا به دو مسلسل دفاعی 20 م م موسوم به Phalanx ساخت Raytheon مجهز بود، اما با نصب سه مسلسل پرقدرت 30 م م Goalkeeper CIWS ساخت Thales ارتقاء یافت، ضمن اینکه از دو مسلسل ضدهوایی 20 م م اورلیکن نیز بهره میبرد.

سیستمهای اقدام متقابل الکترونیکی این ناو، به وسیلهء شرکت تالس ساخته شدهاند. پرتابگرهای موسوم به Seagnat، وظیفهء رهاسازی فریبندههای chaff و decoys را برعهده دارند. این ناو ابتدا به موشکهای ضدهوایی سیدارت (Sea Dart) مجهز بود، اما به منظور افزایش طول عرشهء فرود کشتی، این سیستمها حذف شدند تا نگهداری هواپیماهای عمودپرواز Harrier GR7 بر روی عرشه امکانپذیر گردد. Invincible، حاوی 9 فروند هواپیمای شکاری بمبافکن هریر و 12 فروند هلیکوپتر ضدزیردریایی و پیشاخطار (اغلب از نوع سیکینگ) است.

ناو HMS Ark Royal

به شمارهء ثبتی R07 آخرین شناور کلاس Invincible محسوب میشود و جهت پرواز هواپیماهای برخاست کوتاه موسوم به STOVL نظیر Harrier ساخته شده است. این ناو به تاریخ 20 ژوئن 1981 به آب انداخته شد و اولین ماموریتش به تاریخ 1 نوامبر 1985 آغاز گردید. بین سالهای 1999 تا 2001 تحت تعمیر قرار گرفت و موشکهای Sea Dart از عرشهء آن حذف شدند تا قسمت جلوی کشتی، فضای بیشتری برای پارک هواپیماها داشته باشد. پس از تعمیر، به سال 2001 مجددن به ماموریت فرستاده شد. بین سالهای 2004 تا 2006، این ناو جهت ایجاد همخوانی با پرندههای جدید به بندرگاه فرستاده شد

تا قابلیت حمل گونههای مختلف هواپیما و هلیکوپتر توسط آن فراهم گردد. به تاریخ 22 مارس 2007، پس از دو سال، به ناوگان نیروی دریایی سلطنتی پیوست و بابت اجرای پروژهء همخوانی (Refit) مبلغ 18 میلیون پوند صرف گردید. فرماندهی ناو بر عهدهء کاپیتان Alan Massey قرار دارد. بر عرشهء این ناو از سال 2003 که در عملیات آزادسازی عراق شرکت نمود، تنها از هلیکوپتر استفاده میشود و از دیگر از هواپیماهای عمودپرواز هریر، خبری نیست.

در جریان عملیات آزادسازی عراق، دو هلیکوپتر وستلند سیکینگ (Westland Sea King) متعلق به اسکادران هوایی 849 از بین رفتند. این دو هلیکوپتر در آسمان با یکدیگر تصادف کرده، یک آمریکایی و شش انگلیسی در جریان این حادثه کشته شدند.
ناو HMS Illustrious

به شمارهء ثبتی R06 در کلاس هواپیمابرهای سبک قرار میگیرد و در بین خدمهاش به نام Lusty معروف است. این ناو به سال 1981 به آب انداخته شد و در اواخر دوران ساختش بود که جنگ فالکلند آغاز گردید و در نتیجه کار ساخت این ناو، شتاب بیشتری گرفت.

هرچند که جنگ، قبل از تکمیل ناو، به اتمام رسیده بود، اما این ناو توانست نقش موثری را در مدتی که در خدمت بود، ایفا کند، زیرا پایگاههای هوایی نیروی هوایی سلطنتی در فالکلند آسیب دیده بودند، و برای جلوگیری از حملات احتمالی هوایی آرژانتینیها، نیاز به حضور یک ناوهواپیمابر در منطقه بود. Invincible تا زمانی که ناوهواپیمابر Illustrious بدان ملحق شود، ماهها در آن منطقه حضور داشت.

ناو HMS Ocean

به سریال L12 متعلق به نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا، امروزه تنها ناو هلیکوپتربر در کلاس خود محسوب میشود. این ناو به منظور پشتیبانی عملیاتهای آبی – خاکی و همچنین به منظور جابهجایی فرماندهان عملیاتی نیروی دریایی سلطنتی به کار گرفته میشود و اساسن یک ناو هواپیمابر محسوب نمیگردد.

….. این پست در بخش دیگری به معروفی سایر ناوهای هواپیمابر در حال خدمت در نیروی دریایی ارتش کشورهای فوق الذکر خواهد پرداخت و ادامه خواهد داشت.