بهمن نکیسا

امروزه بهره گیری از ظرفیتها و استعداد های محلی ،ملی و منطقه ای تاثیر بسزائی در جهت رشد و تعالی جوامع توسعه یافته و در حال توسعه داشته و نقش مهمی را در جهت رسیدن به اهداف تعیین شده توسط سیاستگزاران آن دیار ایفاء می نماید.کشور ما نیز به تبع این اصل واجد شرایط ویژه و منحصر بفرد خود بوده واز ابزارهای ارزشمندی چون دریا ،صنایع نفت و گاز،صنایع خودرو سازی ،کشاورزی ،معادن و...... بهره مند میباشدکه میتواند در جهت رشد شاخصهای مورد نظر در این مسیر و همچنین برداشتن و رفع موانع و بعضا معضلات امروزی که گریبانیگرجوامع در حال رشد می باشد استفاده بهینه نماید .

معضل بیکاری یکی از  مشکلات ومعضلات اساسی امروز جوامع است که به نوعی وقت مسئولین ودست اندرکاران امردر این کشورها را بخود اختصاص داده است.

با توجه به اظهارات مدیرکل آ‍‍‍ژانس اشتغال سازمان ملل متحد شمار جوانان بیکار 15 تا 24 سال جهان در ده سال گذشته بیش از 15 درصد رشد داشته و قریب به 25 درصد از جمعیت جوانان جهان با درآمدی کمتر از دو دلار در روزو در زیر خط فقر زندگی می نمایند که این در صد شامل سیصد میلیون نفر می گردد.

 این روند در کشورهای درحال توسعه که جوانان بخش عمده ای از جمعیت این کشورها را تشکیل میدهند بدتر میباشد. رشد جمعیت جوانان در دهه گذشته 2/13 درصد بوده اما رشد فرصت شغلی در همین مدت تنها 8/3 درصداعلام گردیده که به عبارتی زمینه اشتغال 548 میلیون نفر  فراهم شده است.
بهره مندی از  دوهزار کیلو متر مرز آبی دریایی موهبتی است خدادادی که در اختیار مردم این سرزمین قرار گرفته است .دراصطلاح و عرف امروزی هر کشوری که مرز دریایی داشته باشد و از موهبت دریا برخوردار باشد، صاحب تمدن بوده و میتواند نقش مهمی را در معادلات جهانی ایفا نماید. هرچند که ما در حال حاضر شاهدیم کشورهای چون سوئیس و مجارستان که فاقد هرگونه مرز آبی دریایی میباشند در عرصه حمل ونقل دریایی به  فعالیت مشغول بوده و ویژه گیهای خود را برخ دیگران میکشانند.

فعالیت در زمینه صنایع شیلاتی ،فراساحل وکشتی سازی و همچنین حمل ونقل دریایی از بارزترین این نوع موارد بشمار میآید .

صنایع دریایی در حوزه های بندری از گسترده ترین و پیچیده ترین صنایع مرتبط با دریا بشمار رفته و زمانی میتواند ارزشهای خود را نمایان نماید که صنعت مادر در این زمینه وجود داشته باشد .بی شک تنها گزینه جهت اطلاق کلمه صنعت مادر در این حوزه صنعت ساخت و تعمیر شناور خواهد بود .
90 درصد تجارت جهانی از طریق دریا صورت گرفته و روزانه صدها فروند شناور میلیونها تن کالا را از اقصاء نقاط جهان از نقطه ای به نقطه دیگر  جابجا می نمایند . از آنجا که حمل و نقل دریایی بعنوان ارزانترین نوع حمل و نقل بدلیل ویژه گیهای خاص خود شناخته گردیده است صاحبان کالا تمایل دارند از این شیوه جهت حمل کالای خود  استفاده می نمایند . در راستای تحقق این مهم، توسعه بنادراز یک سو  و تمایل مالکین شناورها به داشتن شناورهائی با قابلیت حمل بیشتر کالا طی یک سفراز سوئی دیگر، زمینه را برای خودنمائی شرکتهای شناور سازی مهیا نموده است.

صنعت کشتیرانی با شتابی سر سام آور در جهان امروز در حال توسعه و حرکت بوده و هیچ تصمیمی نیز برای توقف مسیرخود متصور نیست و دریافت سفارش ساخت شناور از اولویتهای کشورصاحب این صنعت بشمار میاید . کشورهای چین ،کره جنوبی و ژاپن غولهای بزرگ کشتی سازی دنیا دهان خود را برای تصاحب بازارهای میلیارد دلاری باز نموده و برای آن برنامه ریزی می نمایند . چین در صدد است سهم خود را در این وادی از 18درصد به 25 درصد برساند .کره جنوبی نیز در حال حاضر 36 در صد از این بازار را بخود اختصاص داده است.دیگر کشورها نیز از اروپائی گرفته تا آسیائی و حتی عربی سعی دارند از این قافله عقب نمانند. چرا که کشتی سازی درآمد زا و از همه مهمتر اشتغالزا است .

کشورهای کوچکی چون امارات متحده عربی و بحرین سالها درآمد های سرشاری را از راه تعمیرانواع شناورها بخود اختصاص داده اند. در سال میلادی گذشته (2006) کشور امارات متحده عربی موفق گردید اولین شناور ساخته شده به دست متخصصان داخلی خود را به آب اندازد که این امر نشان از آن دارد که در این بخش برای خود برنامه هائی چیده اند و این زنگ خطری برای صنایع داخلی ما بخصوص صنایع شناور سازی بشمار میرود.

 اسری بزرگترین مرکز تعمیراتی کشتی  بحرین در خاور میانه و جهان در سال گذشته دارای رشد سود عملیاتی 15/7 وسود خالص 95/4 میلیون دلاری  بوده است . محمد الخطیب مدیر این مرکز اعلام کرد با تکمیل ساخت سرسره 12 میلیون دلاری در این مرکزپیش بینی میگردد میزان سود دهی آن 25 درصد در سال جاری میلادی رشد داشته باشد.

دیگر همسایه ما یعنی ترکیه پس از پشت سر گذاشتن رقیب خود ایران در صنعت خودرو سازی و کسب سهم عمده ای از بازار اوراسیا اکنون در گامی دیگر در توسعه صنعتی خود به توسعه و حمایت از صنعت کشتی سازی برآمده است. این صنعت در چند سال گذشته بیش از 2 میلیارد دلاربه اقتصاد ملی این کشور تزریق نموده است.

در شرق دور سه شرکت بزرگ کشتی سازی کره جنوبی (هیوندای - دوو- سامسونگ)در پی بستن قراردادهائی به ارزش 30میلیارد دلار با کشور های دیگر جهان برای ساخت کشتی میباشند. تاکنون این سه شرکت 18میلیارد و 900میلیون دلار سفارش دریافت نموده اند.

با نگاهی گذرا به کشورهای صاحب صنعت کشتی سازی و مقایسه اعداد و ارقام موجود در زمینه جذب نیروهای کار دراین بخش وبوجود آوردن فرصتهای شغلی فراوان چهره این صنعت بیشتر نمایان خواهد شد .  

کارخانه های کشتی سازی هیوندای در 7میلیون و200 هزار متر مربع سواحل جنوب شرقی شبه جزیره کره به تنهائی با در اختیار داشتن سهم 15 درصدی از بازار جهانی مقام اول در زمینه شناور سازی در جهان را بخود اخنصاص داده است . تعداد 2450کارمند و 8700 تکنسین و کارگر ماهر در کارخانه های این شرکت مشغول بکار میباشند .

شرکت کشتی سازی هیوندای میپو دیگر شرکت کره ای فعال دراین  بخش میباشد که قریب 8هزارنفر کارگر ماهر را در استخدام خود دارد .
شرکت هیوندای ساههو نیز بیش از 6هزار نفر کارگر ماهر را در اختیار خود دارد . شرکت کشتی سازی دوو بعنوان شرکتی پیشتاز و متخصص در ساخت انواع شناوروصنایع فراساحل از تخصص 1500کارمند دفتری و 10هزارنفرکارگر ماهر بهره می جوید .دیگر شرکت کره ای سامسونگ است که دارای 13 شعبه و یک کارخانه خارج از کشور بوده و دارای 8572 کارمند می باشد .

این در حالی است که دقیقا 31 سال پیش که طرح و نقشه اولیه مجتمع کشتی سازی فرا ساحل ایران ریخته شد صنایع کشتی سازی کره جنوبی نیز  فعالیت خود را آغاز نموده اند.

صنایع کشتی سازی دالیان چین نیزبعنوان یکی از شرکتهای شناور سازی چین به تنهائی در حدود 10هزار کارمند و کارگر دارد که بیش از 1400 نفر از این تعداد تکنسین ومهندس و 500 تن مهندس ارشد میباشند . این در حالی است که چین دارای چندین شرکت شناور سازی بوده و ده ها هزار نفر نیروی انسانی را در بخشهای مختلف خود بکار گمارده است .

در ژاپن نیز شرکتهای کشتی سازی ایماباری (imabari) ,اوشیما(oshima),ناگازاکی(nagasaki), میتسوبیشی(Mitsubishi),یونیورسال(universal),تسونشی(tsuneishi),کویوداک یارد(koyo dock yard) و شرکت کشتی سازی IHI MARINE UNITED ده ها هزار نفر نیروی کاری متخصص وماهر و ساده را در خود جای داده اند .

در اروپا  و کشور آلمان  پس از پشت سر گذاشتن بحران اقتصادی سال 2001 مجددا بازار ساخت کشتی رونقی دوباره یافت و سفارشات زیادی از کشورها ی مختلف جهان بویژه ایران دریافت نمود ه است  . بدلیل آغاز فعالیت جدید در ساخت کشتی اکثر کارگاه های کشتی سازی در آلمان تعداد کارکنان خود را به 18هزار و 300 نفر افزایش داده اند این در حالی است که اگر صنایع ساخت شناور های نظامی و تعمیراتی و همچنین صنایع تبدیلی را به آن اضافه نمائیم این تعداد به24 هزار نفر خواهد رسید .

لهستان دیگر کشور اروپائی نیز درزمینه تعمیرات و ساخت انواع شناورها توانسته است بیش از 19 هزارنفر را در این صنعت بکار مشغول نماید .
این آمار و ارقام  تنها گوشه ای از قابلیتهای صنعت کشتی سازی در کشورهائی است که به اهمیت موضوع پی برده و از این فرصت بهترین استفاده را در جهت کسب درآمد بیشتر و جذب نیروی کار نموده اند .

 استان ساحلی ما بوشهر نیز با دارا بودن 625 کیلومتر مرزدریایی واستقرار در با اهمیت ترین نقطه از خلیج فارس وبرخوردار بودن ازمناسب ترین  شرایط  جزر و مدی ، مسئولان  می توانند با گسترش و اهتمام به  صنایع ساخت و ساز دریایی وکشتی سازی واهمیت دادن به این صنعت  و جذب نیروهای جوان در این بخش تا حدودی با معضل بیکاری به تقابل بپردازند.
از آنجا که  صنعت کشتی سازی  بعنوان یکی از  محورهای  اشتغال  شناخته شده است میتواند  در کنار خود  صنایع دیگر را نیز به تحرک  وا  دارد . در زمان ساخت یک شناور عوامل متعددی دست بدست هم داده و پروژه ساخت را پیش میبرند . کارگران ماهر در زمینه لوله کشی ،درورگری ،برقکاری و ..... پا به پای مهندسان و کارگران ماهر جوشکار و مونتاژ کار و پس از تکمیل ساخت بدنه شناور هنر نمائی خود را در با شکوه تر شدن این صنعت به نمایش میگذارند.

این در حالی است که پس از ساخت شناور و به آب اندازی آن مرحله دیگری از معجزه اشتغالزائی این صنعت بروز نموده که بجزء خدمه شاغل بروی شناور  صدها نفر نیروی کار ساده و تخصصی دیگرنیز در بنادر با عنوانهای متفاوتی چون تخلیه و بارگیری ،ترابری،عملیات بندری و انبارداری بواسطه این صنعت مشغول بکار میگردند. شرکتهای نمایندگی کشتیرانی ،شرکتهای تولیدی و فروشندگان تجهیزات ایمنی و کمک ناوبری و تعمیراتی  از دیگر بخشهائی میباشند که توان جذب نیروهای فنی را در رابطه با این صنعت دارا می باشند.

وجود مراکز آموزش عالی و هنرستانهای دریایی ،همچنین مراکز آموزش فنی و حرفه ای دراستان ،آموزش وعرضه نیروی کار این بخش را  با در نظر گرفتن این اصل که نیروی انسانی از محورهای مهم توسعه بشمار می آید ازهم وظایف خود میدانند.

قطعا"بدون در نظر گرفتن موارد ذکر شده فوق وعدم تلاش درجهت  فراهم نمودن بسترهای لازم توسط دلسوزان درراستای بکارگیری نیروهای آموزش دیده و ماهر، بهیچوجه تلاش مسئولان آموزشی نیزبثمرنخواهد نشست و سرمایه های ارزشمند  جامعه  بدلیل عدم درک و بهره گیری ازفرصتهای   ارزشمند  موجود  به تهدیدی جدی تبدیل خواهند  گردید که نتایج زیان باری را در پی خواهد داشت .

در حال حاضر تنها کارخانجات کشتی سازی صدرا و شهید محلاتی مبادرت به ساخت و انجام تعمیرات شناورهای فلزی مینمایندکه ظرفیتهای آن جوابگوی نیازهای داخلی استان نبوده و بعضا" متقاضیان  یا مالکین شناورهای موجود جهت انجام ساخت یا تعمیرات شناور خود  به استانهای همجوار یا کشورهای کویت ،بحرین یا امارات متحده عربی رجوع مینمایند .

حرکتی که در استانهای همجوار شکل گرفته موید این نکته میباشد که چنین صنعتی در آن استانها تقریبا جا افتاده و نتایج خوبی را نیز بهمراه داشته است . بعنوان مثال دراستان  خوزستان ودر دو شهرستان آبادان و خرمشهرکارگاههای شناور سازی زیادی با اخذ مجوزهای لازم از دستگاههای مربوطه شروع به فعالیت و تعداد زیادی نیروی آماده بکار را بخود جذب نموده اند .

این روند دردیگر استان همسایه یعنی هرمزگان نیز با سرعتی بیشتر بچشم میخورد و میرود که روند بومی سازی این صنعت را در آن منطقه جا بیندازد.
با توجه به مزیتهای استان بوشهر چه از حیث دارا بودن سواحل طولانی و چه از حیث وجود مراکز آموزشی فعال در بخش دریا و وجود نیروها متخصص ، همچنین با لاترین آمار ثبت شناوردر کشور جا دارد مسئولین امر با  هدایت سرمایه های موجود به این سمت هم زمینه را برای رونق بیش از پیش کارخانجات صدرا و شهید محلاتی فراهم نموده و هم افراد واجد شرایط را برای راه اندازی و تاسیس چنین شرکتهائی تشویق نمایند.  
منبع:نصیر بوشهر