هورنيوز – براساس ارزيابي صورت گرفته امسال از ميان ۱۱۵۷ شهر كشور حدود ۳۳۴ شهر با جمعيت ۳۴ ميليون نفر در شرايط تنش آبي هستند كه از اين ۳۴ ميليون نفر حدود ۱۷ ميليون نفر در وضعيت قرمز تنش آبي قرار دارند.
هم اكنون ۴۴ درصد جمعيت كشور بدون تنش آبي، ۱۷.۱ درصد درمحدوده تنش آبي زرد، ۱۱ درصد در محدوده تنش نارنجي و ۲۷.۹ درصد نيز در وضعيت تنش آبي قرمز قرار دارند. البته تعداد شهرهايي كه داراي تنش آبي هستند زياد نيست؛ چراكه ۷۱.۱ درصد از شهرها (به لحاظ تعداد) هيچ تنش آبي ندارند اما شهرهايي كه دچار تنش آبي هستند ۶۶ درصد جمعيت شهرها را تشكيل مي‌دهند.
به طور كلي شهرهايي كه بيشترين تنش آبي براي آنها پيش‌بيني شده نظير اصفهان، بندرعباس، بوشهر، شيراز، كرمان، مشهد و تقريبا تمام شهرهاي استان اصفهان و يزد است كه به نظر مي‌رسد در فصل تابستان با چالش‌هاي بزرگ آبي مواجه شوند.
ميزان بارندگي ايران يك سوم متوسط جهاني
همچنين استفاده غيراصولي منابع آبي در بخش هاي مختلف، تابش شديد نور خورشيد ، كشاورزي سنتي و تغيير اقليم بر اثر خشكسالي در سال‌هاي گذشته، نشان از تبخير فراتر از خط قرمز آب در ايران دارد.
سعيد كاميابي، عضو هيات علمي رشته جغرافيا و اقليم شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد سمنان در اين خصوص گفت: طبق آمارها، متوسط ميزان بارندگي سالانه جهان حدود ۸۵۰ ميلي متر و اين مقدار در ايران برابر با ۲۵۰ ميلي متر و چيزي كمتر از يك سوم متوسط ميزان بارندگي سالانه جهان است. همچنين متوسط ظرفيت تبخير سالانه در جهان ۷۰۰ ميلي متر و در ايران برابر با ۲۱۰۰ ميلي متر است و اين موضوع نشان مي دهد كه تبخير سالانه در ايران سه برابر متوسط تبخير سالانه جهاني است.
وي اضافه كرد: طبق آمار سالانه با بيش از يك متر افت سطح منابع آب زيرزميني در كشور مواجه هستيم و در واقع افزايش برداشت به ميزان ۱۰ ميليارد مترمكعب آب در سطح دشت هاي كشور در سال يك معضل اساسي و عامل اصلي خشك شدن درياچه هاي كشور است.
وي با بيان اين كه به طور قطع وجود ۱۴۰ هزار حلقه چاه غيرمجاز در كشور نقش اساسي در بروز و ادامه روند اين معضل دارد، تصريح كرد: در اين ميان وضعيت منابع آبي در برخي از دشت ها سبب شده كه اين گونه دشت ها از سوي سازمان هاي آب منطقه اي در گروه ممنوعه قرار گيرد. مطابق آمار در سال ۱۳۸۳ تعداد ۲۱۱ دشت از۶۰۹ دشت كشور يعني(۳۴ درصد) از سوي شركت هاي آب منطقه اي استان ها ممنوعه اعلام شد اين آمار در سال ۱۳۹۰ به ۲۹۰ دشت ممنوعه يعني(۴۷ درصد) افزايش يافته كه اين موضوع در حقيقت شدت بحران منابع آبي در كشور را نشان مي دهد.
جنوب در صف آب
در حالي كه بحران كم‌آبي و خشكسالي از مدت‌ها پيش دامان بسياري از مناطق ايران را گرفته، مشكل شوري آب در خوزستان، به‌ويژه در شهرهاي آبادان و خرمشهر به شرايطي بحراني رسيده است. آب مناطق آبادان و خرمشهر چنان شور شده است كه ديگر قابل شرب نيست. مردم براي رفع نياز مجبورند در صف‌هاي طولاني خريد آب منتظر بمانند كه شايد گالن آبي نصيبشان شود. خيلي وقت است كه كم‌آبي صداي اعتراض خوزستاني‌ها را در آورده است. اما اكنون شوري آب نيز به آن اضافه شده و موضوع را بغرنج‌تر كرده است. مشكل آب خوزستان قصه ديروز و امروز نيست. زمزمه بي‌آبي شهرهاي جنوبي كشور از سال‌ها پيش شنيده شده است اما بي‌آبي‌هاي اين روزهاي خوزستان تنها باعث شده صداي آن بيشتر به گوش برسد.
آب استان خوزستان از كارون تامين مي‌شود، رودخانه‌اي كه سال‌ها است تامين كننده آب شرب و صنايع استان‌هاي ديگر ايران نيز بوده است. همين ماجرا به اضافه تغييرات اقليمي و كاهش نزولات جوي ميزان آب كارون را روز به روز كمتر كرده است. شوري آب اگرچه براي كارون معضل جديدي نيست و سد «گتوند» مسبب اوليه شوريش بوده اما راه يافتن آب شور به خانه خوزستاني‌ها چالشي جديد است. چالشي كه خوزستاني‌ها را در اولين روزهاي تابستان ۵۰درجه‌اي مجبور به ايستادن پشت صف‌هاي طولاني خريد آب كرده است.
شرايط سخت آبي امسال
بر اساس گفته هاي شاهين پاكروح، معاون هماهنگي و پشتياني شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور امسال شرايط منابع آبي كشور به واسطه كاهش جدي بارندگي چه در قالب باران و چه در قالب پوشش برفي شرايط سختي پيش بيني مي شود و در تمام حوزه‌هاي آبي به ويژه در حوزه آبريز فلات مركزي شرايطي را تجربه مي‌كنيم كه طي ۵۰ سال گذشته سابقه نداشته است.
وي با بيان اينكه هم اكنون سرانه مصرف آب شرب در بخش خانگي ۱۵۰ ليتر در شبانه روز است، تصريح كرد: با توجه به سرانه مصرف مشتركان در شهرها و روستاها معتقديم كه اگر تنها ۲۰ درصد سرانه مصرف در بخش خانگي كاهش يابد مي‌توانيم تابستان را به راحتي پشت سر بگذاريم.
اتخاذ راهكارهاي موثر براي جلوگيري از كم آبي
كاهش روز به روز ذخيره هاي آبي كشور و متوسط بارش باران از ميانگين جهاني، ميزان و نوع استفاده از آب در كنار تصرف هاي انساني در محيط زيست همگي دست به دست هم داده‌اند تا كشور قدم به قدم به بحران خشكسالي نزديك تر شود. از اينرو اتخاذ راهكارهاي موثر از طرف نهادهاي مسوول و ترويج فرهنگ صحيح مصرف در ميان مردم به ويژه بخش كشاورزي كمك زيادي به رفع بحران آب مي كند.
گزارش: فرزانه صدقي