وقتی در کشوری قدرت از طریق رای مردم به افراد تفویض می گردد و نمایندگان مجلس، اعضای شوری شهر و روستا، رئیس جمهور، اعضای مجلس خبرگان رهبری با رای مردم راهی مراکز قدرت و تصمیم گیری و تصمیم سازی می شوند، اعمال نقش تعیین کننده احزاب در فرآیند انتخابات امری ضروری و  اجتناب ناپذیر است.

ابتدا به تعریف حزب و شیوه شکل گیری و فعالیت آن می پردازیم سپس ضرورت وجود احزاب قوی و مردمی بیان خواهد شد.

حزب چیست؟ شیوه انتخاب شورای رهبری حزب چگونه است؟

همه مردم در سراسر کشور و خصوصا نخبگان می توانند نسبت به تاسیس حزب و همچنین انتخاب محدوده فعالیت های حزب در حد یک شهرستان یا استان یا سراسر کشور اقدام نمایند. مثلا 7نفر در یک شهر کوچک می توانند گرد هم آیند و با مراجعه به فرمانداری آن شهر در خواست تشکیل حزب بدهند و با تحویل مدارک مورد نیاز از قبیل اساسنامه مد نظر خودشان و کپی مدرک تحصیلی و گواهی عدم سوء پیشینه و سایر مدارک معمولی درخواست خود را پیگیری کنند چنانچه مدارک کامل باشد و اعضای درخواست دهنده مشکل کیفری و سوء پیشینه نداشته باشند مجوز فعالیت حزب به آنها داده خواهد شد. این حزب بر اساس محدوده مورد نظر خود مثلا شهرستان شروع به معرفی خود و عضو گیری می نماید کسانی که عضو حزب می شوند می بایست ماهیانه مبلغ کمی به عنوان حق عضویت به حساب حزب واریز کنند تا حزب بتواند امور جاری خود را اداره کند مثلا هر عضو ماهیانه 50 هزار تومان واریز نماید. پس از اینکه عضو گیری انجام شد در انتهای سال همه اعضای حزب در آن شهرستان به مجمع عمومی حزب دعوت می شوند و افرادی که کاندیدای عضویت در شورای مرکزی حزب هستند خود را معرفی می نمایند فرض کنید در آن شهرستان 100 نفر در سال اول عضو حزب شدند و 20 نفر برای عضویت در شورای مرکزی 7نفره حزب کاندیدا شده باشند 7 نفری که بیشترین رای را از بین اعضای حزب کسب کنند عضو شورای مرکزی حزب خواهند شد. در برخی احزاب حدود 30 درصد شورای مرکزی ثابت و از بین اعضای هیات موسس تعیین می شوند. و 70 درصد با رای اعضای حزب انتخاب می شوند. وقتی اعضای رسمی حزب زیاد شوند مثلا هزار نفر عضو حزب باشند با تصویب اعضای حزب تعداد اعضای شورای مرکزی حزب می تواند به9 نفر یا 11 یاحتی 21 نفر افزایش یابند.

در انتخابات شورای شهر آن شهرستان یا انتخابات مجلس حزب می تواند کاندیدای مورد حمایت خود را رسما معرفی نماید. در ابتدا نامزدهای انتخابات که تمایل دارند به نمایندگی از حزب وارد شورای شهر یا مجلس شوند مدارک خود را تحویل دفتر حزب می دهند و کمیته تحقیق زیر نظر شورای مرکزی حزب،  سوابق نامزدها را بررسی و آنهایی که مدارک مورد نیاز را ارائه نموده و صحت مدارک تائید شده باشند را به شورای مرکزی معرفی می نمایند در اینجا دو راه وجود دارد، یک راه این است که شورای مرکزی راسا نامزد یا نامزدهای نهایی مورد تائید حزب را انتخاب و معرفی نمایند یا اینکه جلسه مجمع عمومی حزب تشکیل و با رای اکثریت اعضای رسمی حزب نامزد یا نامزدهای نهایی حزب تعیین می گردند. بعد از مشخص شدن نامزد یا نامزدهای نهایی حزب، همه اعضا و هواداران حزب متعهد هستند از این نامزدها حمایت نمایند. در رقابت های انتخابات نظام حزبی هر حزبی که از نفوذ و هواداران بیشتری برخوردار باشند احتمال موفقیت بیشتری خواهند داشت.همه کسانی که قصد عضویت در حزب را دارند می بایست رسما تعهد دهند که مطیع رای اکثریت خواهند بود و چنانچه عضو شورای مرکزی شدند متعهد به رای اکثریت شورای مرکزی باشند و هر موضوعی در شورای مرکزی یا مجمع عمومی اختلاف نظر بین اعضا بوجود آید رای گیری بعمل می آید و همه متعهد به پذیرش و اجرای نتیجه  رای گیری باشند. این قاعده ای است که هم اکنون نیز در همه انتخابات ایران و جهان حاکم است و در رای گیری های مجلس و شورای شهر نیز جاری می باشد.

چنانچه حزب دایره نفوذ خود را افزایش داده و در استان یا شهرهای مختلف کشور  دارای اعضای رسمی قابل توجه باشد، همه فرآیندهای فوق را اجرا و شورای حزب در چند شهر فعال خواهند شد. در این شرایط کنگره استانی تشکیل و نمایندگان شورای حزب در هر شهرستان متناسب با جمعیت شهرستان نمایندگان خود جهت حضور در کنگره استانی را معرفی می کنند و کنگره استانی حزب فرضا با حضور 100یا 200 نماینده شهرستان ها تشکیل می شود و در خصوص موضوعات استانی حزب از جمله استراتژی های کلان استانی حزب تصمیم گیری می کنند و پیشنهادهای ملی را نیز برای کنگره ملی حزب که در پایتخت تشکیل می شود ارسال می کنند. به این ترتیب حزب در انتخابات شورای شهر و روستا از طریق شورای حزب در شهرستان و کنگره حزب آن شهر تصمیم گیری می کنند و برای انتخابات مجلس خبرگان، شورای حزب استان یا کنگره استان تصمیم گیری می کنند و برای انتخابات ریاست جمهوری،  کنگره ملی حزب تصمیم گیری می کند ممکن است حزب برای انتخابات ریاست جمهوری نیز نامزد مورد تائید حزب را معرفی نمایند.

حزب چند اقدام مهم را بصورت مستمر پیگیری می کند که عبارتند از شناسایی نخبگان و جذب انها و ارائه آموزش های تئوری و عملی مدیریتی به نخبگان برگزیده، رصد مستمر مشکلات شهرستان، استان و کشور و تحلیل مشکلات در جلسات هم اندیشی با حضور برجستگان ملی هر حوزه و ارائه راهکاری مناسب حل مشکلات، حمایت از اعضای آموزش دیده حزب جهت تصدی سمت های اجرایی در شهرستان یا استان در چارچوب مراحل رشد تعریف شده در کمیته های تخصصی.

حزب بر اعضای خود نظارت دارد و در کنار آن آموزش ها و راهنمایی های خود را به نیروهای حزب که در دولت و حوزه های تصمیم سازی و تصمیم گیری نقش افرین هستند ارائه می دهد و چنانچه کوچکترین سوء جریانی از اعضای منتصب به حزب مشاهده نماید راسا و سریع جهت اصلاح مسیر فرد یا جابجایی وی اقدام می کند. . برای حزب اعتبار و آبروی حزب بالاترین ارزش حزب است چرا که تنها به واسطه آبرو و اعتبار است که می تواند نظر مردم را جلب نماید ودر انتخابات رای مناسبی کسب کند لذا هر شخص یا عاملی که بخواهد کوچکترین صدمه یا خدشه ای به آبروی حزب وارد کند تمام اعضای کنگره مرکزی و کنگره های استانی و شورای مرکزی به شدت روی آن حساسیت خواهند داشت لذا سالم سازی اداره کشور از کانال نظام حزبی و تقویت احزاب به بهترین شکل قابل تحقق خواهد بود.

حزب می تواند از بسترهای مختلف جهت توسعه فعالیت های خود بهره گیرد از جمله این بسترهای مهم بستر فضای مجازی است. ممکن است در برخی مناطق به دلیل هزینه ها یا کافی نبودن تعداد اعضا یا هر دلیل دیگر حزب نتواند دفتر فعال دائر کند. استفاده از بستر فضای مجازی امکان بسیار مناسبی برای توسعه فعالیت های حزبی و عضو گیری و ارائه آموزش های حزبی و اطلاع رسانی است. می توان در برخی مناطق بجای دفتر و اجاره یا خرید ساختمان با ایجاد گروه و کانال بنام حزب ضمن عضو گیری فعالیت های گسترده حزبی انجام داد حتی انتخابات بصورت الکترونیکی برگزار نمود. در بستر فضای مجازی می توان عمق نفوذ حزب  و تعداد اعضا را افزایش داد و بصورت سهل تر و پیوسته تر و مستمر موضوعات حزب را پیگیری و گزارش دهی و گزارش گیری انجام داد. حتی می توان از تجربه مدل کتابخانه بزرگ جهان یعنی آمازون بهره گرفت این کتابخانه که در سراسر جهان کتاب به مشتریان عرضه می کند هیچ ساختمان یا دفتری به عنوان شعبه ندارد بلکه در بستر اینترنت و فضای مجازی در خانه همه مردم جهان شعبه دارد و مشتری هر لحظه اراده کند می تواند به سایت آن کتابخانه مراجعه و کتاب خود را انتخاب و سفارش دهد و کتاب در زمان کوتاه درب خانه تحویل وی خواهد شد. از این ابزار گسترده اینترنتی و بستر فضای مجازی از جمله تلگرام، واتس آپ و غیره می توان جهت ابجاد شعبات حزب در همه نقاط کشور و حتی برای ایرانیان خارج کشور بهره برداری مطلوب بعمل آورد.

به ترتیب فوق احزاب مردمی قوی می توانند در انتخابات تعیین اعضای شورای شهر و روستا، انتخاب نمایندگان مجلس و انتخابات مجلس خبرگان( یا در آینده مجلس سنا یا مجلس اعظم )و انتخابات ریاست جمهوری نقش ویژه و  تعیین کننده ای ایفا نمایند.

در غیاب احزاب قوی چه کانون های قدرتی این نقش را ایفا می کنند؟

 وقتی در کشور انواع انتخابات وجود دارد و در کشور  احزاب قوی نداشته باشیم چه کسانی در انتخابات نقش محوری ایفا خواهند نمود؟ در این شرایط باندهای ثروت و قدرت، نهاد های غیر مرتبط به فعالیت های سیاسی، افراد و باندهای شبه قارچ که در موعد انتخابات سر از خاک بیرون می آورند و بعد از انتخابات هیچ تعهد و مسئولیتی نمی پذیرند نقش آفرینی می کنند. به همین دلیل در کشوری که احزاب قوی مردمی وجود ندارد، ساز و کار  انتخابات کشور را به سمت توسعه پایدار و مسیر مناسب هدایت نخواهد نمود و حتی ممکن است برآیند اثر آن ناموفق تر از نظام پادشاهی باشد.

احزاب در مقابل همه تصمیم های خود همیشه پاسخگو خواهند بود حزب با مرگ اعضای حزب نیز نمی میرد برخی احزاب بیش از 400 سال عمر دارند و توانسته اند اعتبار و آبرو و عزت خود را حفظ کنند برای حزب اعتبار حزب تنها سرمایه ماندگار حزب است لذا برای حفظ این سرمایه تلاش ماندگار و تاریخی به یادگار می گذارد چرا که حزب باید حتی صد سال آینده نیز پاسخگوی تصمیم ها و عملکرد صد سال قبل خود باشد.

موضوع بحث این تحلیل احزابی است که در چارچوب فوق الذکر که چارچوب منطقی و استاندارد فعالیت حزبی است شکل گرفته و رشد نموده اند لذا  احزاب دولت ساخته، پدرخوانده دار و احزاب شبیه به باند اما رسمی و شناسنامه دار که سند آنها برای همیشه بنام افراد مشخص و معینی ثبت شده  موضوع این تحلیل نمی باشند

http://nedayehamvatan.blogfa.com/

• نظام حزبی در ایران؛ بازگشت به دامان مادر
• نظام حزبی پارلمانی، هزینه شورای نگهبان را پایین می‌آورد
• بایسته های تحزب و فعالیتهای حزبی در ایران
• حزب مقدمه ای بر مرجعیت قانون است/ فقه و حکمرانی حزبی
• حزب مقدمه ای بر مرجعیت قانون است/ فقه و حکمرانی حزبی
• حزب و حاکمیت سیاسی
• تبارشناسی حزب در فقه/ گزارشی از سخنرانی داود فیرحی و احمد نقیب ‏زاده در نشست نقد کتاب فقه و حکمرانی حزبی
• تحزب و مبانی آن در فقه سیاسی شیعه
• مبانی فقهی تحزب و نگاهی به احزاب در قوانین و جامعه ایران
• مبانی آزادی و «حزب » در مذهب شیعه