وقتی اصفهان در تابستان داغ رنگ پاییز به خود می گیرد

 زرد شدن و ریزش برگ‌های درختان و خش‌خش آن زیر پاها نشان از یک پاییز زودرس دارد اما این بیماری ناگهانی نه از سر کمبود آب بلکه به علت نبود مدیریت در نگهداری فضای سبز رخ داده است.

 امروز بحران آب به نوعی بهانه‌ای برای کم‌کاری مدیران به ویژه مدیران شهری اصفهان شده است. خبر خشک شدن ۵۰ هزار اصله درخت در سطح شهر اصفهان به ویژه درختان حاشیه زاینده رود از سوی مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان به  مهر اعلام شد که پاسخ وی به این سوال که چرا هیچ اقدامی در جهت حفظ فضای سبز صورت نمی گیرد، در موضعی خنثی گفت: وقتی چاه های شهرداری آب ندارد و خشک شده است چه اقدامی می توان کرد!.

این بی تفاوتی در قبال وضعیت فضای سبز اصفهان در حالی است که تنها دلخوشی مردم اصفهان در وضعیتی که نه هوا سالم مانده و نه آبی بر بستر زاینده رود جاری است، کاشت، حفظ درختان و فضای سبز برای رساندن اکسیژن به نفس های تنگ مردم از اهمیت بالایی برخوردار است اما دست روی دست گذاشتن مدیران فضای سبز جای بسی تامل دارد.

فروغ مرتضایی نژاد به جای اینکه بدنبال چاره جویی برای حفظ فضای سبز اصفهان باشد، شناسایی روزانه درختان خشک در خطر سقوط و قطع این درختان را در اولویت کاری خود عنوان کرد و ادامه داد: زمانی که شرب اولویت اول قرار بگیرد به طور قطع هیچ آبی برای نگهداری فضای سبز در اختیار ما قرار نمی گیرد.

این گفته مدیرعامل فضای سبز شهرداری اصفهان در حالی است که به راحتی می توان از پساب فاضلاب برای آبیاری درختان استفاده کرد که اظهار نظر وی نیز در این خصوص قابل توجه بود.

وی در این ارتباط گفت: بسیاری از چاه‌های در اختیار شهرداری نیمه خشک یا خشک شده است، رودخانه زاینده رود هم که از سال گذشته تاکنون باز نبوده و پساب فاضلابی هم در اختیار ما تاکنون قرار نداده‌اند.

مرتضایی نژاد با بیان اینکه ۱۴۰ لیتر پساب از تصفیه خانه سپاهان شهر در اختیار شهرداری قرار گرفته است اما به دلیل حساسیت وضعیت کشاورزان شرق اصفهان، این پساب در اختیار ما قرار نگرفته است، گفت: وضعیت فضای سبز شهر اصفهان اصلا خوب نیست و خشکسالی آسیب بسیار جدی را تاکنون وارد ساخته است.

وی با اشاره به اینکه جنگل شرق اصفهان در حال نابودی کامل است، گفت: یک هزار هکتار جنگل شرق با یک دهم آب مورد نیاز آنهم به شکل پساب به صورت بسیار بی کیفیت که آسیب رسان است، آبیاری می شود.

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان افزود: وقتی از کنار زاینده رود عبور کنیم و نگاهی به فضای سبز حاشیه زاینده رود بیندازیم به طور قطع عمق فاجعه و خشک شدن بسیاری از درختان را خواهیم دید.

اعلام صریح مرتضایی نژاد از وضعیت اسفبار فضای سبز در حالی است که امروز حفظ فضای سبز از همه جهت برای مردم اصفهان که تفریحی جز حضور در فضای سبز ندارند، حیاتی است.

خشک شدن درختانی که سال های سال در اصفهان ریشه گرفتند نه تنها با حساسیت مردم اصفهان همراه است بلکه گردشگران نیز روی فضای سبز حاشیه زاینده رود تعصب دارند و اگر بی توجهی به حفظ درختان و توسعه درختکاری در اصفهان شود به طور قطع دیگر اصفهان با یک بیابان هیچ تفاوتی نخواهد داشت.

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان از خشک شدن ۴۰ درصدی چاه های تحت پوشش شهرداری اصفهان خبر داد و گفت: در گذشته که رودخانه به صورت فصلی باز بود بسیاری از چاه ها پر آب بود اما چون از یکسال و نیم گذشته هیچ آبی به چاه ها نرسیده، با خشک شدن تعداد عمده چاه ها مواجهیم و دبی آب بسیار کاهش یافته است.

در پی وضعیت تخصیص پساب به شهرداری از سوی آب منطقه ای و شرکت آب و فاضلاب استان پیگیر شدیم که شنیدن سخنان آنها نیز قابل توجه بود.

اما و اگرهای محیط زیستی برای تخصیص پساب به فضای سبز شهری

کارشناس بهره‌برداری از آب‌های سطحی شرکت آب منطقه‌ای‌ اصفهان اظهار داشت: تخصیص پساب فاضلاب برای فضای سبز داخل شهر اصفهان از نظر محیط زیست اشکال دارد و اگر هم قرار بر تخصیص فضای سبز باشد باید برای درختان غیرمثمر در خارج از شهر اختصاص یابد.

مهرداد مقدس بیان داشت: تخصیص پساب برای آبیاری فضای سبز شهری به دلیل اینکه با کیفیت پایین تصفیه شده سبب آلودگی و بیماری به ویژه برای کودکان و سالمندان می‌شود.

وی گفت: با این حال در حال حاضر ۴۰۰ لیتر در ثانیه پساب از تصفیه خانه شرق به شهرداری و ۱۵۰ لیتر بر ثانیه از شاهین شهر به شهرداری منطقه ۱۲ اختصاص می یابد.

کارشناس بهره برداری از آب‌های سطحی شرکت آب منطقه ای‌ اصفهان بیان داشت: با اینکه ۴۰۰ لیتر در ثانیه پساب تصفیه خانه شرق به شهرداری اختصاص می یابد اما عملا شهرداری هیچ گاه از این میزان پساب استفاده نکرده است چون تنش های اجتماعی به دنبال دارد و باعث اعتراض کشاورزان شرق اصفهان می‌شود که چرا پساب برای فضای سبز اختصاص می دهند اما برای کشت محصولات کشاورزی تخصیص نمی یابد.

وی در پاسخ به اینکه آیا شهرداری برای جلوگیری از خشک شدن فضای سبز اصفهان و آبیاری درختان درخواست جدیدی برای تخصیص پساب کرده است یا خیر، ادامه داد: هر تصفیه خانه یک ظرفیت محدود دارد که نمی توان بیش از ظرفیت پساب اختصاص داد و در حال حاضر از دو تصفیه خانه شرق و شاهین شهر دیگر امکان تخصیص پساب وجود ندارد اما می توان از تصفیه خانه قهدریجان، سپاهان شهر یا بهارستان در صورت درخواست جدید شهرداری  اختصاص داد اما تاکنون درخواستی به ما ارائه نشده است.

تخصیص ۲۰ ساله پساب به شهرداری برای حفظ فضای سبز با شروط خاص

سخنگوی آبفای استان اصفهان نیز در این خصوص که چه میزان آب برای آبیاری فضای سبز به شهرداری اختصاص می یابد، گفت: ۱۲ مردادماه سال گذشته تفاهم نامه‌ای بین آبفا و شهرداری اصفهان منعقد شد که بر اساس آن در صورتی که شهرداری اصفهان ۲۳۸ میلیارد تومان سرمایه گذاری کند و در اصلاح و بازسازی ۳۳۰ کیلومتر از شبکه فاضلاب شهری که فرسوده است، کمک برساند، در ازای این میزان سرمایه‌گذاری، پساب فاضلاب در اختیار شهرداری قرار می گیرد.

وی با بیان اینکه آبفا موظف به تامین آب فضای سبز نیست و تاکنون شهرداری نیز با استفاده از چاه‌هایی که در اختیار آن قرار دارد، فضای سبز را آبیاری می کرد، اعلام کرد: در صورتی که شهرداری این قرارداد را بپذیرد آبفا موظف می شود تا ۲۰ سال آینده حداقل تا ۴۵۰ لیتر در ثانیه پساب در اختیار شهرداری قرار دهد.

اکبر بنی طبا با بیان اینکه شهرداری برای نگهداشت فضای سبز نیاز به یک آب پایدار دارد، افزود: پساب فاضلاب یک منبع پایدار برای نگهداشت فضای سبز است که تاکنون شهرداری با گذشت یکسال از طرح این قرارداد هنوز هیچ اقدامی صورت نداده است.

کاشت درختان مقام به خشکی در اصفهان؛ طرحی که شهرداری به آن بی توجه است

منابع طبیعی اصفهان در یک طرح پیشنهادی به فضای سبز شهرداری اصفهان اعلام کرد که با کاشت درختان مقاوم به خشکسالی می توان، فضای سبز را در اصفهان حفظ و هم اکسیژن رسانی کرد و هوا را سالم نگهداشت تا در این صورت کمترین میزان آب نیز استفاده شود. این اقدام هرچند در راستای بیابان زدایی قابلیت اجرا در اصفهان را دارد اما تاکنون مدیریت فضای سبز شهرداری اصفهان به آن توجهی نشان نداده است.

رئیس اداره امور بیابان منابع طبیعی استان اصفهان با بیان اینکه در صورتی که اقدامی در جهت حفظ فضای سبز اصفهان نشود به طور قطع این فضاها همچون زمین های کشاورزی به فرسایش بادی مبدل می‌شود، ادامه داد: گونه های طاق، قره داغ، آتوی پلکس، گز مصری، قشنیان جهت رفع فرسایش بادی دو سال آبیاری می شود و سپس رها می شود.

حسینعلی نریمانی با بیان اینکه با توجه به بحران آب در اصفهان نیاز است که این گونه‌ها را جایگزین کاشت درختان فعلی کرد چون نیاز به آب زیاد ندارد و هم در طول سال سرسبز است و باعث جذب آلودگی و دی اکسید کربن می شود، اضافه کرد: ارتفاع این گونه ها بین پنج تا شش متر است، در صورتی که ارتفاع درختان فعلی که در سطح فضای سبز شهر اصفهان وجود دارد بین هشت تا ۱۰ متر است.

کاشت درختان صنوبر و چنار برای اصفهان انتخاب مناسبی نبود

وی افزود: بیشتر درختان کاشته شده در اصفهان صنوبر و چنار است که برای اصفهان که همواره دارای هوای گرم و خشک بوده، انتخاب مناسبی نبوده است.

رئیس اداره امور بیابان منابع طبیعی استان اصفهان گفت: در طول یکسال ۵۰۰ لیتر آب برای آبیاری گونه‌های مختلف کاشته شده که به از بین بردن فرسایش بادی کمک می کند، استفاده می شود و این در حالی است که با کاشت هر درخت در فضای سبز شهری به ۵۰۰ لیتر آب نیاز است.

بنابر اعلام شهرداری اصفهان، در حال حاضر دو میلیون و ۹۵۰ هزار اصله درخت پا برجاست و از سال گذشته تاکنون ۵۰ هزار اصله درخت خشک شده است و اکنون نه آبی برای آبیاری هست نه فکر مدیریتی برای نگهداشت فضای سبز وجود دارد و نه می توان بر اساس اصول علمی محیط زیست با پساب فضای سبز را آبیاری کرد زیرا پساب ها با کمترین میزان کیفیت تصفیه می‌شود و این یعنی پایانی تلخ برای درختانی که قدمت برخی از آنها همگام با قدمت اثری بزرگ همچون میدان نقش جهان است.

هرچند محدودیت تامین آب مورد نیاز فضای سبز اصفهان باید در چارچوب واقعیت ها درنظر گرفته شود اما مدیران شهری و مسئولان مرتبط اصفهان نباید فراموش کنند که اصفهان دارای پتانسیل های بسیاری در ایده های نوین است که وجود شرکت های متعدد دانش بنیان و نیز ایده پردازانی که توانایی انتخاب و پردازش روش های نوین برای آبیاری فضای سبز شهر را داشته باشند، گواه برخورداری از این توان است اما متاسفانه با از دست رفتن فرصت ها برای بهره گیری از چنین توانمندی هایی، اکنون در تابستان داغ ۹۷ نصف جهان با دغدغه از دست دادن ریه های شهر دست به گریبان است.

به نظر می رسد جای هرگونه توجیه و تفسیر برای کم کاری از سوی مدیران در این موضوع بسته است چراکه پیش بینی های سازمان هواشناسی و نیز گزارشات موثق علمی که به طور مکرر در رسانه ها منتشر شده بود، خبر از تابستانی سخت در اصفهان که همه حوزه های شرب، محیط زیست، فضای سبز، کشاورزی و صنعت را درگیر خود می کرد داده بود اما تعلل در برخورد با مشکل و «کوتاه آمدن» در برابر شرایط به جای «مدیریت» آن، سبب بی رمق شدن درختان و فضای سبز اصفهان شده است که اگر برای باقی مانده این فضا، تصمیمی مدبرانه گرفته نشده و اقدامی دلسوزانه صورت نگیرد، نفس کشیدن در شهری که از خنکای زنده رود نیز بی بهره است، سخت تر از زمان حال خواهد شد.