آلودگی هوا دیگر بخشی از زندگی مردم کلانشهرهای کشور به ویژه تهران شده است. معضلی که هر سال با نزدیک شدن به فصل سرما شدیدتر می‌­شود و سخن گفتن مسئولین پیرامون این معضل بیشتر، اما همچنان اقدام دلگرم کننده‌­ای جز تغییر سوخت نیروگاه‌ها از سوخت مایع به گاز برای از بین بردن این معضل صورت نگرفته است.

هرسال تعداد زیادی از شهروندان بر اثر آلودگی هوا دچار بیماری‌های مختلف می­‌شوند، همچنین میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در حال افزایش است. در نمودار زیر که توسط بانک جهانی اعلام شده است، میزان رشد مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا نشان داده شده است.

تصویر۱- تعداد مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا در ایران

وحید حسینی مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز هفته گذشته طی مصاحبه‌ای اعلام کرده است که طبق آمار وزارت بهداشت سالانه مرگ ۵۰۰۰ نفر در شهر تهران منتسب به آلودگی هوا است و هر ساله معادل بودجه شهرداری تهران و معادل ۲ درصد GDP کشور هزینه مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا می‌شود.

بر اساس گزارش‌های کنترل کیفیت هوای شهر تهران، مهم‌ترین عناصری که در آلودگی هوای شهر تهران تاثیر دارند ذرات معلق با قطر کمتر از ۲٫۵ میکرون یا همان PM2.5 و ذرات معلق با قطر کمتر از ۱۰ میکرون یا همان PM10 هستند و کلیه روزهای آلوده سال ۹۵ نیز به علت افزایش غلظت این دو آلاینده به ویژه ذرات PM2.5 بوده است. این ذرات دارای بیشترین عوارض قابل توجه برای سلامتی است چرا که میتوانند به عمق دستگاه تنفسی و حتی جریان خون نفوذ کنند و صدمات جبران ناپذیری برای سلامتی شهروندان ایجاد کنند.

در این بین بیشترین میزان تولید ذرات معلق متعلق به وسائل نقلیه است. طبق گزارش سازمان کنترل کیفیت هوای شهر تهران بیش از ۷۰ درصد ذرات معلق در شهر تهران از منابع متحرک یعنی همان وسائل نقلیه تولید می­‌شوند.

تصویر۲- سهم منابع مختلف از تولید ذرات معلق شهر تهران

در این میان وسائل نقلیه خودروهای فرسوده و کاربراتوری دارای بیشترین میرزان تولید ذرات معلق هستند.

ولی‌ الله آذروش، مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران آلودگی خودروی کاربراتوری را در حالت خوشبینانه ۲۰ برابر یک خودرو با استاندارد پایین یورو ۲ اعلام کرده است.

طبق گزارش سیاهه انتشار شهر تهران، خودروهای سواری کاربراتوری در حالی که ۹درصد خودروهای سواری را تشکیل می­دهند، ۵۱ درصد آلودگی خودروهای سواری را تولید میکنند. تقریبا عمده خودروهای کاربراتوری نیز در سن فرسودگی به سر می­‌برند

تصویر۳- آلایندگی ناشی از خودروهای سواری

در مورد وانت‌ها نیز وضع به همین شکل است. وانت‌های کاربراتوری با سهم ۲۲ درصدی از کل وانت­‌ها ۶۱ درصد آلودگی ناشی از وانت های شهر تهران را تولید می­‌کنند.

 

تصویر۴- آلایندگی ناشی از وانت‌ها

علاوه بر این، بنابر اعلام مدیر پایش و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، از مجموع ذرات معلق خروجی از اگزوز خودروها، اتوبوس‌ها حدود ۴۴ درصد، کامیون‌ها حدود ۳۲ درصد و موتورسیکلت‌ها حدود ۱۵ درصد سهم دارند، که عمده سهم این تولید آلاینده‌ها را کامیون‌ها و اتوبوس‌های فرسوده و موتورسیکلت‌های کاربراتوری تشکیل می‌دهند.

نباید فراموش کرد که وسایل نقلیه فرسوده علاوه بر اثرات زیست محیطی اشاره شده، اثرات نامطلوب گسترده‌تری مانند افزایش شدید مصرف سوخت در کشور دارند که خود باعث افزایش آلودگی هوا نیز می­‌شود. همچنین وسایل نقلیه فرسوده به علت پایین آمدن سطح ایمنی و همچنین استاندارد ایمنی پایین به هنگام تولید، موجب افزایش تصادفات و تلفات جاده می‌شوند. تمام این موارد نشان می‌­دهد در صورتی که عزم جدی برای اسقاط کردن خودروهای فرسوده اعم از خودرو سواری، وانت، مینی‌‌بوس، کامیون، کشنده و موتور سیکلت به وجود آید، می­تواند اثرات مثبت قابل توجهی بر اقتصاد کشور و سلامت مردم داشته باشد.