گازهای آلاینده منو اکسید کربن، اکسیدهای گوگرد، هیدروکربن‌ها، دی‌اکسیدکربن، دی‌اکسید نیتروژن و ازن همپای ذرات معلق برای وخیم‌شدن هوای شهر سهم دارند. در این میان سهم مینی‌بوس‌ها و کامیون‌ها به‌عنوان وسایل نقلیه دیزلی در تولید دی‌‌اکسیدکربن قابل مقایسه با سایر وسایل نقلیه نیست. براساس گزارش شرکت کنترل کیفیت هوا هزار مینی‌بوس تهران سالانه 840تن گازهای آلاینده وارد شهر می‌کنند.

از سال86 با بهره‌برداری از خطوط اتوبوسرانی تندرو در تهران، گامی مهم برای کاهش استفاده از مینی‌بوس‌های خطی برداشته شد. در سال89 با هدفمندشدن یارانه‌ها و حامل‌های سوخت، بار دیگر زمینه استفاده از مینی‌بوس‌ها کمرنگ شد و فرسودگی این ناوگان به عقب راندن این وسیله آلاینده از چرخه استفاده شهروندان کمک کرد. اما هنوز بیش از هزار مینی‌بوس فرسوده در تهران وجود دارند که روزانه حجم بالایی از گازهای آلاینده را به هوای تهران وارد می‌کنند. پیش از این نیز پیمان سنندجی رئیس شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در گفت‌و گو با همشهری گفته بود که هم‌اکنون هزار دستگاه مینی‌بوس با عمر متوسط 25سال که فرسوده محسوب می‌شوند در حال تردد در شهر هستند. به گفته وی قرار است سازمان محیط‌زیست و ستاد نوسازی خودروهای فرسوده مبالغی را به عنوان کمک هزینه نوسازی پرداخت کنند.

• خروج سرطان از اگزوزهای دیزلی

اما بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، آلودگی منتشره از موتور دیزل مینی‌بوس‌ها شامل ترکیبات خطرناک سرطان‌زا و محرک‌های تنفسی است. کوچک‌ترین ذرات سوخت دیزل می‌توانند به عمق ریه نفوذ کرده و با خود مواد سمی را وارد جریان خون کنند. این ذرات خروجی شامل 40 آلاینده هوای خطرناک (HAPS)، که توسط EPA لیست شده و 15آلاینده آن توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) شناخته شده، هستند. مطالعات مراکز محیط‌زیست بین‌المللی نشان می‌دهد که خروجی موتورهای دیزلی شامل تعدادی از مواد سرطان‌زا و ذرات معلق شامل دوده کربن عنصری و آلی است که منجر به بروز نتایج نامطلوب هنگام تولد در کودکان و بیماری‌های دستگاه تنفسی می‌شود. از اثرات دیگر زندگی در هوای دارای گازهای دیزل، افزایش حملات آسم، مراجعات به اورژانس، بستری‌شدن در بیمارستان، حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ ‌و میر ناگهانی است. مطالعه‌ای در سال2009 نشان داده که ذرات معلق و دی‌اکسید نیتروژن در ریه افراد 10تا 18ساله عوارض سوء مزمن برجای می‌گذارد؛ عوارضی که منجر به نقص در عملکرد ریه کودکان در رسیدن به سن بزرگسالی خواهد شد.

• نتایج تحقیقات در 6شهر جهان

پیگیری تجزیه و تحلیل 6شهر آلوده جهان در دانشگاه هاروارد نشان داده که ذرات تشکیل شده از احتراق منابع متحرک، روزانه 3برابر ذرات ناشی از زغال‌سنگ مرگ‌ومیر را افزایش می‌دهد. دلیل این امر می‌تواند این باشد که دوده دیزل خروجی تشکیل شده از ذرات بسیار ریز می‌تواند به بافت ریه نفوذ کرده و وارد جریان خون شود که این خود موجب عوارض جانبی مانند التهاب قلب و عروق و لخته شدن خون خواهد شد. ذرات دوده بسیار ریز هم در اعماق ریه جایی که بر هر دو سیستم تنفسی و قلبی-عروقی تأثیر می‌گذارد، رسوب می‌کنند. محققان اعتقاد دارند که بیشتر مرگ‌ومیرهای ناشی از ذرات به بیماری‌های قلبی- عروقی ارتباط دارند.

همشهری