در قسمتی از گفت و گوی روزنامه آرمان ملی با آیت‌ا... محسن غرویان، استاد حوزه و دانشگاه، ‌ آمده است: بدون‌شک پاسخ این پرسش‌ها به عوامل مختلفی مانند ناقص‌بودن قوانین، اجرای نادرست قوانین و همچنین فقدان نظارت کافی بازمی‌گردد. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوع «آرمان ملی» با آیت‌ا... محسن غرویان استاد حوزه و دانشگاه گفت‌وگو کرده است. آیت‌ا... غرویان معتقد است: «فساد اقتصادی ضربه بزرگی به کشور می‌زند. از سوی دیگر این فسادها به حیثیت علما و روحانیون به‌عنوان عناصر اصلی حکومت آسیب وارد می‌کند. انتظار مردم از حکومت دینی نسبت به دیگر حکومت‌ها متفاوت است. مساله زمانی شکل خطرناکی به خود می‌گیرد که افرادی از درون به بیت‌المال دست‌اندازی می‌کنند که این مساله در بین افکار عمومی جامعه بازخورد بسیار منفی برجای می‌گذارد. متاسفانه اغلب افرادی که در دادگاه‌های فساد اقتصادی مورد محاکمه قرار می‌گیرند ظاهر غلط‌اندازی دارند و خود را متشرع نشان می‌دهند، این در حالی است که همین افراد با سوءاستفاده از ظاهر مشروع پول مردم را در بیت‌المال جابه‌جا کرده‌اند و یا در راستای منافع فردی و نزدیکان خود مورد استفاده قرار داده‌اند. همه این مسائل برای مردم ایجاد سوال می‌کند. امروز بسیاری از مردم با این سوال مواجه هستند که چرا افرادی در ظاهر خود را باتقوا و متشرع نشان می‌دهند اما در باطن کارهایی انجام می‌دهند که برخلاف دین است.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

براساس آمارها فساد اقتصادی در جامعه ما در حال افزایش است. به نظر شما مهمترین دلایل افزایش فساد اقتصادی و اداری چیست؟

ریشه فساد اقتصادی در مقطع کنونی نیست. فساد اقتصادی در گذشته در نهادهای مختلف وجود داشته اما در شرایط کنونی کشف شده است. رئیس قوه قضائیه نیز به کشف فسادهای گسترده مانند برخی قضات که رشوه‌های میلیونی و حتی میلیاردی گرفته‌اند اذعان کرده است. آقای رئیسی عنوان کرده‌اند در حال بررسی پرونده‌هایی هستیم که به قضات رشوه داده شده است. این مساله نشان می‌دهد که فساد به صورت پنهان وجود داشته اما در شرایط کنونی سر باز کرده و افشا شده است. این اتفاقات یک هشدار بزرگ به مسئولان است که در مسائل تجدیدنظر کنند تا معایب و مشکلات مدیریت کلان کشور از بین برود. باید این نکته مورد بررسی قرار بگیرد که قوانین و سازماندهی اداری ما به چه صورت است که اجازه فساد به افراد و گروه‌ها داده می‌شود. برسی این مساله به‌خوبی این نکته را مشخص خواهد کرد که افراد متخلف از چه راه‌هایی قانون را دور می‌زنند و مرتکب فساد اقتصادی می‌شوند. از سوی دیگر باید وضعیت نظارت‌ها مورد بازبینی دقیق قرار بگیرد که چرا نظارت‌ها به شکلی است که از زمینه‌های فساد جلوگیری نمی‌کند و تنها پس از اینکه فساد رخ داد ماهیت آن مشخص می‌شود. به نظر می‌رسد برخی قوانین به شکلی مصوب‌ شده که این فرصت را به افراد سودجو می‌دهد که از این قوانین به سود منافع فردی خود سوءاستفاده کنند و یا آن را دور بزنند. نکته دیگر به مساله تحریم‌ها بازمی‌گردد. امروز اغلب مدیران کلان کشور به این نکته اذعان کرده‌اند که تحریم‌ها فشار زیادی به زندگی مردم وارد کرده است. این فشارها باعث شده که برخی افراد برای خروج از این وضعیت به سوی راه‌های انحرافی کشیده شوند. به همین دلیل تحریم‌ها یک دلیل تعیین‌کننده در زمینه افزایش فساد اقتصادی بوده است. بسیاری از مدیران کارخانه‌ها نسبت به وضعیت تحریم‌ها انتقاد دارند و معتقدند که تحریم‌ها فضای ناسالمی را در اقتصاد شکل داده به شکلی که برخی از این فضا سوءاستفاده می‌کنند. نمونه بارز این فساد در ایران‌خودرو رخ داد که سبب بازداشت مدیران ارشد این نهاد شد.

فساد پنهان از چه زمانی آغاز شده است؟ آیا جامعه از مسیر اولیه خود منحرف شده است؟

فساد پنهان توسط دست‌های مرموز و نفوذی‌هایی صورت گرفته که در گذشته وارد سیستم مدیریت کشور شده‌اند. این افراد از موقعیت خود سوءاستفاده می‌کنند. یکی دیگر از مهمترین دلایل افزایش فساد اقتصادی نداشتن تقوا و زیرپا گذاشتن اخلاق است. ادامه این رویکرد نیز سبب بی‌اعتمادی بیشتر مردم نسبت به مسئولان شده است. به هر حال نگاه مردم به مسئولان است و رفتار و اخلاقیات مسئولان در جامعه به‌عنوان یک الگو مطرح است. به همین دلیل نیز هنگامی که فساد اقتصادی در بین برخی مسئولان وجود دارد برخی با خود می‌گویند هنگامی که مسئولان مرتکب فساد اقتصادی می‌شوند چرا ما دچار چنین عملی نشویم؟ به همین دلیل فساد اقتصادی به شکل خطرناکی در جامعه اپیدمی پیدا کرده است. اپیدمی فساد در جامعه نیز سبب کاهش اعتماد و سرمایه اجتماعی خواهد شد و به همین دلیل برخی در رده‌های مختلف تلاش می‌کنند مرتکب فساد اقتصادی شوند. البته اغلب این افراد تلاش می‌کنند با دورزدن قانون به اهداف خود دست پیدا کنند. ریشه این مساله نیز در بی‌تقوایی و بی‌اخلاقی دارد. به صورت طبیعی هنگامی که فساد اقتصادی در یک جامعه افزایش پیدا می‌کند باید نظارت‌های بیشتری در آن جامعه وجود داشته باشد که متاسفانه این اتفاق رخ نداده و نظارت‌ها از تاثیرگذاری کافی برخوردار نیستند.

چرا در جامعه دینی که مدعی مبارزه با فساد است فساد افزایش یافته است؟ آیا فاصله‌گرفتن از ارزش‌های دینی سبب این فسادها شده است؟

بدون‌شک فساداقتصادی ضربه بزرگی به کشور زده و می‌زند. از سوی دیگر این فسادها به جایگاه علما و روحانیون به‌عنوان عناصر اصلی حکومت دینی آسیب وارد می‌کند. انتظار مردم از حکومت دینی نسبت به دیگر حکومت‌ها متفاوت است. مساله زمانی شکل خطرناکی به خود می‌گیرد که افرادی از درون به بیت‌المال دست‌اندازی می‌کنند که این مساله در بین افکار عمومی جامعه بازخورد بسیار منفی برجای می‌گذارد. متاسفانه اغلب افرادی که در دادگاه‌های فساد اقتصادی مورد محاکمه قرار می‌گیرند ظاهر غلط‌اندازی دارند و خود را متشرع نشان می‌دهند، این در حالی است که همین افراد با سوءاستفاده از ظاهر مشروع پول مردم را در بیت‌المال جابه‌جا کرده‌اند و یا در راستای منافع فردی و نزدیکان خود مورد استفاده قرار داده‌اند. همه این مسائل برای مردم ایجاد سوال می‌کند. امروز بسیاری از مردم با این سوال مواجه هستند که چرا افرادی در ظاهر خود را باتقوا و متشرع نشان می‌دهند اما در باطن کارهایی انجام می‌دهند که برخلاف دین است؟ همه این مسائل ضربه به کشور وارد می‌کند. از سوی دیگر برخی از نزاع‌ها و بگو مگوهای اخیر نیز مزید بر علت شد تا افکار عمومی نسبت به برخی شخصیت‌های سیاسی بدبین شوند. به هر حال مردم از برخی شخصیت‌های سیاسی و مذهبی انتظار دارند که با متانت و دوراندیشی بیشتری با مسائل برخورد کنند. این مسائل در مجموع بی‌اعتمادی مردم را تشدید می‌کند. بدون‌شک اگر روند پرونده‌های فساد اقتصادی به همین شکل ادامه پیدا کند و برخی مسئولان نیز همچنان بدون توجه به دغدغه‌ها و مشکلات مردم به نزاع‌های سیاسی خود ادامه دهند وضعیت جامعه روزبه‌روز سخت‌تر خواهد شد و کار به جایی خواهد رسید که مورد دلخواه هیچ‌کس نخواهد بود.

ایرنا