گیلان با دو پله سقوط در جایگاه سوم زراعت چوب قرار دارد.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، مرکز گیلان ؛ ماه آخر زمستان که از راه می رسد ، ننه سرما کم کم مهیای جمع کردن بار سفر می شود و زمین هم خود را برای جای پای بهار آماده می کند.
 قدیمی ها می گویند : اسفند که می آید ، زمین کمی گرم می شود و خاک برای جوانه زدن بذرها و به آغوش کشیدن ریشه های کوچک نهال ، کم کم جا باز می کند. 
اینجا در گیلان اگر چه بسیاری از کشاورزان اسفند ماه پاشنه های کار و تلاش را حسابی ور می کشند و با تب و تاب بیشتری مشغول شخم زدن و آماده کردن شالیزارهای شان می شوند اما خیلی ها هم به ویژه از نیمه اسفند در کنار این کار ، فرصتی می یابند تا به جان زمین ها و باغ های شان بیفتند و درخت بکارند و پا در میانه گود زراعت چوب بگذارند.

فعالیتی جانبی که هم دخل کشاورزان را تا حدودی پر می کند و هم با تامین چوب مورد نیاز صنایع سلولزی و چوبی از خروج ارز و قطع درختان جنگلی جلوگیری می کند و از طرفی به وسعت ِ پهنه های سبز گیلان خوش آب هوا می افزاید و هوای اینجا را از اینی که هست لطیف تر و پر طراوت تر می کند. 
آنطور که مسئولان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان می گویند : اگرچه گیلان با داشتن 48 هزار هکتار سطح زیر کشت صنوبر در جایگاه سوم زراعت چوب کشور قرار دارد اما این استان تا همین چند سال پیش و در 10 سال پیاپی ، قطب اول زراعت چوب در کشور و بر جایگاه اول تکیه زده بود.
آمارهای اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان حاکی است که در 5 سال گذشته 20  هزار هکتار از وسعت سطح زیر کشت صنوبر در گیلان کم شده و به تبع آن میزان تولید چوب هم کاهش یافته است ؛ این درحالی است که به پشتوانه رونق زراعت چوب در سال های گذشته ، صنایع چوبی زیادی در این استان ایجاد شده ؛ بطوری که گیلان را در سکوی نخست تولید اوراق چوبی فشرده و پالت کشور که ماده اولیه آن چوب است قرار دارده است.

رییس اداره جنگل کاری و پارک های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان راکد ماندن قیمت چوب در سال های گذشته، گرایش تولید کنندگان به تولید محصولات زود بازده تر زراعی و باغی، پایین بودن توان تولید در واحد سطح و حمایت کم مالی از صنوبرکاران را از مهم ترین دلایل کاهش سطح زراعت چوب در گیلان می داند.
رضوان محمد پور با بیان اینکه 125 هزار هکتار چیزی حدود 3 برابر سطح زیر کشت فعلی ، زمین مستعد زراعت چوب در گیلان وجود دارد افزود : اگر از همه زمین های مستعد گیلان برای زراعت چوب استفاده شود ، سالانه حدود 2 میلیون و750 هزار متر مکعب چوب معادل حدود 3 برابر تولید فعلی در گیلان چوب تولید می شود که پاسخگوی نیاز صنایع چوبی هم خواهد بود.
وی در تشریح دلایل کاهش وسعت زراعت چوب در گیلان می گوید : قیمت چوب در کشور و به تبع آن در گیلان چند سالی تقریبا راکد مانده بود که از سال 95 با افزایش تقاضا، بیش از  3 برابر افزایش یافت ؛ بطوری که هر تن چوب درخت صنوبر از 290 هزار تومان در سال 95 به 900 هزار تومان در حال حاضر رسیده است.

رییس اداره جنگل کاری و پارک های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان با بیان اینکه با افزایش قیمت چوب، صنوبرکاری در گیلان از پارسال کم کم دوباره روی غلطک افتاد افزود : گران تمام شدن چوب های وارداتی به علت افزایش قیمت ارز هم در این باره بی تاثیر نیست چرا که قیمت هر مترکعب چوب خارجی 3 برابر قیمت یک متر مکعب چوب صنوبر است ؛ موضوعی که افزایش تقاضا برای خرید چوب تولید داخل و به تبع آن افزایش سطح زراعت چوب در استان را به دنبال خواهد داشت. 
رضوان محمدپور می گوید : براساس بررسی های میدانی و شواهد اگر چه تا اواخر دهه 80 ، شالیکاران به علت رونق زراعت چوب، حدود 18 هزار هکتار از شالیزارهای شان را تغییر کاربری و به صنوبرکاری اختصاص دادند اما همین شالیکاران به علت راکد ماندن قیمت چوب، دوباره در این زمین ها برنج می کارند که زود بازده تر از صنوبر است.
وی در پاسخ به این سوال که چه تضمینی وجود دارد که شالیزارهای گیلان دوباره قربانی افزایش سطح زراعت چوب و تغییر کاربری داده نشود هم گفت : بنا داریم زمین هایی را که مساعد کشت صنوبر است به بهره برداران واگذار کنیم تا شالیزارهای گیلان با برنج سبز شود نه با صنوبر . 

وقتی زمین جانی برای جان دادن به درخت ندارد.
آنطور که رییس اداره اداره جنگل کاری و پارک های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان می گوید : یکی از دلایل کاهش رغبت صنوبرکاران، نداشتن توجیه اقتصادی کشت درخت به علت استفاده از زمین های کم بازده و اعمال نکردن مدیرت کاشت و داشت است ؛ موضوعی که توان تولید چوب در واحد سطح و به تبع آن درآمدزایی زراعت چوب را پایین می آورد.
رضوان محمد پور با بیان اینکه حمایت های کم مالی هم مزید بر علت شده افزود : در حال حاضر برای هر هکتار صنوبرکاری  4 میلیون و 500 هزار تومان تسهیلات پرداخت می شود که نیمی از آن را بانک های عامل و نیمی دیگر را وزارت جهاد کشاورزی تامین می کند.
وی گفت : به علت مشکل کمبود اعتبار و نیز جلوگیری از تغییر کاربری شالیزارها ، وزارت جهاد کشاورزی میزان تسهیلات زراعت چوب را افزایش نداده و بانک ها هم به علت کمبود نقدینگی آنطور که باید نمی توانند سهم شان را پرداخت کنند.
رییس اداره اداره جنگل کاری و پارک های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان می گوید : درحال حاضر به گیلان که ظرفیت زیادی برای زراعت چوب دارد ، فقط سالانه 600 میلیون تومان اعتبار برای پرداخت تسهیلات زراعت چوب، اختصاص می یابد که مبلغ کمی است.

دمیدن روحی تازه به جان صنوبرکاری؛ از واگذاری زمین تا راهبردهای افزایش راندمان
دبیر کمیته زراعت چوب گیلان و کارشناس جنگل می گوید : براساس برنامه ششم توسعه باید 6 هزار و600 هکتار از زمین های مستعد زراعت چوب گیلان برای توسعه سطح کشت درخت، واگذار شود که تاکنون 700 هکتار به بخش خصوصی واگذار شده و بنا داریم تا پایان امسال هزار و500 هکتار دیگر را واگذار کنیم.
محمدرضا نوری افزود : زمین های مساعد کشت صنوبر تا سطح کمتر از 5 هکتار به روستاییانی که در نزدیکی این زمین ها ساکنند ، هم واگذار خواهد شد. 
وی گفت : برای افزایش راندمان تولید افزون بر توزیع سالانه 90 هزار اصله نهال رایگان صنوبر و 500 هزار قلمه صنوبر را نیز بین مردم توزیع می کنیم.
آنطور که دبیر کمیته زراعت چوب گیلان می گوید : افزون بر این ، صاحبان صنایع چوبی و سلولزی گیلان هم هزینه خرید 200 هزار اصله نهال اصلاح شده را تامین می کنند که اداره کل مناببع طبیعی از طریق ادارات شهرستانی توزیع می کند.
محمدرضا نوری از برگزاری دوره های آموزشی زراعت چوب ، سالانه برای هزار و 900 نفر خبر داد و گفت : در این دوره ها مدیریت کاشت و داشت و روش های افزایش راندمان تولید چوب در واحد سطح ، به بهره برداران آموزش داده می شود.
وی بابیان اینکه دوره بازدهی و بهره برداری صنوبرهایی که در گیلان کشت می شود 7 سال است گفت : مرکز تحقیقات صنوبر 4 رقم اصلاح شده صنوبر که تا 4 سال و نیم به دوره بازدهی می رسد را معرفی کرده که از سال آینده در اختیار 4 تولید کننده برتر و پیشروی گیلان قرار می دهیم. 

مشکلاتی که در مسیر توسعه باغ های صنوبر ریشه دوانده 
گفتگو با تعدادی از صنوبرکاران گیلانی نشان می دهد که برخی از آن ها مثل مصطفی ضمیری که در سال های گذشته پس از برداشت چوب، زمین شان را به علت پایین بودن قیمت چوب ، بایر گذاشته بودند ، تصمیم دارند حالا که قیمت چوب بالا رفته ، در این زمین ها صنوبر بکارند.
احمد بابازاده هم یکی از صنوبر کارانی است که تاکنون 5 هکتار از زمین هایش را به کشت صنوبر اختصاص داده و تا پایان سال هم در  2 و نیم هکتار دیگر صنوبر خواهد کاشت.
آنطور که او می گوید : افزون بر درآمدی که از زراعت چوب کسب می کند، تا 3 سال اول، هر سال حدود 25 تا 30 تن کدو ، هندوانه و انواع سبزی و حبوبات برداشت می کند.
اگرچه احمد بابازاده ، صنوبرکاری را زمینه خوبی برای افزایش درآمد و اشتغالزایی می داند اما معتقد است ، تسهیلات اعطایی کم است. 
اما لیلا خواجوی می گوید : حدود 10 هکتار زمین در حاشیه منابع طبیعی از همسرش به او به ارث رسیده اما به علت سختگیری های منابع طبیعی نمی تواند در آن صنوبر بکارد.
وی افزود : کسانی که در همسایگی او در زمین های شان صنوبر کاشته اند ، حالا اجازه برداشت ندارند و با مخالفت های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مواجه شده اند.

سید احمد مولایی صنوبرکار برتر کشور و سخنگو و مسئول روابط عمومی نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طبیعی گیلان هم از همین سختگیری ها می گوید و معتقد است منابع طبیعی بیش از حد در واگذاری زمین های مستعد برای زراعت چوب، سختگیری می کند و در مواقعی از کشتِ درخت در زمین هایی که در حاشیه منابع طبیعی قرار دارد، جلوگیری می کند.
زمین هایی که مردم می گویند : جزو مستثنیات آنهاست و منابع طبیعی اذعان دارد نیاز به بازنگری و بررسی برای مشخص کردن محدوده دارد.    
اما آنطور که دبیر کمیته زراعت چوب گیلان می گوید : این کمیته و اداره کل منابع طبیعی نشست هایی در این باره داشته و بنا دارد با مدیریت اراضی اختلافی بین دولت و مردم و بررسی های میدانی این مشکل را حل کند.
باید دید راه حل هایی که متولیان زراعت چوب در گیلان برای برگشتن این استان به روزهای پررونق زراعت چوب، ارائه و اعمال می کنند تا چه حد سهم این استان را در تامین مواد اولیه صنایع سلولزی افزایش می دهد و گیلان را به جایگاه قبلی تولید بر می گرداند. 

 

 

*نگارنده : مریم امدادی