ترافیک سنگین چهار هزینه عمده برای کشور دارد:

 
۱- زمان: روزانه میلیون ها نفر ساعت زمان در کلان شهرها مخصوصا تهران از بین می رود. زمانی که در کمترین حد استفاده می توانست صرف استراحت جمعیت خسته شهر شود.

 
۲- سوخت: در کلان شهر تهران یک مسیر ۱۰ کیلومتری که باید زمانی زیر یک ربع را نیاز داشته باشد به راحتی ۱ ساعت زمان می برد و به تبع آن چند برابر سوخت مصرف می شود، قابل توجه است که تلاش برای آزاد سازی قیمت بنزین بی نتیجه بوده و بنزین ۷۰۰ تومانی هم مقدار زیادی یارانه در دل دارد.

 
۳- هزینه روانی: افرادی که زمان زیادی را در ترافیک می گذرانند، هزینه روانی زیادی می پردازند و ماحصل آن درگیری های اجتماعی و نزاع های خیابانی و تنش های خانوادگی و کاری بیشتر است که اگر مورد بررسی دقیق قرار گیرد عمق فاجعه معلوم می گردد. هزینه های اقتصادی تحمیل شده در این بخش هرچند به طور مستقیم قابل شناسایی نیست اما بر همگان معلوم است.

 
۴- بهداشت و درمان: ترافیک باعث افزایش آلودگی هوا و به دنبال آن بیماری های مختلف و در نهایت تحمیل هزینه های سنگین درمان به جامعه می شود.

 
در این نوشتار به بررسی علل این ترافیک در شهر تهران می پردازیم و تلاش می کنیم راهکارهایی برای کاهش این معظل ارائه نماییم.

 
در ایجاد وضع فعلی سه عامل نقش اساسی ایفا می کنند:

 
۱- زیرساخت ها

 
۲- فرهنگ بد رانندگی

 
۳- مجریان قانون

 
ادوارد دمینگ در کتاب خروج از بحران خود می گوید اگر کارمند شما درست کار نمی کند ایراد در درجه اول از او نیست بلکه از سیستم است و اگر سیستم درستی حاکم شود وی نیز کارش را به درستی انجام خواهد داد. هرچند کتاب خروج از بحران راجع به شرکت ها و صنایع است اما این گفته وی تقریبا در همه جا صادق است و اصلاح سیستم ترافیکی می تواند به راحتی منجر به اصلاح رفتارهای فردی شود.

 
۱- زیر ساخت ها: متاسفانه در بسیاری از معابر اصلی کشور و مخصوصا بزرگراه های شهری اصول مهندسی ترافیک به درستی رعایت نشده است.

 
a. تغییر عرض اتوبان: وقتی در اتوبانی مثل همت رانندگی می کنید نقاطی وجود دارد که حتی در زمانی که ماشین های زیادی در اتوبان نیست باز هم شاهد کاهش سرعت تردد و ترافیک هستیم. اگر یک مایع یا مقداری شن را در یک لوله یکنواخت بریزید، همه آنها به راحتی عبور می کنند اما اگر حجم زیادی از آنها را در یک لوله که مرتبا تنگ یا گشاد می شود بریزیم می بینیم که هرجا مسیر تنگ می شود با کاهش سرعت عبور و گرفتگی مواجه می شویم و این امر طبیعی است. همین اتفاق در بسیاری از معابر شهری رخ می دهد و در ساعات پر رفت و آمد این محل­‌ها گره‌­های ترافیکی را شکل می­دهند و کم کم منجر به کشیده شدن ترافیک به تمام اتوبان می ­شوند.

 
b. عامل دومی که در بحث زیر ساخت ها می توان مطرح کرد محل نصب نامناسب برخی از تابلوهای راهنماست که بعضا باعث به اشتباه افتادن راننده می شود. متاسفانه در برخی نقاط تابلوها نه تنها زود تر از خروجی ها نصب نشده اند که ۵۰ متر بعد از آنکه خروجی تمام شده نصب شده اند. شاید بزرگی تابلوها باعث دیده شدن زودتر آنها شود اما قطعا این دلیل نمی شود تابلو حداقل ۲۰۰ متر قبل از خروجی نصب نگردد.

 
c. در برخی نقاط در حاشیه اتوبان ها محل هایی برای تجمع مسافران ایجاد شده است. نبود محل مخصوص سوار و پیاده کردن مسافر در نقاط مذکور باعث می شود مسافران بخشی از یک لاین را اشغال کنند و رانندگان تاکسی ها و مسافرکشان نیز با توفق برای سوار و پیاده کردن مسافر ایجاد گره ترافیکی نمایند. نمونه این مورد را در اتوبان همت و حکیم به راحتی می توان مشاهده کرد. احداث محل های پارکینگ مانند و اعمال جریمه سنگین برای رانندگانی که خارج از این محدوده ها اقدام به سوار و پیاده کردن مسافر می کنند می توانند این مشکل را بهبود دهد. و صد البته برخورد با رانندگانی که از این پارکینگ های موقت، برای عبور یا توقف استفاده می کنند الزامی است.

 
d. نبود جای پارک و کمبود شدید پارکینگ در سطح شهر، وقتی مردم برای یافتن یک جای پارک مجبورند زمان زیادی را در اطراف محل مورد نظر پرسه بزنند، واضح است که هم روی حجم ترافیک اثر می گذارد و هم به علت آنکه این دسته از خودروها با سرعت کم در حال جستجو هستند، سرعت میانگین را کم می کند.

 
e. حمل و نقل عمومی ضعیف: وقتی یک شهروند برای رسیدن به محل کار خود و برگشتن به خانه یا باید ۶ یا ۸ هزارتومان هزینه تاکسی دهد یا باید شرایط سخت اتوبوس ها و مترو را از نظر تراکم جمعیت و زمان تلف شده زیاد بپذیرد، طبیعی است که با یک حساب سرانگشتی ترجیح دهد ماشین شخصی اش را بردارد و راحت تر از مترو و ارزان تر از تاکسی به مقصد برسد.

 
f. عملیات عمرانی که بجای انجام در حداقل زمان به صورت بی رویه ای طولانی و بدون لحاظ ملزومات ترافیکی انجام می شود. به عنوان نمونه عملیات اخیر شرکت فاضلاب که بجای بخش بندی یک خیابان به بخش های کوچک و انجام کار سریع و عادی کردن شرایط، دست به کندن کل یک خیابان زده و جمع کردن آن ها مدت­ها طول می کشد.

الف