*شهرهای بزرگ جهان چگونه با آلودگی هوا می‌جنگند؟

به دنبال تشدید آلودگی هوا اغلب شهرهای بزرگ و صنعتی و پرجمعیت دنیا که به عنوان شهرهای آلوده در جهان معرفی شده‌اند، راهکارهایی در پیش گرفته اند تا بلکه از این معضل بزرگ کم کنند. هر کشور هم روش خاصی را برای پیروزی در این جنگ پیش می گیرد.

*تا پایان سال ۲۰۲۰، بیش از ۶۵ میلیون خودرو در سراسر جهان گازسوز می شود

بسیاری از شهرهای بزرگ و صنعتی ایران در حال جنگ با آلودگی هوا هستند، اما ایران در این جنگ تنها نیست و بسیاری از کشورهای دیگر هم با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می کنند. در  بعضی روزها به علت کیفیت بد هوا، مدارس تهران و شهرستانهای آلوده تعطیل شد و مسابقه های فوتبال لغو هم شدند، اما این راه حل ها تنها راه فرار موقتی از مشکل آلودگی است و اصل مشکل را درمان نمی کند. مرگ هزاران نفر در ایران با آلودگی هوا مرتبط بوده است. اما راهکار مقابله با این معضل محیطی که چندسالی است چند شهر ایران با آن روبرو هستند چیست؟ راه مقابله با آلودگی هوا فقط با جابجایی خودرو فرسوده و نو حل نمی‌شود، سوخت های ما مشکل دارند.

قرار است طبق برنامه‌های جهانی تا پایان سال ۲۰۲۰، بیش از ۶۵ میلیون خودرو در سراسر جهان گازسوز باشند. همچنین چند سال است که خودروهای موتورهای دیزلی در کشورهای اروپایی کاملا جا افتاده است. در برخی از کشورها برای جلوگیری از آلودگی هوا برای تردد هواپیماها نیز تدابیری اندیشیده شده است. مثلا وزیران محیط زیست اتحادیه‌ اروپا چندی پیش تصمیم گرفتند که خطوط هوایی را مشمول قانون جلوگیری از آلودگی محیط زیست کنند. هدف از این قانون کاهش دی‌اکسید کربن به میزان ۲۰ درصد تا سال ۲۰۲۰ است.

استفاده مجدد از چیزهایی که هنوز هم خوب استفاده کنید. بازیافت محصولات، ثبت نام برای یک تامین کننده انرژی تجدید پذیر، استفاده از مواد شوینده کمتر مضر در خانه و محل کار و خرید مواد غذایی آلی و استفاده از حمل و نقل عمومی، پیاده روی و یا چرخه اقدامات اساسی و در دستور کار کشورهای صنعتی برای کاهش آلودگی هوا است.

*توسعه حمل و نقل عمومی و مترو در مکزیکوسیتی

یکی از موفق ترین تجربه ها در کنترل آلودگی هوا مربوط به کشور مکزیکوسیتی است. مکزیکوسیتی ۱۸ سال پیش آلوده ترین شهر دنیا بود، در ۲۰سال گذشته مسئولان کشور مکزیک و شهر مکزیکوسیتی اقدامات بسیاری را در جهت کاهش آلودگی هوا انجام داده اند تا جایی که امروزه این شهر دیگر نه تنها آلوده ترین شهر دنیا نیست، بلکه نام آن در فهرست ۲۰شهر اول آلوده جهان نیز به چشم نمی خورد.

مهم ترین برنامه ای که در مکزیکوسیتی به اجرا در آمد، برنامه بلند مدت ارائه خدمات حمل و نقل عمومی بر محور توسعه مترو و ایجاد خطوط اتوبوسرانی تندرو بود. استفاده از اتوبوس هایی با حداکثر ظرفیت و حداقل آلایندگی، نه تنها ترافیک را کاهش داده، بلکه سالیانه ۸۰هزار تن از میزان آلاینده دی اکسید کربن این شهر نیز کاسته است.

در این شهر همچنین طرح دوچرخه همگانی از طریق ساخت ۲۱ کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه سواری در سال ۲۰۰۹ به عنوان یکی دیگر از برنامه های مکزیکوسیتی اجرا شد.

تست آلایندگی و معاینه فنی خودروها به فاصله هر شش ماه یک  بار و محدودیت خودروها از ورود به معابر شهری حداقل یک بار در هفته از جمله دیگر برنامه های مکزیکوسیتی برای کنترل آلودگی هوا در این شهر بود.

علاوه بر این ۵۰ هزار براى سنجش کیفیت هوا از معیارى به نام ضریب کیفیت هوا (AQI) استفاده می‌شود که بر حسب شدت آلودگى از صفر تا ۵٠٠ درجه‌بندی می شود. AQI بالاتر از ١٠٠ نشان دهنده هواى ناسالم است که علائمى مثل سنگینى قفسه سینه، سوزش چشم یا سرفه درا بهمراه خواهد داشت.

کارخانه از داخل و اطراف شهر جا به جا شدند. ضمن این که سرب از بنزین و جایگزین کردن سوخت گاز در وسایل نقلیه حذف و استفاده از مبدل های کاتالیستی نیز برای خودروها اجباری شد.

*افزایش ایستگاه اندازه‌گیری ذرات معلق در آلمان 

در آلمان از آغاز سال ۲۰۰۵ قوانین تصویب شده در اتحادیه‌ اروپا برای مقابله با ذرات معلق آلاینده‌ هوا اجرا می‌شوند و این کشور امروز با معضل الودگی هوا مقابله کرده است. اساس این قوانین حد این ذرات نباید در بیش از ۳۵ روز از سال از۵۰ میکروگرم درمترمربع هوا گذر کند. در آلمان بیش از ۴۰۰ ایستگاه اندازه‌گیری ذرات معلق وجود دارد.

*استفاده از گاز طبیعی در سوخت خودرو اولین بار در ایتالیا

در راستای کنترل آلودگی هوای ناشی از سوخت خودروها، در سال ۱۹۳۰ برای اولین بار در دنیا، کشور ایتالیا از گاز طبیعی به عنوان سوخت خودرو استفاده کرد.
ممنوعیت ۶ ساعت تردد خودرو ها در میلان ایتالیا یکی دیگر از راهکارهای کشور ایتالیا در جهت کاهش آلودگی هوا بوده است.

*ممنوعیت استفاده از خودروهای شخصی در سارایوو، بوسنی هرزگوین

شلیک مه در هوا/فروش هوای کوه‌های راکی و تعطیلی کارخانه‌ها در چین

شاید در ابتدا تنها یک شوخی به نظر می‌رسید، اما ناگهان فروش هوای تازه کوه‌های راکی در چین به تجارتی پرفروش تبدیل شد. مردم چین قوطی‌های هوای تازه از جنگل‌های کانادا را که بهای آن هر ۱۰ لیتر و حاوی ۲۰۰ بار نفس تازه است بیش از ۲۲ دلار است می‌خرند.

طرح دیگر دولت چین برای فرار از آلودگی هوا، استفاده از طرح بام سبز است؛ دولت چین از مدت ها پیش با تشویق مردم پکن به کاشت و پرورش گیاهان بر روی پشت بام منازل تلاش های ساده ای را برای تصفیه هوای آلوده ای که گاهی حتی تنفس در آن برای پایتخت نشینان دشوار می شود، آغاز کرده است.

موسسات محلی در چین با استفاده از روشی عجیب سعی دارند تا بر مشکل آلودگی هوا که گریبان‌گیر این کشور شده، غلبه کنند. در این روش مه غلیظی به سمت نواحی ساختمانی و صنعتی شلیک می‌شود. این دستگاه که توسط شرکت تولید کننده‌ی ابزار ایمنی معدن ساخته شده، ابتدا برای حل مشکلات تنفسی کارکنان معدن در نظر گرفته شده بود اما از سال ۲۰۱۳ این شرکت ابعاد دستگاه خود را گسترش داده و آن را سازمان‌های دولتی به عنوان وسیله‌ای برای رفع آلودگی هوا معرفی کرده است.

این توپ‌ها مایعات را به قطرات بسیار ریز تبدیل کرده و در هوا پخش می‌کنند. این قطرات پس از برخورد با ذرات آلودگی آن‌ها را جمع کرده و همانند باران به زمین باز می‌گردند.

هزار کارخانه و شرکت را که موجب آلودگی هوا می شدند تعطیل کرد و فعالیت بیش از ۲۶ هزار کارخانه نیز به حالت تعلیق درآورده است.

*ممنوعیت فروش خودروهای دیزلی در دهلی نو

دهلی نو در سال ۲۰۱۴ توسط سازمان جهانی بهداشت آلوده ترین شهر جهان انتخاب شد. به علاوه ۱۲ شهر هندی دیگر هم در میان ۲۰ شهر آلوده جهان بودند، سالانه آلودگی هوا منجر به مرگ ۶۰۰ هزار نفر در هند می شود.

*برای جنگ با آلودگیشدید هوا، دادگاه عالی هند 

ده ها دستور داده است. فروش برخی خودروهای دیزلی در پایتخت هند ممنوع شده، کامیون هایی که بیش از ۱۰ سال عمر دارند نباید وارد دهلی نو شوند و همینطور خودرو هایی هم که بیش از یک دهه عمر دارند مجوز حضور در دهلی نو را ندارند.

همچنین دهلی نو طرح زوج و فرد را هم تجربه می کند.

راه حل دیگر دولت هند، باید برقراری عوارض اضافی برای کامیون هایی که شبانه واردت پایتخت می شوند، اشاره کرد. این تدبیر در عین حال هنوز اجرا نشده است.

*استفاده از مترو اولویت تردد درون شهری در ژاپن

۳۰ سال پیش توکیو با آلودگی هوا و محیط زیست به دلیل ترافیک و حجم بالای اتومبیل مواجه بود اما با برنامه‌ریزی‌هایی که برای رفع این مشکل تدوین شد با تغییر عادت‌های شهری مردم، تغییر مهندسی و فضای سبز خیابان‌ها و استفاده از مترو و قطار شهری امروز توکیو مشکل آلودگی هوا ندارد.

توکیو ابر شهر ژاپن نزدیک بودن خانه کارمندان و کارگران به ادره جات کاخانه جات را یکی از اهداف اصلی گردانندگان امور شهری عنوان می کند.همچنین در توکیو به طور گسترده خطوط مترو وجود دارد و اغلب کارمندان و کارگران با استفاده از مترو به داخل و خارج از شهر تردد می‌کنند و در واقع مترو اولویت نخست سیستم حمل و نقل عمومی در توکیو به شمار می‌آید که به خوبی در رفع مشکل ترافیک این شهر موثر واقع شده است.

*وضع عوارض برای ورود خودروها به مرکز شهر در لندن

لندن بزرگ ترین و پر جمعیت ترین شهر در کشورهای عضو اتحادیه اروپاست. برای مقابله با مشکل آلودگی هوا شیوه های گوناگونی مورد استفاده قرار گرفته و نتایج خوبی نیز از آنها حاصل شده است.

بر اساس یکی از این برنامه ها که از فوریه ۲۰۰۳ به اجرا درآمد، افرادی که می خواهند با خودرو وارد مناطق مرکزی لندن شوند باید مبلغی را به عنوان عوارض پرداخت کنند. بررسی ها نشان می دهد که استفاده از این شیوه سبب کاهش چشمگیر حجم ترافیک و افزایش سرعت متوسط خودروها شده است که این افزایش سرعت متوسط به نوبه خود سبب آلودگی کمتر هوا می شود.همچنین این قانون گرایش مردم به استفاده از اتوبوس و سایر وسایل حمل و نقل عمومی را افزایش داده است. کاهش حجم گاز دی اکسید کربن در هوای شهر لندن دال بر موفقیت آمیز بودن اجرای این قانون است. تعویض وسایل نقلیه آلاینده از جمله اتوبوس با اتوبوس های با گنجایش بیشتر و آلایندگی کمتر نیز از جمله برنامه های اجرا شده در لندن است.

یکی دیگر از گام های برداشته شده در این شهر برای کاهش آلودگی، بهره گیری از ماشین های فشرده کننده گرد و خاک روی سطح جاده هاست. این دستگاه ها با حرکت روی سطح خیابان های شهر، گرد و خاک موجود روی آن را برداشته و به این شکل از ورود آن به هوا جلوگیری می کنند.

سیاست های تشویقی دولت برای خرید و استفاده از خودروهای برقی نیز یکی دیگر از اقدامات انجام شده است. هدف از این سیاست ها، افزایش سهم خودروهای برقی در حمل و نقل شهری است. پرداخت درصدی از قیمت خودرو و نیز معافیت از برخی مالیات ها را می توان نمونه هایی از این سیاست های تشویقی دانست.

*افزایش مسیرهای دوچرخه سواری در فرانسه

شهرداری پاریس عزم جدی دارد برای مقابله با آلودگی هوا در پنج سال آینده مسیرهای ویژه دوچرخه در شهر را گسترش دهد و ۱۰ هزار پارکینگ دوچرخه بسازد. برای این منظور ۱۵۰ میلیون یورو هزینه خواهد شد.

آلودگی هوای پاریس در ماه مارس به حدی بود که شهرداری طرح تردد زوج و فرد خودروها را در مرکز شهر به اجرا گذاشت.