ما در کشوری بندری – دریایی با توانمندی و قابلیت های بسیار بالایی هستیم ولی از سویی رقبای بسیار قدرتمند نیز داریم .لازم است در طرح ریزی استراتژیک مان در این خصوص به کلیه این زوایای آشکار و پنهان ، توجه کامل داشته باشیم . در ادامه سعی می شود کمی مطلب بازتر شود تا منظور و پیام به درستی منتقل شود . 

بررسی وضعیت یکی از بنادر رقیب ایران بندر جبل علی*

هر بندری که در یکی از صنایع بندری رقابت می کند ، دارای استراتژی رقابتی به صورت آشکارا یا مخفی است . ممکن است اتخاذ این استراتژی به صورت آشکارا از طریق برنامه ریزی شکل بگیرد یا در طی فعالیت های بخش های مختلف . اهمیت خاصی که امروزه بنادر مختلف برای تدوین استراتژی قائل هستند مبین این حقیقت است که در فرایند آگاهانه تدوین استراتژی مزایا و فواید ارزشمندی نهفته است . توجه زیاد به امر برنامه ریزی استراتژی سوالات بسیار مهمی را در ذهن مدیران برجسته کرده است . امروزه بنادر موفق دنیا با ادغام بنادر خود و تجمیع منابع ، قدرت رقابتی خود را برای جذب کشتی های بزرگتر و در نتیجه افزایش ترافیک کالا افزایش داده اند که در اینجا به بندر جبل علی به عنوان بندر موفق و یکی از بزرگترین رقیبان بندر شهید رجایی اشاره می شود .

بنادر راشد و جبل علی هر دو دولتی بوده و به طور جداگانه به فعالیت های بندری می پرداختند و اغلب بین آن دو رقابت وجود داشت. دولت امارات متحده به این نتیجه رسید که با توجه به استراتژی های جهش و رشد به منظور تسهیل در عملیات امور بندری و استفاده قابل انعطاف از منابع هر دو بندر ، همه مدیریت ها را تحت عنوان دو شرکت بین المللی بنادر دبی متمرکز کند.

در سال 1991 عملیات بنادر راشد و جبل علی ادغام شد و تحت مسئولیت شرکت DPA قرار گرفت که با استفاده از استراتژی افزایش مقیاس سازمانی شعبه بین المللی این شرکت با نام DPI حرکت جدیدی را جهت ارائه خدمات بندری در سطح بین المللی و منطقه آغاز کرد که می توان به پروژه هایی از قبیل بندر جده در عربستان سعودی ، مدیریت بنادر میناو زاید و خجیره و مدیریت بنادرعدن اشاره کرد . نکته قابل توجه اینکه بسیاری ازبنادر مذکور ابتدا خود را رقیب دوبی می دانستند . ادغام منابع داخلی جهت تسهیل در رویه ها ، عملیات بندری ، ا فزایش توان رقابت منطقه ای و بین المللی اقدام مهم و استراتژیک دولت امارات متحده عربی بوده . آنها به این نتیجه رسیدند که برای دستیابی به سهم بیشتری از بازار به شدت رقابتی منطقه باید تمام مدیریت های پراکنده خود را متمرکز کنند.

استراتژی ادغام :

استراتژی ادغام یکی از روش های صرفه جویی حاصل از اقتصاد مقیاس محسوب می شود که بسیاری از بنادر پیشرفته و توسعه یافته در شرایط شدید رقابتی بازار اعمال میکنند . مناطقی از قبیل نیوزلند ، آمریکای شمالی و غرب اروپا از این روش به کار برده اند . بنادر چین به عنوان یک نمونه موفق در ادغام بنادر محسوب می شوند از 20 بندر برتر جهان 8 بندر متعلق به چین است . 

با توجه به چنین تجاربی و با توجه به استراتژی هاب شدن بندر شهید رجایی لازم است کلیه برنامه ها و تصمیمات در همین چارچوب شکل بگیرد . با تدوین استراتژی ها و هم سو کردن کلیه منابع سازمانی در جهت دستیابی به آنها ، می توان گامهای موثری در جهت ورود مجتمع بندری شهید رجایی به بنادر نسل جدید و تبدیل شدن به هاب منطقه برداشت .

با توجه به تاکید مسئولین در ارتباط با برنامه ریزی برای تبدیل شدن این بندر به یکی از بنادر کانونی HUB بایستی با استفاده از همه پتانسیل های فکری و زیر بنایی و فارغ از هرگونه تمایلات و گرایشها غیر کارشناسی به دنبال تهیه یک الگوی رقابتی باشیم. 

حال سوال اینجاست .....

1- با وجود چنین برنامه ای برای بندر شهید رجایی آیا محدود سازی این بندر در یک منطقه و حوزه تقسیم بندی جغرافیایی و بومی خاص یک استان ، چقدر به هاب شدن آن کمک می کند یا چقدر مانع ایجاد می کند ؟

2- آیا این بندر فقط برای یک استان هاب است یا برای کل کشور ؟

پیشنهاد می شود در همین ارتباط و هم راستا کردن برنامه ها و تصمیمات سازمان بنادر با استراتژی هاب شدن بندر شهید رجایی و موارد و تصمیماتی که این برنامه را دچار نقصان و محدودیت می کند ، اتاق های فکر سازمان بنادر و دریانوردی بحث و تبادل نظری داشته باشند . 

 بهروز فتحی 

کارشناس زنجیره تامین ملی و لجستیک بندری