عملیات اجرایی آزاد راه کرمانشاه - همدان به عنوان بخشی از کریدور تهران - کربلا به زودی و احتمالا از فروردین 98 آغاز می شود؛ سرنوشت این طرح سه هزار میلیارد تومانی البته به رفع مشکل مالیاتی سرمایه ‌گذار آن بستگی دارد.

زمزمه‌های ساخت آزاد راه کرمانشاه - همدان در امتداد مسیر ساوه - همدان از حدود پنج سال پیش مطرح شد و حتی «امیر امینی»، معاون وزیر راه و شهرسازی از نهایی شدن قرارداد ساخت این آزاد راه با یک شرکت ایتالیایی خبر داد.
این قرارداد از مرز خبر فراتر نرفت و هرگز به اجرا در نیامد تا اینکه سال 96 نمایندگان مجلس احداث این آزاد راه را در لایحه بودجه 97 گنجاندند و برای آن ردیف بودجه مشخص و تصویب کردند.
امسال اما خبری از تخصیص اعتبار و ساخت و ساز نبود تا اینکه مذاکرات استاندار کرمانشاه با یک چهره شناخته شده راه‌ سازی نتیجه داد و هوشنگ بازوند توانست قباد چوبدار را ترغیب به ساخت این آزاد راه کند.
قباد چوبدار، مدیرعامل شرکت «آباد راهان پارس» از زیرمجموعه‌های شرکت آباد راهان است؛ شرکتی که در حوزه راه ‌سازی، بناهای فنی، سازه های آبی، راه آهن، ساختمان، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی فعال است.
شرکت آباد راهان پارس تاکنون سه آزاد راه را به بهره ‌برداری رسانده و هم اکنون در حال دریافت عوارض از آنهاست.
استاندار کرمانشاه 26 آذر 97 در نامه ای به وزیر راه و شهرسازی شرکت آباد راهان پارس را برای سرمایه‌ گذاری در احداث آزاد راه کرمانشاه - همدان معرفی کرد و خواستار مشارکت این وزارتخانه در طرح شد.
2 روز بعد وزیر راه و شهرسازی در نامه ای به معاون خود و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور نوشت: سرمایه گذار آمادگی آوردن 50 درصد از سرمایه طرح را اعلام کرده و استان کرمانشاه هم در طرح مشارکت می‌کند. بنابراین شما در یک مدل مالی توافق و سریعتر قرارداد را امضا و مبادله کنید.
پس از دستور صریح محمد اسلامی به «خیرالله خادمی»، چند جلسه بین کارشناسان وزارت راه و شرکت آباد راهان پارس برگزار شده و گویا توافق های اولیه هم صورت گرفته است.

** آزاد راه کربلا در گام سوم
آزاد راه کرمانشاه - همدان بخشی از آزاد راه شماره 6 کشور است که محدوده تهران تا همدان احداث شده و در طرح جدید هم قرار است همدان به کرمانشاه متصل شود؛ در گام آخر هم آزاد راه کرمانشاه - خسروی ساخته می شود تا آزاد راه کربلا در داخل ایران تکمیل شود.
استاندار کرمانشاه دی ماه 97 گفت: در آزاد راه کرمانشاه - همدان قرار است دست‌ کم 2 هزار و 800 میلیارد تومان سرمایه گذاری شود اما چون هم اکنون یک بزرگراه در این مسیر فعال است، توجیه احداث یک آزاد راه در موازات آن برای سرمایه گذار اصلا آسان نیست.
به گفته بازوند «این طرح با مشارکت 50 درصدی دولت و بخش خصوصی انجام می شود.»
بازوند افزود، استانداری کرمانشاه همچنین برای اجرای آزاد راه کرمانشاه - خسروی در حال رایزنی با قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه پاسداران است.

** آزاد راه از چه شهرهایی عبور می کند؟
نماینده مردم شهرستان های صحنه، کنگاور و هرسین در مجلس شورای اسلامی آبان 97 به ایرنا گفت: طرح احداث آزاد راه کرمانشاه - همدان در مجلس تصویب شده و قرار است از شهرهای اسدآباد، کنگاور، صحنه، هرسین عبور و مرکز کرمانشاه را به همدان وصل کند؛ البته یک احتمال هم این است که از مسیر سنقر رد شود.
حسن سلیمانی افزود: در تلاشیم که اعتبار آغاز عملیات اجرایی آن را در قانون بودجه سال 98 در نظر بگیریم تا کار وارد مرحله اجرایی شود.
در عین حال حجت‌الاسلام سید جواد حسینی ‌کیا، نماینده مردم سنقروکلیایی در مجلس شورای اسلامی گفته است که آزاد راه کرمانشاه - همدان از مسیر سنقر عبور می کند.
از سوی دیگر استاندار کرمانشاه عنوان کرده که «انتخاب سنقروکلیایی یا کنگاور در اختیار سرمایه گذار خواهد بود و کرمانشاه در این امر نقشی ندارد.»
معاون آزاد راه‌های شرکت آباد راهان پارس در این باره گفت: مسیر این بزرگراه و فاصله آن از شهرهای منطقه، همچنان مورد بحث و بررسی است و لازم است که نقشه آن طراحی و مسیر مناسب و کوتاه‌ تر انتخاب و نهایی شود تا ساخت طرح هزینه کمتری داشته و در عین حال برای رانندگان نسبت به بزرگراه فعلی دارای مزیت باشد.
«خدایار خاشع» در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: اگر آزاد راهی با طول همان بزرگراه موجود ساخته شود طبعا رانندگان تمایل چندانی به پرداخت عوارض برای عبور از آن ندارند.

** عبور از دل گردنه اسدآباد
او هزینه تقریبی ساخت این آزاد راه را حدود 2 هزار 800 میلیارد تومان برآورد کرد و گفت: البته هزینه دقیق آن پس از طراحی نهایی نقشه مشخص می‌شود.
دبیر کمیته شرکت‌های سرمایه‌ گذار در آزاد راه‌ها اضافه کرد: توافق کرده‌ایم که 50 درصد از هزینه ساخت طرح را شرکت آباد راهان پارس و 50 درصد دیگر را وزارت راه تأمین کند.
آنچنان که خاشع بیان کرد: دست‌ کم 6 کیلومتر تونل در مسیر آزاد راه کرمانشاه - همدان از جمله در گردنه اسدآباد ایجاد خواهد شد.
عبور از گردنه اسدآباد در استان همدان یکی از دغدغه‌های مسافران کرمانشاه - تهران به ‌ویژه در فصل بارندگی است که با احداث آزاد راه کرمانشاه - همدان و حفر تونل در این منطقه علاوه بر رفع مشکلات و خطرات تردد از گردنه، زمان عبور از آن کاهش چشمگیری پیدا می‌کند.

** اشتغالزایی قابل توجه طرح
معاون آزاد راه‌های شرکت آباد راهان پارس با بیان اینکه هم اکنون احداث هر کیلومتر آزاد راه بین 12 تا 15 میلیارد تومان هزینه دارد، گفت: هر کیلومتر آن نیز بسته به محیط جغرافیایی بین 40 تا 250 شغل مستقیم و 2 برابر آن هم شغل غیرمستقیم ایجاد می کند.
استاندار کرمانشاه مدت دریافت عوارض از آزاد راه کرمانشاه - همدان و برگشت سرمایه سرمایه‌گذار را «25 سال» عنوان کرده بود اما دبیر کمیته شرکت‌های سرمایه‌گذار در آزاد راه‌ها گفت: معمولا شرکت‌های راه‌ سازی تمایلی به بهره‌ برداری طولانی مدت از آزاد راه ندارند و شرکت آباد راهان پارس هم ترجیح می‌ دهد که برای برگشت سرمایه خود 15 تا 20 سال از آزاد راه کرمانشاه - همدان بهره برداری و عوارض دریافت کند.
خاشع گفت: هم اکنون متوسط عوارض دریافتی در حدود 2 هزار کیلومتر آزاد راه کشور برای خودروهای سواری 70 تومان است.

** احتمال آغاز طرح از نوروز 98
به گفته استاندار کرمانشاه «همدانی‌ها درخواست کرده‌اند پیمانکار ابتدا قطعه کمربندی مرکز این استان را اجرا کند اما ما شرط گذاشته‌ایم کار از سمت بیستون آغاز شود.»
البته ظاهرا رایزنی همدانی‌ها جواب داده و قرار است که این آزاد راه از ادامه مسیر ساوه - همدان آغاز شود زیرا معاون آزاد راه‌های شرکت آباد راهان پارس در باره نقطه آغاز این طرح گفت: آزاد راه کرمانشاه - همدان در ادامه آزاد راه ساوه - همدان به سمت کرمانشاه امتداد می یابد.
آنچنان که خاشع بیان کرد: این آزاد راه، در مرحله نخست، شهر همدان را دور می زند و وارد مسیر کرمانشاه و کردستان می شود؛ یعنی دیگر لازم نیست که رانندگان برای ادامه مسیر وارد شهر و ترافیک همدان شوند.
با توجه به تاکید استاندار کرمانشاه در صورت پافشاری و پیگیری مسئولان ارشد این استان، احتمال متقاعد شدن شرکت آباد راهان به تغییر نقطه آغاز عملیات اجرایی آزاد راه وجود دارد.
اهمیت شروع ساخت آزاد راه از کرمانشاه به این دلیل است که فاصله زمانی آغاز تا تکمیل پروژه ممکن است چندین سال طول بکشد و اگر طرح از همدان آغاز شود، مواهب آن سال‌ها دیرتر به کرمانشاه برسد.

** مانع بزرگ اجرای طرح
خاشع عزم شرکت آبادراهان پارس را برای احداث آزاد راه کرمانشاه - همدان بسیار جدی دانست اما در عین حال گفت: ما آمادگی داریم بعد از تعطیلات نوروز 98 با ظرفیت لازم عملیات اجرایی این آزاد راه را آغاز کنیم و حتی تعهد می‌کنیم که مرحله اولیه آن را طی یک سال به اتمام برسانیم.
به گفته او ، مراحل طراحی و برنامه ریزی این آزاد راه در سه یا چهار مرحله آغاز شده اما لازم است اقدام هایی هم از طرف وزارت راه برای نهایی شدن کار صورت بگیرد.
او مشکل مهم فعالیت سرمایه‌ گذار آزاد راه را موانع مالیاتی عنوان کرد و گفت: اگر این مشکل حل نشود امکان اجرای بسیاری از طرح‌های عمرانی از جمله آزاد راه کرمانشاه - همدان هم وجود ندارد و شرکت‌های سرمایه گذاری ترجیح می‌دهند که پول خود را بدون هیچ خطری در بانک بگذارند و سود آن را دریافت کنند و مالیاتی هم نپردازند.
آنچنان که خاشع بیان کرد: هم اکنون سود سرمایه گذاران در طرح‌های عمرانی مشمول مالیات به نرخ 25 درصد می‌شود؛ یعنی یک چهارم سود را سازمان امور مالیاتی از آنان می‌گیرد اما اگر سرمایه‌ داری پول خود را بدون هیچ ریسکی در بانک بگذارد، سود پول خود را بدون پرداخت مالیات دریافت می‌کند.
دبیر کمیته شرکت‌های سرمایه‌ گذار در آزاد راه‌ها افزود: ما در این زمینه پیشنهادهای خود را برای حل مشکل مالیاتی به وزارت راه و شهرسازی ارائه کرده‌ایم و منتظر پیگیری و رسیدگی مسئولان وزارتخانه هستیم.
خاشع افزود: طبق تبصره چهار ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم و مصوبه هیات وزیران در بهمن 96 ظاهرا مشکل مالیاتی شرکت‌های احداث حل شد اما سازمان امور مالیاتی، مالیات را از شرکت‌های احداث به شرکت یا شخص سرمایه‌ گذار منتقل کرد.
به گفته او، دولت برای شرکت‌های تولیدی و کارخانجات تسهیلات زیادی در نظر می‌گیرد اما برای سرمایه‌ گذاران در بخش عمرانی و راه‌ سازی به عنوان یکی از حلقه‌های تولید شغل، نه تنها هیچ تسهیلاتی ندارد که حتی یک چهارم سود آنها را به عنوان مالیات دریافت می‌کند این در حالی است که شرکت‌های راه ‌سازی در کشورهای همسایه از پرداخت بسیاری از هزینه‌ها از جمله مالیات معاف هستند.

** 12 آزاد راه کشور در خط کُندرو
خاشع با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در راه‌ سازی حتی با دلار 4200 تومانی با نرخ جهانی یکسان است، گفت: نیروی انسانی و سوخت ارزان از مزیت‌های فعالیت اقتصادی در ایران است اما به دلیل راندمان پایین، ماشین آلات کهنه، طولانی شدن طرح‌ها و عوارض‌های دریافتی دولت، این مزیت‌ها در عمل پوشیده و ناکارآمد می شود.
او با بیان اینکه در شرایط فعلی ساخت آزاد راه بسیار هزینه ‌بر است، اظهار کرد: اکنون روند پیشرفت پروژه ها خیلی کُند شده زیرا سرمایه‌ گذار نیاز و هزینه های جدید را پیش بینی نکرده و برگشت سرمایه او امکان پذیر نیست.
خاشع گفت: برخی عنوان می‌کنند اگر قراردادهای قبلی مشکل ‌دار هستند چرا شرکت‌های راه ‌سازی اقدام به انعقاد قرارداد جدید می کنند؛ پاسخ این است که یا باید مانند بسیاری از شرکت‌های راه‌ سازی کار خود را تعطیل کنیم و یا باید ساخت و ساز و اشتغالزایی را ادامه دهیم زیرا راه دیگری نیست.
هم اکنون 12 محور آزاد راهی در کشور با طول هزار و 150 کیلومتر در حال ساخت است که به گفته دبیر کمیته شرکت‌های سرمایه‌گذار در آزاد راه‌ها «10 مورد آن قرار بوده تا پایان سال 97 به بهره برداری برسد اما این کار شدنی نیست و حتی برخی از طرح ها ممکن است در دولت دوازدهم هم به پایان نرسد.»

** ادامه نامه ‌نگاری‌ها برای حل مشکل
تاکنون وعده های زیادی برای حل مشکل مالیاتی سرمایه ‌گذاران بخش عمران داده شده است؛ آخرین اقدام در این زمینه نامه تیر 97 عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی به معاون اول رئیس جمهوری بود که در آن معضل مالیاتی شرکت های احداث زیرساخت‌های کشور دوباره مطرح شد.
آخوندی در این نامه درخواست کرد: برای رفع ابهام سازمان امور مالیاتی، هیات وزیران طی مصوبه‌ای شرکت‌های احداث زیرساخت های عمرانی کشور را که در قالب مدل مشارکت بخش عمومی و خصوصی تاسیس می‌شوند به عنوان بنگاه تولیدی به رسمیت بشناسد و طی ابلاغیه‌ای سازمان امور مالیاتی را از اخذ هر نوع مالیات بر ارزش افزوده از سود تعلق گرفته به سرمایه‌گذاران در پروژه‌های عمرانی بر حذر دارد.
مشکل مالیاتی شرکت های توسعه زیرساخت های کشور دست کم از 10 سال پیش به یکی از چالش های جدی وزارت راه و شهرسازی و وزارت اقتصاد تبدیل شده و نامه ها و توافق های زیادی برای حل این معضل صورت گرفته اما هر یک از آنها در عمل با موانع جدیدی روبرو شده است.
استان 2 میلیون نفری کرمانشاه آزاد راه ندارد اما 417 کیلومتر از راه های بین شهری آن بزرگراه است.
این استان در مجموع بیش از 2 هزار و 800 کیلومتر راه بین شهری و درون شهری دارد.
 

ایرنا