سبزیجات جنوب پایتخت در حالی همچنان با فاضلاب برای تولید بیشتر در واحد سطح آبیاری می‌شوند که در بسیاری کشورهای دنیا از روشهای جدید برای تولید بیشتر غذا با رعایت موازین بهداشتی و حفظ سلامت انسانها استفاده می شود.

مهرداد مسیبی فعال محیط زیست در این باره به خبرنگار مهر می گوید: رسیدن جمعیت جهان به مرز 7 میلیارد نفر طی 15 روز آینده مسئولیت رهبران کشورها را در تامین غذای این تعداد نفر فزونی بخشیده و با توجه به محدودیت منابع بایستی حرکتهای تامین غذا از طول متوقف شده و حرکتی عرضی را داشته باشد.

وی ادامه می دهد: در این روشها بجای افزایش سطح وتوسعه کشت؛ تولید در واحد سطح افزایش می یابد موضوعی که در بسیاری از کشورها بخصوص کشورهای قاره کهن بدان پرداخته شده است. ضمن اینکه سلامت افراد جامعه نیز در این افزایش تولید مدنظر قرار گرفته است.

 کشت سبزیجات به روش عهد قجر

به گفته مسیبی، اما در ایران و در جنوب پایتخت و در اراضی تحت کشت، بجای استفاده از تکنولوژیهای جدید در افزایش تولید در واحد سطح، کماکان به روش عهد قجر، سبزیجات کشت شده با فاضلابهای تصفیه نشده یا فاضلاب انسانی آبیاری می شوند که در نتیجه آن بجای تامین مواد غذائی مورد نیاز شهروندان فاضلاب خام را به خورد آنها می دهیم.

وی اضافه می کند: در حال حاضرخوردن سبزیجات با طعم فاضلاب انسانی رنگی واقعی بخود گرفته و شامل همه سبزیجاتی است که در منازل، فست فودها و دیگر رستورانها بدون شستشوی 4 مرحله ای به خورد مردم می دهند.

رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران هم آبیاری مزارع جنوب تهران با فاضلابها را مشکلی قدیمی دانسته که مسئولیت پیگیری آن با سازمان حفاظت از محیط زیست و جهاد کشاورزی است.

معصومه ابتکار می گوید: زمین این محدود نیز آلوده است و ما در شورای شهر تهران نیزجلسات متعددی با مسئولان داشته ایم و همچنان این مذاکرات ادامه دارد.

اما از سوی دیگر رئیس اداره بهداشت آب و فاضلاب مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در حالیکه از آبیاری حدود 6 هزار هکتار از مزارع جنوب تهران و برخی دیگر مناطق کشور با فاضلابها خبر داده گفته است: با توجه به استفاده از کودهای حیوانی در سبزیکاری‌ها به طور کلی آلودگی میکروبی سبزی های جنوب تهران را پذیرفته‌ایم و به همین علت هم وزارت بهداشت دستورالعمل شست و شوی بهداشتی سبزی و میوه‌ها به خصوص سبزی‌هایی مانند کاهو که خام خورده می‌شوند را تدوین و بارها از طریق رسانه‌ها به مردم آموزش داده است.

وی با تاکید بر اینکه مردم در استفاده از سبزیجات می بایست نکات بهداشتی را رعایت کنند، اضافه کرده است: اگر سبزیجات این قبیل مزارع که با فاضلاب آبیاری می شود، در هنگام شستشو ضدعفونی شود مشکلی برای مصرف کنندگان ایجاد نمی کند.

خطر ابتلا به هپاتیت در نتیجه استفاده از سبزیجات آلوده

متخصصان گوارش استفاده از سبزی و صیفی‌جات عمل آمده در این مزارع را بسیار خطرناک می دانند و معتقدند: اینگونه سبزیجات میکروب‌هایی مانند انواع هپاتیت، روتا ویروس و آدنو ویروس، عوامل تک‌یاخته‌ای مانند آمیب ژیاردیا و تخم انگل‌های پریاخته‌ای نظیر کرم شلاقی، آسکاریس و... را راهی بدن انسان می‌کند که متأسفانه در بسیاری موارد پختن سبزیجات هم باعث مرگ این‌گونه میکروب‌ها نمی‌شود. پس باید از مصرف این‌گونه سبزی‌ها خودداری کرد تا از پروسه سخت، طولانی و گران بیماری‌ها جلوگیری کرد.

اما عناصر دیگری که موجب بیماری‌های گوناگون از جمله سرطان در انسان می‌شوند فلزات سنگین از جمله سرب، نیکل ، کادمیوم وهمچنین مواد مغذی بیش از حد ... هستند که بسیاری از اساتید دانشگاه و کارشناسان محیط زیست میزان بالای آنها را در خاک این مناطق و به تبع سبزیجات کشت شده در این خاک گوشزد کرده اند.

به عنوان نمونه غلظت نیترات در سبزیجات باید 50میلی‌گرم در هر کیلوگرم وزن تازه  باشد ولی متأسفانه میزان این فلز در اغلب اوقات بسیار بالاتر از سطح استاندارد است.

دکترمسلم اکبری نیا استاد دانشگاه تربیت مدرس نیز در این باره گفته است: مناطق شهری کشور دارای حجم بالایی از فاضلاب شهری هستند که دفع نامناسب آن می تواند مشکلات محیط زیستی در اطراف مناطق مذکور بوجود آورد. در بسیاری از تحقیقات مشخص شده که بهترین راه دفع پساب استفاده از آن در آبیاری است.

به اعتقاد وی، دسترسی به پساب به عنوان یک منبع مطمئن و دائمی آب و مواد مغذی موجب می شود گیاهان در زمان نیاز آب و کود کافی و مناسب در اختیار داشته باشند. استفاده از پساب از یک طرف باعث جلوگیری از تخلیه فاضلاب به محیط زیست شده و از طرف دیگر به علت کاهش و توقف استفاده از کودهای آلی و شیمیایی مانع بروز اثرات تخریب این مواد در محیط زیست می شود.

بهترین روش دفع پساب استفاده برای آبیاری گیاهان غیرمثمر است

دکتر سید محسن حسینی معاون آموزشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس نیز با تأیید اینکه بهترین روش برای دفع پساب با آلودگی کم استفاده از آن در آبیاری گیاهان غیر مثمر است می گوید: بدترین اقدام استفاده از پساب های شهری و صنعتی در آبیاری زمین های کشاورزی است زیرا با این عمل تمام آلاینده های موجود در پساب وارد محصولات مورد مصرف مردم شده و خطرات زیادی به بار می آید.

وی با تأکید بر تصفیه اولیه پساب ها برای کاهش مواد آلاینده موجود در آنها استفاده از پساب های شهری و صنعتی را در آبیاری فضا های سبز غیر مثمر راهکار بهتری می داند.

تمهیدات مقابله بامزارع‌آلوده

اما در تازه ترین واکنش وزیر بهداشت با تاکید بر همکاری بین بخشی دستگاهها برای مقابله با مزارع آلوده از نظارت و کنترل محصولات کشاورزی در هنگام ورود به بازار گفته است که آبیاری مزارع با فاضلاب غیرقانونی است و استانداران و فرمانداران باید با این قبیل افراد برخورد کنند. 

دکتر مرضیه وحیددستجردی در پاسخ به خبرنگار مهر مبنی بر اقدامات وزارت بهداشت برای مقابله با مزارع آلوده اظهارداشت: برای مقابله با مزارع سبزی که با فاضلاب آبیاری می شوند و همچنین مزارع کشاورزی که کود و سم آنها فراتر از حد مجاز است، می بایست با همکاری بین بخشی دستگاهها اقدام کرد. البته کار اساسی باید توسط وزارت جهاد کشاورزی انجام شود و آنطور که بنده اطلاع دارم وزیر جهاد کشاورزی در این مسیر حرکت می کند. ضمن اینکه بخشی از اطلاعات و پایشها توسط وزارت بهداشت انجام می شود و در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار می گیرد.

دستجردی با تاکید بر اینکه وزارت بهداشت بعد از ورود محصولات کشاورزی به بازار نیز بر آنها نظارت دارد و سلامت آنها را مورد بررسی قرار می دهد، گفت: آبیاری مزارع با فاضلاب غیرقانونی است و استانداران و فرمانداران باید با این قبیل افراد که مزارع را با فاضلاب آبیاری می کنند، برخورد کنند.