سید محسن طباطبایی مزدآبادی با اشاره به اینکه شدت مصرف انرژی در کشور ما نسبت به استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است گفت: لذا باید تلاش کرد در زیرساخت های جدید شهری به سمت بهینه سازی مصرف انرژی حرکت کرد.

دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران به آماری در خصوص وضعیت شدت مصرف انرژی در کشور اشاره کرد و گفت: در حال حاضر شدت مصرف انرژی در کشور، ۱.۷۶ تن معادل نفت خام به ازای هر هزار دلار تولید ناخالص داخلی است؛ در صورتی‌که متوسط این مقدار در دنیا، ۰.۴۲ و در کشورهای‌ پیشرفته معادل ۰.۱ است.

طباطبایی، مترو را پرهزینه‌ترین روش حمل‌ونقل عمومی خواند و گفت: البته با توجه به اینکه این مدل حمل و نقل دارای حداکثر ظرفیت حمل مسافر و سهولت بسیار است عملا توسعه آن در دستور کار تمام شهرهای پیشرو قرار دارد.

در مقاله ای که اخیرا با عنوان «بهینه‌سـازی مصرف انرژی در حمل‌ونقل ریلی شهـری منتشر شده است نیز بر پرهزینه بودن هزینه های مترو تاکید شده است .

بر اساس یافته های این پژوهش، بزرگ‌ترین بخش تلفات انرژی در تراکشن مربوط به ترمز قطار است.

همچنین در ایستگاه‌ها، جت‌فن‌های تهویه هوا، پله برقی‌ها، آسانسورها و...، از مصارف عمده قلمداد می‌شوند. با استناد به قبوض صادره از سوی سازمان برق منطقه استان تهران، شرکت بهره‌برداری مترو در خصوص میزان انرژی کل مصرفی در این حوزه که به تفکیک ماهیانه از تیر ماه ۱۳۹۳ تا تیر ماه ۱۳۹۴ برای یک دوره یک سال نشان می‌دهد که براساس شرایط آب و هوایی فصول مختلف سال، میزان مصرف انرژی متغیر است .

در تابستان به علت فعال بودن سیستم سرمایشی ایستگاه‌ها، میزان مصرف در مترو به اوج خود می‌رسد؛ اما در فصل پاییز با خنکی هوا، جت‌فن خاموش شده و تقریباً در این ماه، مصرف در پایین‌تر سطح قرار می‌گیرد تا این‎که به تدریج در زمستان به علت استفاده از وسایل گرمایشی، میزان مصرف به مرور افزایش می‌یابد. نکته مهم، کاهش میزان مصرف در فصول گرم سال در مقایسه با سال گذشته است که نشان‌دهنده توجه شرکت به بهینه‌سازی مصرف انرژی است؛ بطوریکه با ادامه سیاست‌های کنونی، میزان مصرف علی‌رغم توسعه خطوط و ایستگاه‌ها، کاهش خواهد یافت.

بنابراین با لحاظ کردن تمام جوانب، هرچه میزان مصرف به خط مبنا نزدیکر شود، نتایج آن به‌طور محسوسی در هزینه‌های برق شرکت قابل ملاحظه خواهد بود. با لحاظ کردن مبنای مصرف انرژی، میانگین مصرف ماهانه انرژی، ۳۱۵۴۱۳۸۴ کیلووات ساعت است که در صورت بهینه‌سازی مصرف در فصول پرمصرف و نزدیک شدن به خط میانگین می‌تواند منافع اقتصادی زیادی را عاید سازمان کند.

در بخش دیگری از این تحقیق آماده است: شبکه حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری (مترو)، از بزرگترین شبکه‌های حمل‌ونقل و مصرف‌کننده انرژی الکتریکی در سطح کلان‌شهر تهران است و مدیریت مصرف انرژی این شبکه عظیم، تأثیر چشم‌گیری بر رشد اقتصاد شهری مبتنی بر اقتصاد مقاومتی دارد.

معمولاً شبکه برق قدرت شرکت بهره‌برداری متروی تهران در سطح ولتاژ شبکه فوق توزیع، با دیسپاچینگ (اتاق کنترل) برق منطقه‌ای در ارتباط بوده و انرژی الکتریکی مورد نیاز خود را توسط پست‌های فشار قوی (۶۳.۲۰ کیلوولت) نظیر: امیرکبیر، بنیادرنگ، آزادی، جنوب، قیطریه، عباس‌آباد، قورخانه (امام خمینی) و تهران‌پارس تأمین می‌کند. هریک از این پست‌ها، با توجه به بارهای اتصالی و طرح‌های توسعه‌ای، مقدار توان و انرژی الکتریکی خود را با عنوان دیماند قرارداد (حداکثر مقدار مصرفی انرژی برق که براساس قرارداد باید در هر دوره مصرف کند)، از شرکت برق منطقه‌ای خریداری می‌کنند. از سوی دیگر، شرکت برق منطقه‌ای نیز برای تأمین برق تمامی مصرف‌کننده‌های خود با توجه به میزان دیماند قراردادی، برنامه‌ریزی و برآورد بار می‌کند. شرکت برق، ۹۰ درصد دیماند قراردادی را به‎عنوان خط مبنا در نظر می‌گیرد و میزان محاسبات مصرف هر مصرف‌کننده را به شرح زیر لحاظ می‌کند:

- در صورتی که میزان مصرف کمتر از ۹۰ درصد دیماند قراردادی باشد، این مقدار را به‎عنوان میزان مصرف لحاظ می‌کند.

- در صورتی که میزان مصرف بین ۹۰ تا ۱۰۰ درصد دیماند قراردادی باشد، میزان مصرف واقعی مصرف‌کننده را لحاظ می‌کند.

- در صورتی که میزان مصرف بیشتر از ۱۰۰ درصد باشد، به میزان تجاوز از دیماند قراردادی، هزینه‌ای که به‌طور معمول چندین برابر نرخ تعرفه قراردادی است را به عنوان جریمه تجاوز از قدرت لحاظ می‌کند.

به گزارش مهر، در این پژوهش، ابتدا وضعیت موجود سازمان از لحاظ میزان مصرف انرژی مورد بررسی قرار گرفته است که میزان جریمه ریالی تجاوز از قدرت پست‌های فشار قوی و نیز میزان بهای ریالی افزایش دیماند قراردادی پست‌های مذکور، بررسی و محاسبه گردیده. می‌توان با برآورد دیماند قراردادی بهینه و خریداری آن، علاوه‌بر رساندن میزان جریمه ریالی پرداختی تجاوز از قدرت به مقدار بهینه، دیماند خریداری شده را به عنوان سرمایه‌ای برای شرکت بهره‌برداری مترو تهران در نظر گرفت.

همچنین در صورتی‌که‌ هم‌زمان با توسعه ناوگان و ایستگاه‌های بهره‌برداری، منابع تغذیه انرژی مصارف (پست‌های فوق توزیع ۶۳.۲۰ کیلوولت حوزه‌ای یا خطی) نیز راه‌اندازی شوند و بارگیری صورت پذیرد، تقسیم بار و توزیع بار مصرفی بین پست‌های فوق توزیع متعادل و متوازن شده و امکان تجاوز از قدرت در پیک بار شبکه نیز کاهش می‌یابد. همچنین در برخی موارد، دلایل تعدی مصرف و تجاوز بار دیماندی فیدرهای تغذیه شبکه برق مترو، بروز خاموشی و بی‌برقی از سمت شبکه‌های بالادستی از سمت برق منطقه‌ای بوده که با اعمال مدیریت توزیع انرژی از سمت دیسپاچینگ برق تهران شد و کاهش خاموشی مصارف عمده و حساس مترو، امکان‌پذیر بوده و ضریب اطمینان برق‌رسانی را بهبود می‌بخشد.

این تحقیق در نهایت برای بهینه‎سازی مصرف انرژی در شرکت بهره‌برداری و نیز بهبود وضع موجود، راهکارهایی پیشنهاد داده است:

۱- توجه به بهره‌وری در استفاده بهینه از مصرف انرژی

۲- توجه جدی به موضوع آموزش و فرهنگ‌سازی در اصلاح ‌الگوی ‌مصرف

۳- به‌کارگیری شیوه‌های معماری نوین در بهره‌گیری حداکثری ‌از نور خورشید

۴- آموزش شیوه‌های صحیح راهبری به‌ویژه راهکارهای کاهش مصرف ‌انرژی ‌به ‌راهبران ‌قطار

۵- استفاده از شیوه‌های بازگشت انرژی مازاد به داخل شبکه

۶- توجه به اتلاف انرژی در مسیر انتقال

۷- استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در فضاهای باز به‌ویژه در ایستگاه‌های روزمینی و پایانه‌ها.