سرويس تاريخ «انتخاب»: اسدالله علم (۱ مرداد ۱۲۹۸ بيرجند – ۲۵ فروردين ۱۳۵۷ نيويورك)، يكي از مهم‌ترين چهره‌هاي سياسي دوران محمدرضا شاه، وزير دربار از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ و نخست‌وزير ايران از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ بود.

 

«انتخاب» هر شب يادداشت هاي روزنوشت علم را منتشر مي كند.

 

پنجشنبه ۶ و جمعه ۷ شهريور ۱۳۴۸: از مناطق نوسازي شده زلزله خراسان بازديد كرديم و دو شب شاهنشاه در بيرجند توقف داشتند. صبح شنبه مراجعت مي كنيم. شهبانو به علت بارداري تشريف نياوردند و من هم قبلاً در اين خصوص اعلاميه داده بودم كه افكار عمومي نگويند چرا تشريف نياوردند مناطق را بازديد كنند. بسيار در اين دو روزه با اين كه برنامه سنگين بود، خوش گذشت. ماشاء الله شاه جزئيات را سوال مي فرمايند. فردوس ،گناباد بيدخت دشت بياض،  (كارشك) Kareshk ( بيناباج) Binabadge و ( خضري) Khezri مورد بازديد شاهنشاه واقع شد. همه جا خوب كار شده و شاهنشاه كاملاً راضي بودند. در خضري نيم (بلوك) شركت سهامي زراعي درست شده و منازل را هم ارتش ساخته است، خيلي خوب است. خدا به شاه عمر بدهد. هيچكس فكر نمي كرد در ظرف يك سال وضع به اين صورت درآيد، گو اين كه خيلي از دهات ساخته نشده (مجموعاً ده هزار خانه ويران شده بود). ولي كار روي روال صحيح است. امر فرمودند قيمت خانه ها كه به مردم داده شده، به نصف تقليل دهند. بي جهت نيست خدا اين شاه را حفظ مي كند. خوشبختانه دو شب مهتاب و هواي بيرجند در نهايت لطافت بود. ديشب مقداري در مهتاب در ركاب شاهنشاه گردش كردم. مذاكرات مفصل از گذشته و حال و آينده شد. مخصوصاً از اين كه نفوذ آخوندها كم شده هر دو راضي بوديم. فرمودند (آيت الله محمدرضا) گلپايگاني در قم منبر رفته گفته است وضع ما ايرانيان با علماء عراق فرق ندارد. ما هم تحت فشار هستيم... راستي چه مردم حق نشناسي هستند... ولي چاره اي نيست بايد با آنها تا اندازه اي مدارا كرد. فرمودند «صحيح است. آيا هنوز خارجي ها در آخوندها نفوذ و به آنها اميد دارند؟» عرض كردم سياست كهنه انگليس كه اين بود و به نظرم هنوز هم تا اندازه اي مراعات بكنند.

 

امروز صبح شاهنشاه پادگان بيرجند را بازديد فرمودند. من هم كه هرگز در قسمت هاي نظامي در ركاب نمي روم فضولي كرده رفتم. (به قدري) خسته شدم كه اكنون در طياره اين سطور را مينويسم (هنوز) خستگي اذيتم مي كند. شاه به مبال سربازخانه هم سر زدند. وقتي مردم ما اين تاريخچه بي حب و بغض را بخوانند، خواهند دانست چه گوهر گرانبهايي را از دست داده اند.

 

به هر صورت من از اين سفر راضي برمي گردم، به چند دليل. يكي اين كه به شاهنشاه خوش گذشت. ديگر اين كه دو توفيق يافتم، اول اين كه در اين سفر موفق شدم شاهنشاه را متقاعد كنم از (درآمدي كه از) معادن گاز سرشار سرخس به دست مي آيد، با قانون چند درصدي را اختصاص به آستان قدس رضوي بدهند. سابقاً هم عرض كرده ،بودم فرموده بودند چون خودم حق التوليه مي برم ممكن است مردم خيال كنند براي آن است. اين سفر عرض كردم در متن قانون بگذاريد كه حق التوليه به شاهنشاه تعلق نمي گيرد. قبول فرمودند. خدا عمرش بدهد بي جهت نيست در هر كاري شانس و توفيق دارد. موضوع ديگر اين كه از نفوذ خودم استفاده كردم كه خانه هاي قائنات به هر صورت بهتر و خوبتر از همه جا ساخته شود (نيم بلوك وسيله ارتش و بيناباج، كارشك، وكيل آباد و دشت بياض وسيله تجار).

 

شكر خدا كه هر چه طلب كردم از خداي

بر منتهاي همّت خود كامران شدم

 

امروز كه نزديك تهران ميشديم منظره عجيبي مي بينم. در توچال برف تازه روي برف سال گذشته باريد. در طرف جنوب سمت تهران سال هاست اين اتفاق نيفتاده است. امسال آب سال بهتر است ولي محصول آن قدرها خوب نيست. به قول كدخداهاي قديم سالي كه آب است، نان نيست!