دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی گفت: مردم ما از جغرافیای دریایی کشور تصویر درستی ندارند؛ نمی‌دانند که جزیره هندورابی چقدر زیباست یا طبیعت تنب بزرگ را در هیچ کجای دنیا نمی‌توان جست.

"مردم با دریا بیگانه‌اند"؛ جمله‌یی که در ایام برگزاری بیست و سومین همایش ارگان‌های دریایی در هفته گذشته، کارشناسان صنعت حمل‌ونقل دریایی بارها به آن اشاره کردند. تمایل بیشتر به استفاده از دیگر وسایل حمل‌ونقل اعم از هواپیما، قطار و خودرو امری انکارناپذیر است از سوی دیگر توسعه صنعت حمل‌ونقل دریایی بدون در نظر گرفتن تصویری روشن و دارا بودن راهبردهای عملی غیرممکن است.

کشور ما با وجود دارا بودن پتانسیل فراوان در بنادر هنوز به جایگاهی درخور این ظرفیت در عرصه جهانی و حتی در سطح کشور نیز دست پیدا نکرده است. سفرهای دریایی در ایران فقط در ایام پیک سفرها با استقبال مواجه می‌شود و برای این سفرها از شناورهای مسافری استفاده می‌شود اما کشتی‌های عظیم‌الجثه با امکانات قابل توجه در بنادر ایران جایی ندارند. البته هستند کشتی‌های مسافربری اقیانوس‌پیمایی که مالک ایرانی دارند اما به‌ خاطر نبود اسکله‌های مناسب برای پهلوگیری کشتی‌های کروز به سوی سواحل ایران نمی‌آیند.

با توجه به سیطره فرهنگ گردشگری برون‌گرا، تمایل به خروج از کشور برای تفریح و هزینه بالای نگهداری کشتی‌ها، سرمایه‌گذاران و صاحبان کشتی و کشتی‌رانی رغبت زیادی به توسعه این بخش به لحاظ گردشگری ندارند و به دلیل سود بالای حاصل از واردات، تمایل بیشتری به واردات کالا با لنج و کشتی دارند. از سوی دیگر در چند سال اخیر با برگزاری جشنواره‌های متنوع در جزایر کیش و قشم و رونق نسبی گردشگری در این مناطق که سطح کیفی پایینی نسبت به مناطق مشابه در دنیا دارند، لنج‌ها و قایق‌های تفریحی که اغلب جابه‌جایی مسافران را انجام می‌دهند به عرصه آمده و در مسیرهای بندرعباس-کیش، بندرعباس-قشم، قشم-کیش و بالعکس فعالیت می‌کنند.

این درحالی است که سرمایه‌گذاران عرصه دریا به دلیل فقدان زیرساخت‌های لازم و وجود بستر مناسب و امکانات غیرقابل مقایسه با ایران تمایل به سرمایه‌گذاری در کشورهای همسایه نظیر امارات را دارند و سرمایه‌گذاری درکشور را دارای توجیه اقتصادی نمی‌دانند. مالکان ایرانی کشتی‌های بزرگ مسافرتی کشتی‌های خود را در عرصه بین‌المللی و نه در ایران مورد استفاده قرار می‌دهند.

این درحالی است که ترکیه در همسایگی ایران برای توسعه حمل‌ونقل دریایی خود اقدامات متنوعی از قبیل آموزش نیروی انسانی، تقویت زیرساخت‌ها و فراهم کردن استفاده از سوخت بدون مالیات برای کشتی‌های خود در نظر گرفته که این مساله باعث رونق این صنعت شده است. تجربه گردشگری دریایی در ترکیه حاکی از آن است که کشور ترکیه با مساحتی نصف ایران حدود ۷۶میلیون نفر (جمعیتی به اندازه ایران) با کاهش 42درصدی در هزینه جابه‌جایی مسافر و خودرو در اطراف استانبول و دریای مرمره، افزایش 99درصدی شاخص مسافر- مایل، افزایش 45درصدی شاخص خودرو- مایل و کاهش 52درصدی قیمت بلیت سفرهای دریایی برای جابه‌جایی مسافر و خودرو ازجمله تاثیرات جابه‌جایی مسافر و خودرو در کشور ترکیه است.

 کارشناسان حوزه حمل‌ونقل دریایی بر این باورند که خرید کشتی مسافربری باید دارای توجیه اقتصادی باشد، همین‌طور شرایط اقلیمی به‌ویژه در خزر، وجود قوانین امنیتی و کنوانسیون‌های دریایی، بالا بودن هزینه خرید کشتی‌های استاندارد و محدودیت‌های موجود برای ارایه خدمات تفریحی از عوامل بی‌رغبتی برای سرمایه‌گذاری در این بخش است. «تعادل» برای واکاوی مشکلات صنعت گردشگری دریایی و کشتیرانی با حسن تیمورتاش، دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی به گفت‌وگو نشسته است.

وی صحبت‌های خود را اینگونه آغاز می‌کند؛ «مردم ما از جغرافیای دریایی کشور تصویر درستی ندارند، نمی‌دانند که جزیره هندورابی چقدر زیباست، طبیعتی که در تنب بزرگ وجود دارد را در هیچ کجای دنیا نمی‌توان جست ولی مردم ما با این جغرافیا آشنایی ندارند. در سطح بین‌المللی نیز این کمبودها بیشتر می‌شود.»

سفرهای دریایی در ایران با شناورهای مسافری انجام می‌شود. جایگاه کشتی‌های مسافری درکشور ما چگونه است؟

در ایران کشتی مسافری نداریم، یعنی بهتر است بگوییم به آن مفهومی که در دنیا وجود دارد مثلا 200 نفر، 300 نفر، 1000نفر و 10000نفر را از یک بندر برمی‌دارد و به یک مکان تفریحی می‌برد، نداریم. البته یکی‌دو کشتیرانی بخش خصوصی وجود دارد که حمل‌ونقل مسافر را از خرمشهر به بصره عراق و کویت یا از بندرعباس به دوبی و کویت انجام می‌دهند. یک‌سری مسافرت‌های داخلی هم بین جزایر خودمان داریم بین کیش-خارک، خارک-بندرعباس و بندرعباس-قشم که به‌ صورت قابل توجه و در سطح استانداردی نیست که از آن به عنوان گردشگری دریایی یاد کنیم.

ممکن است در ایام نوروز و دیگر ایام پیک سفرها 10هزار نفر هم به بندرعباس بروند یا در کل گروهی از بخش دریا استفاده کنند ولی بحث این است که کشتی‌کروز داشته باشیم، کشتی مسافربری در سطح بالا داشته باشیم که تورهای دریایی خاص برگزار کنند مثلا از بندرعباس به سمت قشم و کیش حرکت کند و جزایر بسیار زیبای تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی اینها جزایری هستند که دارای قابلیت‌های زیادی هستند ولی متاسفانه تسهیلات لازم برای توسعه در این بخش وجود ندارد.

در ایران آیا اشخاص یا شرکت‌هایی وجود دارند که کشتی کروز داشته باشند؟

شرکت‌های کشتیرانی که کشتی‌های مخصوص مسافربری داشته باشند و در بخش حمل‌ونقل مسافر و گردشگری استفاده کنند، نداریم. در صورتی که می‌توانیم در سطح کلان از بنادر ایران به سمت بنادر هند و آذربایجان حمل‌ونقل گردشگرانه داشته باشیم، یک مساله زیربنایی وجود دارد به این معنا که هنوز یک ارگان مشخصی را تعریف نکرده‌ایم که در زمینه گردشگری دریایی نظارت و مدیریت داشته باشد. ابتدا باید مرجع دریایی نظارتی وجود داشته باشد.

بند دوازدهم قطعنامه بیست و سومین همایش ارگان‌های دریایی به ظرفیت‌های گردشگری در حوزه دریا اشاره دارد و از سازمان گردشگری و بنادر خواسته شده تا با همکاری ارگان‌های دیگر این صنعت را توسعه بخشند. چرا تا این میزان کلی به این موضوع مهم نگاه شده است؟

برای اینکه مشخصه خاصی را جست‌وجو نمی‌کنند. تازه بعد از 23همایش تصمیم گرفته‌اند که به بخش گردشگری دریایی توجه نشان دهند. مساله بعدی این است که ما «مارینا» نداریم، مارینا توقفگاه‌های کشتی‌های مسافرتی هستند که این کشتی‌ها در آن پهلو می‌گیرند و مثل پارکینگ‌های ماشین که به‌ صورت عمودی و درکنار هم تعبیه می‌شوند، کشتی‌های مسافرتی نیز در این مارینا پهلو می‌گیرند و شخصی مثل پارکبان‌های اتومبیل بر امنیت این کشتی‌ها نظارت می‌کند.

علاوه بر مساله کشتی‌های کروز و مارینا، اسکله‌های موجود در سطح کشور قابلیت‌های لازم برای حمل‌ونقل و پیاده و سوار کردن مسافران در سطح بزرگ را ندارند، درست است؟

در بندرعباس یک اسکله برای مسافران وجود دارد یا در بندرباهنر سالنی برای مسافران تعبیه شده است ولی باز می‌گویم بحث ما این نیست، بحث «مارینا» است. فقدان وجود مارینا در شمال و جنوب ایران یکی از مسایلی است که به نابه‌سامانی حوزه گردشگری دریایی در سطح کلان دامن می‌زند نه‌تنها در شمال و جنوب بلکه در مناطق آزاد هم مارینا نداریم و زمانی که مارینا داشته باشیم کم‌کم کشورهای دیگر هم برای مسافرت به بنادر ایران ترغیب خواهند شد.

مارینا بندر کروزهای تفریحی است که می‌تواند توسط بخش خصوصی یا دولتی ساخته شود که کشتی‌های مسافرتی و تفریحی در این مکان پهلو می‌گیرند و به نوعی حمایت می‌شوند. یک موج‌شکن کوچک هم در این مارینا برای مراقبت از کشتی‌ها تعبیه می‌شود. بحث دیگر، بحث قایق‌های بادبانی است؛ زمانی که من در فدراسیون حمل‌ونقل بودم چند قایق بادبانی وارد کشور کردیم که تعدادی در اختیار سازمان بنادر قرار گرفت و تعدادی را نیز به شمال بردیم تا در مسابقات قایقرانی استفاده شود که وجود این قایق‌ها در بنادر، جلوه بسیار زیبایی به بنادر ما می‌دهد.

اگر از همین مسایل ریز و کوچک و این قایق‌های بادبانی شروع کنیم به کروزهای بزرگ هم خواهیم رسید. زمانی که شما کروز بزرگ داشته باشید، مسافر یا گردشگر یک‌سری توقعات از قبیل فری‌شاپ و امکانات تفریحی دیگر می‌خواهد. کشتی میرزاکوچک‌خان در نوشهر همین‌طور بی‌استفاده افتاده است، حداقل می‌توانیم از این کشتی به عنوان یک رستوران دریایی استفاده کنیم.

برای جذب تاجران ایرانی که مالک کشتی‌های کروز هستند و در خارج از ایران و در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هستند، چه باید کنیم؟

کشتی‌های کروز زیادی هستند که مالکیت ایرانی دارند و بسیار هم گران‌قیمت هستند اما بنا به دلایل زیادی ازجمله نبود زیرساخت‌های لازم که یکی از کوچک‌ترینشان نبود اسکله ماریناست به آب‌های ما نمی‌آیند. پس لازم نیست ما از آنها بخواهیم که بیایند، همین که شرایط را مهیا کنیم آنها خواهند آمد و جذب خواهند شد. مثل این است بگوییم زمانی که سرما می‌خوریم از ویروس می‌خواهیم که وارد بدن شود، نه شرایط سرماخوردگی ایجاد شده و ویروس هم با کمال میل وارد بدن شده است. زمانی که شرایط را مهیا کنید، گردشگر خودش می‌آید، نیاز به مارکتینگ و بازاریابی حتی وجود ندارد.

گردشگری در ایران در حوزه حمل‌ونقل دریایی در چه سطحی است و مردم در دریا با چه وسایل حمل‌ونقلی سیر می‌کنند؟

از آنجا که مردم به طور قابل توجه از دریا و حد استانداردهای مسافرت‌های دریایی اطلاع ندارند به اتوبوس‌های دریایی اکتفا می‌کنند درصورتی که مسافر دریایی ایمنی می‌خواهد البته این اتوبوس‌های دریایی هم ناایمن نیستند ولی کشتی‌های مسافرتی باید به حدی از استاندارد برسند که در دنیا وجود دارد. با این حال مردم استقبال می‌کنند به خصوص در ایام پیک سفرها.

پول نیوز