عباس آخوندی در دومین رویداد ملی جستار در محل سالن پاک‌دامن مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، گفت: بسیار خوشوقتم که در جمع فرهیخته‌ای متشکل از اندیشه‌ورزان در حوزه مسکن و شهرسازی و زندگی شهری صحبت می‌کنم.
وزیر راه و شهرسازی همچنین ضمن خیرمقدم به مهمانان فرانسوی حاضر در دومین همایش جستار اظهار امیدواری کرد تا در سطح ملی تبادل‌نظرهای جدی صورت بگیرد.
آخوندی گفت: مدت زیادی است که ما در ایران اساساً توسعه و مدرن شدن را با اجرای یکسری از پروژه‌ها مساوی می‌دانیم. حتی مدرنیزم را تحت‌عنوان پروژه مدرنیزم می‌شناسیم. تاکید بیش از حد بر پروژه محوری و تنزل همه اقدامات و اتفاقات در قالب اینکه پروژه‌ای طراحی کنیم، همه کارها را مهندسی کنیم و فکر کنیم تمام زندگی شهری در کنترل مهندسان چه مهندسان حکومتی و چه مهندسان کارگاهی است در واقع این نوع نگاه نازل‌ترین نوع نگاه به زندگی و توسعه شهری است.
عضو کابینه دولت دوازدهم ادامه داد: در حال حاضر همه فکر می‌کنند همه زندگی شهری در کنترل و در اختیار مهندسان، چه مهندسان حکومت و چه مهندسان کارگاه است به همین دلیل از ابتدای پذیرش مسئولیت تأکید فراوانی بر بحث حفظ حقوق شهروندی و شهروند محوری داشته‌ام.
آخوندی ادامه داد: اگر یک نفر از من که از سال ۵۸ تاکنون در سمت‌های مختلفی کار کرده‌ام پرسش کند که چه تجربه‌ای آموخته‌ام؟ پاسخ‌خواهم داد که در غیاب شهروند و محور قرار ندادن شهروند هرگونه‌ توسعه‌ای در حوزه‌های مختلف صنعت، فرهنگ و شهرسازی بی‌اثر است.
وی تصریح کرد: اگر شهروند، محور توسعه نباشد همه برنامه‌ها «هباء منثورا» است و جز ایجاد مزاحمت برای شهروندان نتیجه ای در پی نخواهد داشت.
آخوندی با تأکید بر آنکه مفهوم شهروند، مفهوم پیچیده و عمیقی است، گفت: شهروند در برگیرنده مفاهیمی در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی حق داشتن حق و آزادی است. در کنارش تکلیف، تعهد و مسئولیت نسبت به آینده خویشتن و کشور از دیگر مفاهیم شهروندی است که باید موردتوجه قرار گیرد.
آخوندی افزود: شهروند مفهوم پیچیده‌ای است اما به دلیل آنکه اکثریت، خوی تقلیل‌گرایی دارند در پی آن هستیم که شهروند را یارانه‌بگیر و نان‌خور دولت تعریف کنیم. به همین دلیل از ابتدا و در همه‌جا نه‌فقط به شرکت عمران و بهسازی شهری بلکه در بنادر، راهداری و سایر حوزه‌ها بر این مطلب تأکید کرده‌ام که همگان برای ارتقا کیفیت زندگی شهروندان تلاش کنند.
عضو کابینه دولت دوازدهم گفت: به همکارانم در سازمان بنادر بارها گفته‌ام که باید تحلیل کنیم که تحولاتی که در سازمان بنادر و دریانودری اتفاق افتاد، نتیجه‌اش چه بود؟ بندر شهید رجایی در بندرعباس به این امید ایجاد شد که بزرگ‌ترین بندر تجاری را در شمال خلیج‌فارس ایجاد کند که این بندر با اهداف فوق احداث شد. اگرچه این بندر ظرفیت زیادی دارد و به دنبال توسعه بیشتر است، ‌اما همین عمران گرایی باعث شد که آثار پیرامونی بندر نادیده گرفته شود.

بنادر کشور بی‌توجه به شهروندمحوری توسعه یافت

وی افزود: آیا بنادر لنگه، میناب و سایر بنادر کوچک با توسعه بندر شهید رجایی توسعه یافت؟ در حال حاضر ۴۰ درصد جمعیت بندرعباس حاشیه‌نشین هستند و توسعه بنادر به ارتقا کیفیت زندگی در بندرعباس نینجامیده است.
وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: تاکیدم بر بحث شهروند محوری که بارها و بارها آن را موردتوجه قرار دادم با این هدف بود که معتقدم هر اقدامی باید با شاخصه‌های ارتقا کیفیت آزمون و سنجیده شود. بنده به‌هیچ‌عنوان مخالف توسعه بنادر نیستم اما برایم مهم است که رابطه بنادر را با بندر‌های پیرامون و همچنین شهروندمحوری، موردتوجه قرار دهیم.
وی با طرح این پرسش که آیا می‌دانستیم در بنادر جنوب کشور شبکه بین‌المللی تجاری داریم و وقتی بندر شهید رجایی ایجاد شود کل شبکه تجاری از بین می‌رود؟ گفت: بسیار مهم است وقتی اقدامی می‌کنیم در قالب حوزه شهروندی و ارتقا کیفیت زندگی شهروندان باشد به همین دلیل معتقدم اساساً باید تعریف خود را از شهر تغییر دهیم؛ زیرا شهر سازمان اجتماعی است و تنها یک کالبد نمی‌باشد.
وی در رابطه با اندیشه ایران‌شهری یادآور شد: اخیراً کتابی را از آقای اخوان یکی از متفکران ایرانی مطالعه می‌کردم که در آن اشاره کرده بود به این نکته که شهر یک سازمان اجتماعی است؛ و در این سازمان اجتماعی غیر از انسان‌ها موجودات دیگری نیز زندگی می‌کنند که در این سازمان اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرند.
آخوندی ادامه داد: نکته‌ای که می‌خواهم به صحبت‌های اخوان اضافه کنم آن است که باید تلاش کنیم که در شهر (سازمان اجتماعی) ارزش‌های بیشتری خلق کنیم؛ زیرا انسان موجودی اجتماعی - فرهنگی است و آن بخش فرهنگی است که سبک زندگی را شکل می‌دهد، کیفیت زندگی را ایجاد می‌کند و همه بحث‌ها از حوزه فرهنگ نشات می‌گیرد.
آخوندی همچنین گفت: نکته‌ای که برایم جای تأمل داشت این بود که عاقبت و فرجام عمران‌گرایی بدون توجه به حوزه فرهنگ و جستار در کیفیت فرهنگی، شهرهای کنونی است.

گرایش صرف به عمران‌گرایی، عواقب دردناک و جانکاهی دارد

وی ادامه داد: معتقدم تجربه‌های ما در خاورمیانه هرکدام به نحوی متذکر می‌شوند که بی‌توجهی به انسان فرهنگی –اجتماعی و توجه صرف به عمران گرایی دارای عواقب سخت، دردناک و جانکاهی است.
وی ادامه داد: انقلاب ایران بحث قابل واکاوی است. در هر صورت انقلاب اسلامی ایران در اوج فعالیت‌های عمرانی محقق شد و توجه به بازآفرینی شهری در برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار گرفت و نشان داد که توسعه صرف بر مبنای عمران‌گرایی، قابل‌قبول نیست بلکه شهروند محوری نیز باید در دستور کار قرار بگیرد.
وزیر راه و شهرسازی گفت: مطالعه بر روی داعش و پدیده خشونت‌بار داعش در روزگار معاصر، قابل‌تأمل است. اگر این پدیده خشونت بار را تعقیب کنید متوجه خواهید شد که خواستگاه داعش در کشورهایی است که دارای بیشترین رشد عمرانی هستند و مرفه‌ترین زندگی مادی را دارند.
وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه داعش توسط کشورهای با بیشترین توسعه عمرانی پشتیبانی می‌شود، گفت: ابعاد سیاسی داعش در جای خود، قابل بررسی است و من به دنبال واکاوی ابعاد فرهنگی آن هستم زیرا معتقدم بدون فرهنگ هیچ کاری قابل انجام نیست. از همین رو ست که هر چه بیشتر می‌گذرد، بیشتر بر اینکه باید مبنای توسعه، توسعه بر محور بهبود کیفیت زندگی انسان فرهنگی باشد معتقدتر می‌شوم.

بازگشت به حوزه تمدنی ایران‌شهری و ارتقای کیفیت زندگی شهری و شهروندی

عضو کابینه دولت دوازدهم ادامه داد: معتقدم تعریف انسان فرهنگی با در نظر گرفتن ارتقا کیفیت زندگی و حس تعلق تاریخی و معنوی می‌تواند در حوزه‌های مختلف سیاست‌گذاری تأثیر مستقیم داشته باشد که این تعریف و بازخوانی همانا بازگشت به حوزه فرهنگ و تمدن ایران‌شهری است.
وی افزود: بازگشت به حوزه فرهنگی-تمدنی ایران‌شهری بازگشتی است که سال های متمادی در ادوار گذشته؛ مردمان ما با آن زندگی کرده‌اند و توانسته‌اند صلح را در منطقه پایدار نگه‌دارند و توانسته‌اند با حوزه فرهنگی- تمدنی ایران شهری، تاریخ را حفظ کنند بدین مفهوم حوزه تمدنی و اندیشه تمدنی ایرانشهری توانسته بسیاری از تلاطم‌ها را پشت سر بگذارد.
آخوندی گفت: تاریخ ایران پیش از اسلام در دوران اسلامی پس‌ازآن نشان می‌دهد که حوزه تمدنی ایران‌شهری توانسته است بسیاری از ارزش‌ها را حفظ کند و تا امروز آن‌ها را ادامه دهد.

ضرورت بازخوانی و بازاندیشی اندیشه ایران شهری

آخوندی ادامه داد: تمدن ایران شهری سبب شده تا در ایران هنوز بتوانیم با زبان فارسی با دنیا صحبت کنیم. به دلیل برخورداری از تمدن ایران شهری، هنوز هم می توانیم بگوییم که ایران محوریت امنیت در منطقه است؛ بنابراین امیدوارم در دوره جدید بازخوانی، بازاندیشی و خلق مجدد از اندیشه ایران‌شهری در دستور کار قرار بگیرد.
وی ادامه داد: به علت آنکه در وزارتخانه به بحث بازآفرینی شهری تأکید دارم این است که نباید مجادله کنیم بلکه باید با زبان بازآفرینی با یکدیگر و دنیا گفتگو کنیم. همچنان که ایران بعد از اسلام خود را بازآفرینی کرد؛ بنابراین ضمن آنکه به‌هیچ‌وجه قصد بازگشت به گذشته وجود ندارد باید بدانیم آخر کار ما خودمان هستیم و دیگری نیستیم.
وی تصریح کرد: فهم من آن است که باید مسیر را درست انتخاب کنیم و مسیر بازآفرینی شهری مسیری است که ارتباط ما را با دنیای پیرامون بر اساس فرهنگ و اندیشه ایرانی شکل می‌دهد. بدین معنا ما نمی‌خواهیم بافت‌های حاشیه‌ای را دور بزنیم؛ مانند آنچه در دوره گذشته اتفاق افتاد بلکه هدف ما درس‌آموزی از اتفاقات گذشته است.
آخوندی تاکید کرد: سیاست وزارت راه و شهرسازی انضمام حاشیه به متن است.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه با تاکید براینکه ما نمی‌توانیم مسائل مربوط به حاشیه‌نشینی، فرسودگی بافت‌های میانی و تخریب بافت‌های تاریخی و بافت‌های روستایی ملحق شده به شهر که باعث ایجاد کیفیت‌های زندگی نامتجانف شده‌اند را دور بزنیم گفت: قطعا اگر صورت مسئله را خوب درک کرده و موضوع را خوب ببینیم، بخش عمده‌ای از راه‌حل مشکل را انجام داده‌ایم. مهم این است که در مسیر درست قرار گرفته و موضوع را بپذیریم ودر این راه از ظرفیت حل بینهایت ستادهای بازآفرینی در سطح ملی، استانی و شهری استفاده کنیم.
عضو کابینه دولت دوازدهم ادامه داد: ما به نادرست تصور می‌کنیم مشکل تهران پروژه است و باید آن را حل کنیم. این در حالی است که باید راه صحیح را پیدا کنیم که قطعا این ظرفیت در تمامی شهرهای ایران وجود دارد.
به گفته وی دولت مرد حل تمام مشکلات نبوده و تنها باید به سیاست‌گذاری بپردازد. قطعا دولت نباید صورت مسئله را پاک کرده و علامت غلط ودروغ به مردم بدهد بلکه باید بازگوی مسئله واقعی به آن‌ها باشد.
عضو کابینه دولت دوازدهم با تاکید براینکه همه شهروندان چه در حاشیه و چه در متن از شهروندان درجه یک کشور هستند گفت: به یاد دارم پیش از این گفته بودم که انضمام حاشیه به متن یکی از سیاست‌های مهم ما است و همه شهروندان جز متن هستند ولی در ادامه شاهد انتقادات شدیدی در این حوزه بودم به گونه‌ای که به من گفتند این حرف بسیار گستاخانه و خطرناک است.
وی در ادامه افزود: به تصور من حرف خطرناک صحبت از یک سوم جمعیت شهری ایران در مناطق حاشیه‌ای است. بدون شک گفتن این مطلب که همه شهروندان جزو متن هستند عین حق بوده و همان حقوق شهروندی است.
آخوندی در پایان با تاکید بر اهمیت بازگشت به مفهوم انسان فرهنگی گفت: این مطلب به قدرت زایش فرهنگ و خلاقیت در بین تمامی مردم است.
 

 

 پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی