دنیای اقتصاد: این روزها که فضای بین‌المللی علیه ایران کمی تلطیف شده و احتمال لغو تدریجی تحریم‌ها نیز می‌رود، خیلی‌ها روی صنعت خودرو تمرکز کرده و هوای همکاری با بزرگ‌ترین خودروسازان دنیا را در سر می‌پرورانند.

در این بین، برخی معتقدند باید با فراموش کردن شرکای قبلی صنعت خودرو کشور، به سراغ شرکت‌های بزرگ‌تر و معتبرتری برویم و در مقابل، گروهی نیز همچنان بر طبل ادامه همکاری با امثال پژو و رنو می‌کوبند. مردم، اما در یک نظر سنجی تلویزیونی اعلام کردند طرفدار دسته اول هستند و صنعت خودرو باید با گذر از شرکای قبلی خود، زندگی با امثال بنز و تویوتا و فولکس و هیوندایی را هم در سطحی وسیع و مدت زمانی طولانی، تجربه کند.

در برنامه‌ای که جمعه گذشته با نام «مناظره» و به بهانه «بررسی سرنوشت خودرو ملی»، روی آنتن رفت، از مردم پرسیده شد «تمدید همکاری با خودروسازان فرانسوی» را می‌پسندند یا «همکاری با دیگر خودروسازان بین‌المللی» را؛ پاسخ مردم، اما قاطعانه بود، چه آنکه 90 درصد آنها گزینه دوم را انتخاب کردند تا مشخص شود ایرانی‌ها خواهان همکاری خودروسازی کشور با شرکت‌هایی غیر از پژو و رنو فرانسه هستند. در واقع، پاسخ «آری» مردم به همکاری با خودروسازان معتبر بین‌المللی، «نه» به تداوم شراکت با پژو و رنو بود و این نشان می‌دهد ایرانی‌ها دل خوشی از خودروهای فرانسوی ندارند.

این در شرایطی است که هم‌اکنون خودروهای فرانسوی به‌خصوص محصولات پژو، بیشترین سهم را در خیابان‌ها و جاده‌های کشور دارند و عملا بازار خودرو ایران توسط رنویی‌ها و پژویی‌ها به تسخیر درآمده است. وابستگی صنعت خودرو ایران به محصولات فرانسوی به حدی است که حتی پس از اعمال تحریم علیه این صنعت، باز هم تولید آنها ادامه پیدا کرد و خودروسازان داخلی سعی کردند به هر نحوی، خطوط تولید خود را همچنان «فرانسوی» نگه دارند.

به عبارت بهتر، «نه» مردم به خودروسازان فرانسوی، «نه» به اوضاع فعلی خودروسازی ایران است، آن هم در اوضاعی که چه بخواهیم و چه نخواهیم، نام رنو و پژو بر پیشانی جاده مخصوص حک شده و محصولات این دو شرکت، با جاده‌ها و خیابان‌های ایران خو گرفته‌اند.

با این حساب، اگر قرار برای به کرسی نشاندن رای مردم باشد، باید خودروسازی کشور را از بیخ و بن زیر و رو کرد و طرحی نو درانداخت. البته ممکن است گفته شود بخش بزرگی از صنعت و بازار خودرو ایران به «پراید» اختصاص دارد و فقط خودروهای فرانسوی نیستند، که در پاسخ باید گفت وقتی مردم پژو و رنو را قبول ندارند، قطعا نظر مثبتی روی محصول قدیمی کیا هم نداشته و به خودروسازان بزرگی مانند جنرال موتورز و تویوتا و بنز و هیوندایی می‌اندیشند.

نه به فرانسوی‌ها؛ چرا؟

اما چرا ایرانی‌ها دل خوشی از خودروهای فرانسوی ندارند؟ آیا فرانسوی‌ها (به‌خصوص پژو) مقصرند که محصولات جدید و به روزی را روانه بازار ایران نکرده‌اند یا خودروسازان ایرانی در این مورد کوتاهی کرده‌اند؟

اصلا چه شد که نظر ایرانی‌ها در مورد خودروهای فرانسوی این چنین منفی شد؟

برای پاسخ به این پرسش‌ها، باید نگاهی به روند فعالیت پژو و رنو در ایران انداخت و دید که آنها طی چندین سال حضور در صنعت و بازار خودرو ایران، چگونه رفتار کرده و خوب و بدشان چه بوده است.
در حال حاضر نزدیک به سه دهه از حضور فرانسوی‌ها در بازار و خودروسازی ایران می‌گذرد و این در شرایطی است که تفاوت‌های مهمی میان عملکرد این دو به چشم می‌آید.

نوع خودروهای تولیدی و کیفیت آنها، نحوه سرمایه‌گذاری و در نظر گرفتن نیاز مشتری، از جمله مواردی است که پژو و رنو در زمینه آنها، عملکردی متفاوت را از خود در بازار ایران نشان داده‌اند. اگرچه پژو در کل عملکرد موفقیت آمیزتری در بازاریابی و تولید داشته، اما حاصل بیش از 20 سال فعالیت این شرکت در ایران، تولید محصولاتی قدیمی (به جز پژو 206) است.

ایران خودرو به عنوان شریک سابق پژو، سالانه حدود 450 هزار دستگاه انواع محصولات پژو را به تولید می‌رساند و الان نیز با وجود رفتن پژو، باز هم عمده محصولاتش متعلق به این شرکت فرانسوی است. با این حال، بخش اعظم تولیدات پژو در ایران خودرو را محصولاتی تقریبا قدیمی و با مصرف سوخت بالا تشکیل داده‌اند.

در واقع، پژو به واسطه تولید خودروهایی قدیمی در ایران، درآمد قابل‌توجهی کسب کرد و بدون اینکه دانش فنی و تکنولوژی روز دنیا را به جاده مخصوص منتقل کند، سود سرشاری را از بازار ایران به جیب زد. البته برخی کارشناسان عنوان می‌کنند پژو در شرایطی که خودروسازی ایران اوضاع مناسبی نداشته، حاضر به همکاری شده و نباید منکر تاثیرات مثبت این شرکت در صنعت قطعه ایران شد. از آن سو البته رنو نیز با در نظر گرفتن منافع مستقیم خود از بازار خودرو ایران، حاضر به سرمایه‌گذاری در جاده مخصوص شد، هرچند مطابق با برنامه‌ها پیش نرفت و نتوانست رضایت ایرانی‌ها را برای خود حفظ کند. رنویی‌ها محصولات با کیفیتی مانند تندر-90 و مگان را روانه بازار کردند و اگرچه مردم از سطح کیفی آنها راضی به نظر می‌رسند، اما به خوبی می‌دانند این شرکت فرانسوی خودروهای بسیار بهتری را در سایر بازارهایش عرضه کرده است.

ایرانی‌ها همچنین به خوبی دریافته‌اند که قیمت خودروهایی مانند تندر-90 و مگان بسیار بالاتر از نرخ واقعی آنهاست و این موضوع یکی از دلایل دلزدگی آنها نسبت به خودروساز فرانسوی به شمار می‌رود. در مورد پژو اما شرایط به شکلی دیگر است، چه آنکه مردم با مشاهده محصولاتی مانند 405 و روآ و آردی، به این نکته پی می‌برند که دیگر خودروساز فرانسوی نیز نتوانسته رفتار منصفانه‌ای با آنها داشته باشد. مردم از خود می‌پرسند چرا باید خودروهای دو سه دهه قبل پژو در ایران به تولید برسند و از آن بدتر اینکه چرا باید به‌طور متوسط 30 میلیون تومان برای این خودروها پول بپردازند؟

از سوی دیگر، فرانسوی‌ها طی این همه سال حضور در ایران، تنوع محصول ضعیفی را از خود به نمایش گذاشته و نتوانستند مشتریان را راضی نگه دارند. ایرانی‌ها البته یادشان نرفته پژو 405 زمانی خودرو روز اروپا بوده و پژو 206 در خیابان‌های فرانسه هم به چشم می‌آید و تندر و مگان کیفیت قابل‌قبولی دارند، اما اصرار فرانسوی‌ها به تولید این خودروها و ضعف در ارائه محصولات جدید، مشتریان ایرانی را آزرده و دل چرکین کرده است.

رنو هم‌اکنون با «تندر-90» و «مگان» در بازار ایران حضور دارد و اتفاقا هر دو محصول نیز جزو خودروهای باکیفیت بوده و مشتریان داخلی از وضعیت کیفی و فنی آنها راضی به نظر می‌رسند، اما همین رنو سال گذشته خودرو برقی خود را در ترکیه رونمایی کرد. قطعا مقایسه اقتصاد ایران و ترکیه و تشبیه فضای کسب‌و‌کار این دو کشور کار درستی نیست، اما به نظر می‌رسد خودروسازی و بازار ایران نیز می‌توانسته‌اند میزبان محصولات به روزتر و باکیفیت‌تر این شرکت فراسوی باشند.

همچنین اگرچه پژو 206 به عنوان بهترین محصول پژو در ایران توانسته در سال‌های اخیر رضایت ایرانی‌ها را کسب کند، اما به هر حال برند فرانسوی‌ها به حساب می‌آید و ایران خودرو برای اعمال کوچک‌ترین تغییری در این محصول و سایر نمایندگان پژو در کشور، باید اجازه این شرکت فرانسوی را بگیرد.

از مجموع موارد گفته شده می‌توان نتیجه گرفت که رفتار نامناسب خودروسازان فرانسوی را باید دلیل اصلی رویگردانی ایرانی‌ها دانست، چه آنکه رنو و پژو اگر محصولاتی جدیدتر و باکیفیت‌تر و البته ارزان‌تر را روانه بازار ایران می‌کردند، حالا مردم به آنها «نه» نمی‌گفتند.

ایرانی‌ها وقتی محصولات سایر خودروسازان دنیا مثل تویوتا و هیوندایی و بنز و جنرال موتورز را می‌بینند و با خودروهای فرانسوی مقایسه می‌کنند، متوجه کم کاری رنو و پژو می‌شوند و از همین رو خواهان رفتن آنها و آمدن دیگران هستند. البته این وسط نباید از نقش خودروسازان داخلی نیز غافل ماند، خودروسازانی که نتوانستند یا نخواستند از فرانسوی‌ها کار بکشند و خودروهای بهتری را طلب کنند.

هرچه هست، ایرانی‌ها گمان می‌برند اگر رنو و پژو بروند و مثلا تویوتا و بنز بیایند، صنعت و بازار خودرو ایران از این رو به آن رو خواهد شد، غافل از اینکه فضای کسب‌و‌کار فعلی در کشور اجازه مانور چندانی به خودروسازان داخلی و خارجی نخواهد داد. به عبارت بهتر، در کنار اینکه می‌گوییم رنو و پژو رفتار منصفانه‌ای در ایران نداشته‌اند، باید از فضای کسب‌و‌کار نامناسب، قوانین لحظه‌ای و خلع الساعه، مخالفت‌های ریز و درشت نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مافیای خاموش خودروسازان نیز به عنوان عواملی زمینه ساز در نارضایتی ایرانی‌ها از خودروسازان فرانسوی یاد کرد.

البته این نکته را نباید فراموش کرد که در حال حاضر هیچ خودروساز بزرگی در دنیا برای ورود به ایران رسما ابراز علاقه نکرده و مشخص نیست در صورت راندن فرانسوی‌ها، امثال خودروسازان آمریکایی و آلمانی و کره‌ای تمایلی به حضور در جاده مخصوص نشان دهند.