به گزارش عیارآنلاین، در حال حاضر الگوها و ساختارهای گوناگون و متفاوتی در مدیریت امور محلی کشورها در حال اجرا است که هرکدام از آن‌ها منبعث از پیشینه‌ی تاریخی و فرهنگ و آداب‌ورسوم حاکم بر آن کشور است. جهت طراحی الگوی مطلوب مدیریت شهری در ایران، بررسی مدل‌ها و ساختارهای موجود مدیریت شهری در جهان اجتناب‌ناپذیر است. در سلسله یادداشت‌هایی، چگونگی شکل‌گیری و اداره‌ی حکومت‌های محلی در کشورهای مختلف جهان بررسی می‌شود. ازآنجاکه حکومت‌های محلی در تعامل و ارتباط با حکومت ملی کشورها شکل می‌گیرند، ساختار حاکمیتی کشورهای موردبررسی قرار خواهد گرفت. در یادداشت‌های پیشین، به بررسی حکومت محلی پاریس، نیویورک، لندن و توکیو پرداخته شد؛ در این یادداشت ساختار حکومت ملی ترکیه و حکومت محلی استانبول بررسی خواهد شد.

 

ویژگی‌های ترکیه

جمهوری ترکیه پیوندگاه دو قاره مهم آسیا و اروپا است. این کشور با مساحت ۷۸۳ هزار کیلومتر قریب به ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد. ۸۰% جمعیت آن ترک و ۱۵% کرد هستند. ۸/۹۹% مردم نیز مسلمان هستند درحالی‌که حکومت کشور لائیک است. حدود ۷۵ تا ۸۵ درصد مردم سنی و ۱۵ تا ۲۵ درصد هم علوی هستند

زبان رسمی ترکیه، ترکی (استانبولی) است که درگذشته با خط عربی (عثمانی) نوشته می‌شد ولی از زمان تشکیل جمهوری ترکیه توسط آتاتورک (۱۹۲۳)، این زبان با خط لاتین نوشته می‌شود. بخش بزرگی از این کشور یعنی آناتولی یا آسیای کوچک در جنوب غربی آسیا و خاورمیانه واقع‌شده است و بخش کوچکی از آن نیز به نام تراکیه در منطقه‌ی بالکان (منطقه‌ای در جنوب شرقی اروپا) قرار دارد.

حکومت ترکیه

حکومت ترکیه بر مبنای اصول لائیتیسیته برجای‌مانده از دوران آتاتورک اداره می‌شود و شامل سه قوه است.

• دولت ترکیه

نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در ۱۰ اوت ۲۰۱۴ برگزار شد. تا پیش‌ازاین رئیس‌جمهور را مجلس برمی‌گزید. رئیس‌جمهور رئیس حزب اکثریت در پارلمان را مأمور تشکیل کابینه می‌کند.

• مجلس ترکیه

بر اساس ساختار سیاسی ترکیه، قوۀ قانون‌گذاری ترکیه مجلس کبیر ملی است که ۶۰۰ نماینده دارد. نمایندگان برای دوره‌ای پنج‌ساله و از طریق رأی مستقیم مردم وارد مجلس می‌شوند. بر اساس قانون اساسی ۱۹۶۱، مجلس متشکل از دو مجلس ملی و سنا بود که در اصلاحیۀ ۱۹۸۲، مجلس سنا منحل شد و مجلس ملی وظایف قانون‌گذاری را بر عهده گرفت.

وظایف این مجلس عبارت‌اند از: تصویب قوانین، اصلاح و لغو آن‌ها بارأی دوسوم اعضاء کنترل و نظارت بر عملکرد شورای وزیران، اختیار دادن به شورای وزیران در خصوص معاهدات باقدرت قانونی، بحث و تصویب بودجه، اعلان‌جنگ و تصویب معاهدات بین‌المللی. احزاب برای تشکیل گروه پارلمانی باید حداقل دارای بیست کرسی باشند.

• قوه قضائیه

در طول حکومت عثمانیان بر ترکیه، قوانین عمومی حاکم بر این کشور بر اساس قانون اسلامی تنظیم و مدیریت می‌شد و دادگاه‌های شرعی مجری این احکام بودند. فروپاشی امپراتوری عثمانی، نه‌تنها همۀ ساختارهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این کشور را دگرگون ساخت، بلکه سیستم قضایی این کشور را نیز دستخوش تغییرات اساسی کرد. ازآن‌پس به‌جای استفاده از احکام و قوانین دینی، از قوانین مدنی سوئیس و قوانین جزای ایتالیا و محاکمات حقوقی دیگر کشورها استفاده شد.

طبق قانون اساسی ترکیه اختیارات قوۀ قضائیه را دادگاه‌های اداری و نظامی و کیفری اعمال می‌کنند. دادگاه‌های عالی در ترکیه عبارت است از: دادگاه قانون اساسی، دیوان کشور، دادگاه عالی نظامی، شورای عالی قضاوت و دادیاران، دادگاه‌های نظامی، شورای ایالتی و شورای دیوان عالی.

تقسیمات کشوری

ترکیه به ۷ ناحیه اصلی تقسیم می‌شود که هر یک از این نواحی شامل چندین استان می‌باشند. ترکیه ۸۱ استان دارد. مراکز همه استان‌ها به‌جز سه استان با خود استان همنام هستند. هرکدام از استان‌های ترکیه به چندین بخش تقسیم‌شده است. هر بخش از تعدادی شهر و روستا تشکیل‌شده است.

 

 

ویژگی‌های استانبول

قرار گرفتن استانبول بین دو دریای سیاه و دریای مرمرِ باعث شده تا تابستانه‌ای گرم و مرطوب و زمستان‌های سرد، بارانی و برفی ویژگی اصلی آب و هوایی استانبول باشد. جمعیت شهر بالغ‌بر ۸/۱۴ میلیون نفر است.

استانبول پرجمعیت‌ترین شهر ترکیه و پنجمین شهر پرجمعیت جهان است. جمعیت شهر در طول ۲۵ سال (از سال ۱۹۸۰-۲۰۰۵) سه برابر شده است.۷۰% استانبولی‌ها در بخش اروپایی و ۳۰% در بخش آسیایی زندگی می‌کنند.

این شهر مرکز اقتصادی ترکیه است به‌گونه‌ای که تقریباً ۲۳% GDP ترکیه را تولید می‌کند. استانبول دروازه واردات و صادرات ترکیه به‌حساب می‌آید به‌گونه‌ای که ۴۶% از صادرات و ۴۰% از واردات ترکیه از طریق این شهر انجام می‌شود.

مدیریت شهری استانبول

ساَختار اجرایی کلان‌شهر استانبول از سه رکن شورای شهر، کمیته اجرایی و شهرداری تشکیل‌شده است.

شورای شهر

ارگان نهایی برای تصمیم‌گیری در بدنه حکومتی کلان‌شهر استانبول است. رئیس شورای کلان‌شهر استانبول، شهردار است. شورا ۲۰۸ نفر عضو دارد. شورای شهر از اعضایی که به‌طور مستقیم و بارأی مردم انتخاب‌شده و نیز از اعضای شوراهای منطقه‌ای تشکیل‌شده است که یک‌پنجم کل اعضا را تشکیل می‌دهد. انتخابات شورای شهر هر ۵ سال یک‌بار برگزار می‌گردد. شورای شهر می‌تواند کمیته‌های تخصصی را تشکیل دهد که ۳-۵ نفر از میان اعضای شورای شهر تشکیل‌شده باشد.

در استانبول ۲۷ شهرداری منطقه‌ای وجود دارد. هر منطقه شهردار و شورای شهر خود را دارد که اعضای آن هر ۵ سال یک‌بار توسط مردم انتخاب می‌شوند. یک‌پنجم اعضای شورای منطقه‌ای به نمایندگی از منطقه‌شان در شورای کلان‌شهر شرکت می‌کنند. شهرداری‌های منطقه‌ای مسئول ارائه خدمات مدیریت پسماند و صدور مجوزهای ساختمانی برای ساکنان هستند.

 

کمیته اجرایی

کمیته اجرایی کلان‌شهر هم یک‌نهاد تصمیم گیر و هم یک‌نهاد اجرایی است. کمیته اجرایی از ۵ نفر اعضای شورای شهر تشکیل‌شده که در انتخابات درونی شورای شهر برای یک سال انتخاب می‌گردند.۵ نفر عضو دیگر مستقیماً توسط شهردار و از میان روسای بخش‌های شهرداری انتخاب می‌گردد. ریاست این کمیته بر عهده شهردار است.

کمیته اجرایی مسئول بررسی اولیه بودجه ارائه‌شده توسط شهردار، بررسی و کنترل گزارش‌ها ماهانه، بررسی و تصویب اسناد مزایده، بررسی حساب‌های نهایی شورای شهر، تعیین حوزه‌های مختلف هزینه‌های نامعلوم برای تخصیص هزینه، اجرای نقل و انتقالات موادی که در فصل بودجه وجود دارند، یادآوری و اخطار برای انجام تعهداتی که بر عهده شهرداری گذاشته‌شده‌اند، تعیین تعرفه‌ها و هزینه‌های وسایل نقلیه، برگزاری حراج برای فروش کالاهای قابل‌حمل شهرداری از طریق مزایده است.

 

شهرداری

شهردار استانبول خود در صدر مجموعه‌های بزرگ اداری در ساختار کلی شهرداری این شهر قرار دارد. برای ۵ سال بارأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود. در کل بالغ‌بر ۲۰ دپارتمان مختلف زیر نظر ۵ قائم‌مقام مدیرکل در عرصه‌های امور کل اجرایی، پروژه‌ها، توسعه، حمل‌ونقل، امور مالی عمومی مشغول به فعالیت هستند. شهردار ریاست شورای شهر و نیز کمیته اجرایی را بر عهده دارد.

 

جمع‌بندی

در حال حاضر در حکومت لائیک ترکیه رئیس‌جمهور با آراء مستقیم شهروندان انتخاب می‌شود. مجلس کبیر ملی ۶۰۰ نماینده دارد که برای دوره‌ای پنج‌ساله و از طریق رأی مستقیم مردم وارد مجلس می‌شوند. کشور نیز به ۷ ناحیه اصلی و ۸۱ استان تقسیم می‌شود.

در استانبول مدل شهردار-شورای شهر بر نظام مدیریت شهری حاکم است و شهردار و شورای شهر بارأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. نکته‌ی حائز اهمیت آن است که در مدل مدیریت شهری استانبول، ساختار سومی به نام کمیته اجرایی نیز وجود دارد که رابط بین مجموعه شورای شهر و شهرداری است. همچنین با شکل‌گیری شوراهای منطقه‌ای و شهرداران مناطق، یک‌پنجم از اعضای شوراهای مناطق ۲۷گانه به شورای کلان‌شهر راه میابند که چنین مدلی در دیگر شهرها وجود نداشته است.