چندی پیش رسانه‌های داخلی از توقف بزرگترین بار قاچاق پس از انقلاب در بندر شهید رجایی خبر داده و بیان کردند که در این پرونده قاچاقچیان با استفاده از جعل اسناد و همچنین ارتباط و نفوذ در دستگاه‌های مرتبط، اقدام به وارد کردن 210 کانتینر کالای قاچاق به کشور کرده‌اند.

در این زمینه سردار ملک،  فرمانده انتظامی هرمزگان، از دستگیری رابطان و افرادی که در سازمان‌های مرتبط با این باند همکاری داشتند و کشف مقادیر زیادی اسناد جعلی و مهر شرکت‌های مختلف در این عملیات خبرداده و بیان کرده بود که این باند اقدام به واردات ظروف بلور ، کریستال  و اسباب بازی کرده و محموله‌ها را به بازار تهران، مشهد و اصفهان حمل می‌کردند.  فرمانده انتظامی هرمزگان  همچنین گفته بود بالاترین میزان پرداخت رشوه در این پرونده، بیش از 400میلیون ریال  است و این افراد در مراحل مختلف اقدام به پرداخت رشوه به کارکنان دستگاه‌ها و ... کرده اند.

خبرها حاکی از آن است که در میان بازداشتی ها که متهم به تباتی و یا گرفتن رشوه بوده اند، حدود 18 نفر از پیمانکاران بنادر و حدود 6 نفر از کارکنان گمرک ایران حضور داشتند که البته مسئولان سازمان بنادر و دریانوردی زیر بار تخلف کارکنان سازمان بنادر نرفته و مدعی شدند که هیچ یک از کارکنان این سازمان در بندر شهید رجایی در این زمینه دخیل نبوده اند.

پی گیری های خبرنگار ایسنا نیز حاکی از آن است که از شش مامور بازداشت شده گمرک، 3 نفر از آن ها تبرئه شده و سه نفر دیگر با قید وثیقه آزاد شده اند.

نقص کار کجاست؟

بررسی ها نشان می‌دهد که شاید مهم‌ترین ایراد موجود در وضعیت بنادر که زمینه را برای قاچاق دریایی فراهم کرده، وصل نشدن اطلاعات بنادر به سیستم سامانه جامع گمرکی باشد. به این ترتیب بارهایی به انبارهای بنادر می آید ولی اطلاعات آنها در اختیار گمرک قرار نمی گیرد که سرنوشت آنها پیگیری شود.

 در مورد این محموله قاچاق نیز چون اطلاعات بازار ابتدا، در اختیار گمرک قرار نگرفته است، گمرک ایران از وضعیت لحظه به لحظه آن ها با خبر نبوده و به این ترتیب عده‌ای توانسته‌اند، با اقداماتی از قبیل رشوه دادن، تبانی و ... سند جعلی بیجک(اجازه خروج بار از بندر)، را صادر کنند بدون اینکه مراحل واقعی تشریفات گمرک طی شده و پروانه واقعی برای آن صادر شود. انتقال این بار در شیفت شب صورت گرفته و در انبارها بیجک‌های جعلی صادر شده و شبانه بار از بندر بیرون رفته است.  ظاهرا عده‌ای از ماموران گمرک نیز در این پروسه تبانی کرده و اطلاعات لازم را گزارش نکرده‌اند.

این تخلفات در حالی صورت گرفته است که اگر اطلاعات سازمان بنادر به سیستم اطلاعات گمرکی وصل بود و گمرک ایران قادر بود از ابتدای ورود هر کانتیتر به بنادر و زمانی که بار در بنادر خالی می شود، رد آن را به صورت الکترونیکی پیگیری کند، می فهمید که حجم کالاهای وارد شده چقدر بوده و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ و در این صورت می توانست پیگیر بار خالی شده در بندر باشد و از قاچاق آن جلوگیری کند.

با این همه هنوز پروسه اتصال بنادر به سامانه جامع گمرک ایران، تکمیل نشده و برخی اخبار حاکی از آن است که این پروسه به کندی در حال طی شدن است و در بدنه بنادر تمایل چندانی برای اتصال جامعه بنادر به گمرک وجود ندارد. با این بهانه که ضرورتی ندارد گمرک از ابتدای خالی شدن بار در جریان پروسه ورود بار قرار گیرد و فقط کافی است که اطلاعات در زمانی که بار به انبار وارد می شود در اختیار گمرک قرار گیرد.

فارغ  از استدلال ذینفعان به نظر می رسد که با توجه به ماجرای رخ داده در زمینه قاچاق بزرگترین محموله از بنادر، ضرورت اتصال سریع اطلاعات بنادر به گمرک ایران احساس می شود، همچنانکه در موارد آِینده نیز اگر لینک لازم صورت بگیرد و اطلاعات بار در اختیار گمرک باشد، گمرک ایران می‌تواند سرنوشت انواع بار را پیگیری کرده و دیگر اقدامات نیروی انسانی در  این زمینه که احیانا ممکن است تبانی کرده و اطلاعات لازم را گزارش نکرده باشد، به اهداف خود نخواهد رسید.