ناوگان کهنه هوایی کشور اگرچه سال‌ها با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و با تمامی کم و کاستی‌های موجود توانسته خود را سرپا نگه دارد، اما در چند سال گذشته به علت تشدید تحریم‌ها در ممنوعیت فروش قطعات هواپیما به تدریج روزنه‌های تنفسی آن با چالش مواجه شده است. بالغ بر ۲۵۰ فروند هواپیما در ناوگان وجود دارد که بیش از نیمی از آنها به دلیل کمبود قطعه زمینگیر شده‌اند و تنها راه چاره در ورود قطعات جدید است. 
اعلام خبر صدور مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا برای فروش قطعه به ایران به شرکت‌های بوئینگ و جنرال الکتریک ظاهرا امیدواری‌هایی را دامن زده است که اگر به مرحله عملیاتی برسد حداقل وضعیت صنعت هوایی به تدریج به سمت بهبود گام برخواهد داشت. روزنامه «وال استریت ژورنال» نیز با اعلام این خبر از قول سخنگوی شرکت بوئینگ نوشت که بوئینگ از ابتدای سال‌جاری میلادی درخواست خود را برای دریافت مجوز صادرات قطعات از سوی خزانه‌داری آمریکا ارایه کرده بود. او با استقبال از تصمیم خزانه‌داری آمریکا گفته است صدور این مجوز به معنای گشایش پنجره‌ای به روی ما برای افزایش نقل و انتقال قطعات هواپیما به ایران است و از این پس می‌توانیم راحت‌تر با شرکت‌های هواپیمایی ایران همکاری کنیم. مسئولان دولتی بخش هوایی کشور از تلاش‌های بسیار برای خرید قطعات هواپیما از شرکت‌های مختلف هواپیماسازی و تولید قطعه پس از اجرایی شدن توافق ژنو در اواخر سال گذشته می‌گویند. حتی مقامات هوایی کشور اعلام کرده‌اند تمام اطلاعات و نیازهای قطعه شرکت‌های هواپیمایی جمع‌آوری شده و بر مبنای آن لیستی تهیه کردند و مکاتبات برای خرید قطعات مورد نیاز با شرکت‌های مربوطه انجام شد. این در حالی است که فعالان صنعت هوانوردی امیدوارند با رفع محدودیت‌ها برای تامین قطعات هواپیما با بهبود روابط ایران در سطح بین‌الملل و ادامه روند کاهش تحریم‌ها به تدریج هواپیماهای نو به ناوگان وارد شوند. به‌طوری‌که پیشتر رویترز به نقل از یکی از مقامات ایرانی اعلام کرده بود،‌ خواستار خرید حدود ۲۵۰ تا ۴۰۰ فروند هواپیمای جدید هستیم. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری نیز در این باره اعلام کرده: باتوجه به حجم عملیات پروازی در ۱۲ سال آینده و همچنین خروج هواپیماهای فرسوده نیازمند ۴۰۰ فروند و تا ۲۰ سال آینده هم نیازمند ۵۵۰ فروند هواپیمای جدید هستیم. این تعداد هواپیما، هم برای بازار جدیدی است که ایجاد می‌شود و هم جایگزین ناوگان موجود. چراکه در حال حاضر میانگین سن هواپیماهای ناوگان هوایی بالای ۲۰ سال است. 
این در حالی است که تحلیلگران غربی معتقدند شرکت‌های هواپیماسازی آمریکا باتوجه به فضای جدید ایجادشده در روابط غرب با ایران و چشم‌انداز لغو تحریم‌ها در پی بازکردن جای پای خود در ایران و پیشی گرفتن از رقبای خود در این بازار هستند. چندی پیش نمایندگانی از شرکت فرانسوی ایرباس دیگر غول هواپیماسازی جهان در قالب هیأت تجاری فرانسه به ایران سفر کرده بودند. به هر شکل فعالان صنعت هوایی کشور امیدوارند تا هرچه زودتر وعده‌ها در این زمینه محقق شود. بنا بر اعلام مسئولان بخش هوایی بالغ بر ۲۵۵ هواپیما در ناوگان کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۳۹ هواپیما فعال و ۱۱۶ هواپیما به علت نبود قطعه زمینگیر شده‌اند. 
در این بین نیز ۱۸ شرکت هواپیمایی در ناوگان فعال هستند و خدمات مسافری و باری ارایه می‌دهند. عمر ناوگان هواپیمای ایران حدود ۲۲ سال است که اغلب عمر این هواپیماها بالای ۲۰ سال است. برخی از این هواپیماها نیز خط تولیدشان در جهان متوقف شده است و دیگر ساخته نمی‌شوند. امروز صنعت هواپیمایی نیازمند یک آزادسازی در تمام ارکانش است. تنها مساله قیمت بلیت هواپیما نیست. بلکه باید زمینه‌هایی چون سرمایه‌گذاری نیز مورد توجه قرار گیرد، قوانین به شکلی تدوین شود که دست و پاگیر نباشد و بخش خصوصی را در جهت توسعه سرمایه‌گذاری در این بخش جذب کند. متاسفانه زمینه‌های سرمایه‌گذاری در بخش هوایی ایران مخدوش شده و دست و پای سرمایه‌گذاری بسته شده در حالی که آزادسازی در صنعت هوایی یکی از شروط توسعه این بخش است. 
یا در بخش فرودگاه‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری قوانین به شکلی است که به جای جذب بیشتر سرمایه‌گذار آنها را فراری می‌دهد، لذا لازم است علاوه بر آزادسازی قیمت‌ها و ارایه خدمات متناسب با قیمت بلیت به مسافران بخش‌ هوایی در زمینه توسعه فرودگاه‌ها نیز ساختار سرمایه‌گذاری تغییر و سرمایه در بخش هوایی به سمت زیرساخت‌سازی حرکت کند. 
* کارشناس اقتصادی

منبع:تین نیوز