صنعت حمل‌و‌نقل ریلی در همه نقاط جهان دوره‌ افول را گذرانده و حالا دوباره رونق یافته است. شبکه ریلی هر کشوری شامل حمل‌و‌نقل مسافری و حمل‌و‌نقل باری می‌شود و طول خطوط ریلی، یکی از معیارهای موفقیت این صنعت به‌حساب می‌آید. بعضی از کشورهای جهان در توسعه و مدیریت خطوط ریلی پیشرفت زیادی داشتند و در جهت توسعه کیفی و کمی خطوط ریلی تلاش می‌کنند. نگاهی به فهرست طولانی‌ترین خطوط ریلی جهان نشان می‌دهد که کشورهای بزرگ و قدرتمند، طولانی‌ترین خط‌های راه آهن را دارند. 

با طولانی‌‌ترین خطوط ریلی جهان آشنا شوید:

• طولانی‌ترین خطوط ریلی جهان از کدام کشورها می‌گذرند؟
• جایگاه ایران در فهرست طولانی‌ترین خطوط ریلی جهان

طولانی‌ترین خطوط ریلی جهان از کدام کشورها می‌گذرند؟

۱۱. برزیل

• طول خطوط ریلی: ۲۸,۵۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: progressrail.com. عکاس: ناشناس}

هرچند شبکه ریلی برزیل به بزرگی شبکه ریلی آرژانتین نیست، دومین شبکه ریلی بزرگ آمریکای جنوبی محسوب می‌شود. شبکه ریلی برزیل ارتباط خوبی با شبکه‌های منطقه همچون شبکه ریلی اروگوئه، بولیوی و البته آرژانتین دارد. ارتباطات قاره‌ای برای شبکه ریلی برزیل از این لحاظ اهمیت دارد که نقش مهمی را در حمل‌و‌نقل بار بین اقتصادهای عمده آمریکای جنوبی به‌ویژه در بخش کشاورزی ایفا می‌کند.

نخستین خط آهن برزیل در سال ۱۹۸۴ فعالیت خود را آغاز کرد. شبکه ریلی برزیل در واقع در سال ۱۹۵۴ میلادی ملی شد و سپس به سرویس‌های متعددی تقسیم شد که اپراتورهای خصوصی و غیرخصوصی در سال ۲۰۰۷ اداره آن را برعهده گرفتند. شبکه ریلی برزیل بیشتر بر حمل و نقل بار متمرکز است. خدمات ریلی مسافربری کشور هم اغلب بر نواحی شهری و حومه‌ای تمرکز دارد. همچنین هشت شهر برزیل سیستم مترو دارند که شهر سائوپائولو بزرگ‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود.

در سال ۲۰۱۲ دولت برزیل ساخت خط‌های ریلی جدید به طول ۱۰ هزار کیلومتر را برای سرویس‌های ریلی مسافربری پر سرعت و باری آغاز کرد، پروژه‌ای که تا سال ۲۰۲۴ ادامه دارد.

۱۰. فرانسه

• طول خطوط ریلی: ۲۹,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: euspa.europa.eu. عکاس: ناشناس}

دومین شبکه ریلی بزرگ اروپا توسط شرکت ملی ریلی فرانسه اداره می‌شود و پیرو قوانین اتحادیه اروپا است. اگرچه در کل مسیرهای ریلی سراسر اروپا، قوانین اتحادیه اروپا جاری است و فرانسه نیز در ارتباطات ریلی خود با کشورهای عضو این اتحادیه کار می‌کند، بخش باری آن هنوز بر اساس قوانین دهه ۱۹۸۰ مشغول به کار است. کشور فرانسه یکی از اولین کشورهایی بود که تکنولوژی ریلی پرسرعت را در کشور خود پیاده کرد.

شبکه ریلی فرانسه با ۲۹ هزار کیلومتر طول رتبه دوم زولانی‌ترین خط ریلی را در اروپا و رتبه نهم را در جهان دارد. این شبکه ریلی عمدتا بر جابه‌جایی مسافر متمرکز است و بیش از ۵۰ درصد از خط‌های آن نیز در حال حاضر به‌صورت برقی فعالیت می‌کنند. شرکت SNCF نیز مهم‌ترین اپراتور ریلی در فرانسه محسوب می‌شود. در حال حاضر سرویس‌های مسافربری پر سرعت کشور که در فواصل طولانی حرکت می‌کنند با عنوان Train a Grande Vitesse و سرویس‌های مسافربری استاندارد در فاصله‌های طولانی با نام Intercites شناخته می‌شوند. در ضمن خدمات ریلی که به جابه‌جایی مسافر در در فاصله‌های کوتاه می‌پردازند نیز با نام Transport Express Regional شهرت دارند. شبکه ریلی فرانسه کشورهای ایتالیا، بلژیک و بریتانیا را به یکدیگر متصل می‌کند.

۹. آفریقای جنوبی

• طول خطوط ریلی: ۳۱,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: irtsociety.com. عکاس: ناشناس}

این کشور ۳۱,۰۰۰ کیلومتر مسیر راه آهن دارد که ۲۵,۰۰۰ کیلومتر آن برقی است و دارای تراکم ۱۷۴۲ نفر در هر مسیر است. خط معروف راه آهن آبی (Blue Line Train) که فاصله‌ای حدود ۱۶۰۰ کیلومتر بین کیپ تاون و ژوهانسبورگ دارد، لوکس‌ترین خط آهن جهان است و یک جاذبه گردشگری محسوب می‌شود.

در آفریقای جنوبی مسیر ریلی رووس نیز از شهرت بسیاری برخوردار است. این مسیر انتخاب مناسبی برای یک سفر طولانی خاطره‌انگیز به شمار می‌رود. مسیر ریلی رووس فاصله‌ای ۳,۰۰۰ کیلومتری را میان کشورهای نامیبیا و آفریقای جنوبی طی می‌کند و فرصت دیدن جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیر جنوب قاره آفریقا را به گردشگران می‌دهد.

۸. آرژانتین

طول خطوط ریلی: ۳۶,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: railwaypro.com. عکاس: ناشناس}

شهر بوینس‌آیرس در مرکز شبکه ریلی آرژانتین به طول ۳۶ هزار کیلومتر قرار دارد. این شبکه در بخش مسافری و باری یکی از پیچیده‌ترین و پیشرفته‌ترین شبکه‌های ریلی جهان محسوب می‌شود و رتبه پانزدهم جهان را در میزان جابه‌جایی مسافر دارد.

نکته جالب‌در خصوص شبکه ریلی آرژانتین این است که این کشور در پایان جنگ جهانی دوم، یکی از گسترده‌ترین و کارآمدترین خطوط ریلی جهان را با ۴۷,۰۰۰ کیلومتر طول در اختیار داشت اما در گذر زمان با افزایش ساخت‌وساز بزرگراه‌ها، کاهش سوددهی حمل‌ونقل ریلی و طی فرآیند ملی‌شدن خطوط ریلی آرژانتین، امروزه طول این خطوط به ۳۶,۰۰۰ کیلومتر می‌رسد.

۷. استرالیا

• طول خطوط ریلی: ۴۰,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: en.wikipedia.org. عکاس: ناشناس}

حمل‌و‌نقل باری بخش اعظم فعالیت‌های ریلی استرالیا را تشکیل می‌دهد و در حدود ۳,۰۰۰ کیلومتر آن برقی است.

شبکه ریلی استرالیا رتبه هفتم را در میان خطوط ریلی طولانی جهان دارد. بخش اعظم زیر ساخت‌های این شبکه ریلی تحت مدیریت دولت استرالیا یا دولت فدرال است. با این حال بیشتر قطارهای این شبکه ریلی را شرکت‌های خصوصی اداره می‌کنند. شرکت‌های Aurizon، Genesee and Wyoming Australia و Pacific National نیز از جمله شرکت‌های مهم در این زمینه به شمار می‌روند. با این وجود، شبکه ریلی استرالیا هنوز به قطار پرسرعت مجهز نیست و فقط یک شبکه ریلی پر سرعت دارد که بریسبان، سیدنی، کانبرا و ملبورن را به یکدیگر متصل می‌کند. البته قرار است با هزینه ۱۱۴ میلیارد دلار و در چند مرحله طرح قطار پرسرعت برای بهره‌برداری در سال ۲۰۳۵ انجام شود.

۶. آلمان

• طول خطوط ریلی: ۴۱,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: visa-help.com. عکاس: ناشناس}

شبکه ریلی آلمان با ۴۱,۰۰۰ کیلومتر طول،  به‌طور هم‌زمان شامل شبکه راه‌ آهن خصوصی و دولتی است و تقریبا ۱۹,۰۰۰ کیلومتر آن برقی است. دولت، خدمات مسافری سریعی به نام اینترسیتی اکسپرس (Intercity Express) را اداره می‌کند؛ اما بیش از ۱۵۰ شرکت راه ‌آهن خصوصی نیز در آلمان فعالیت دارند. این کشور اتوبان‌هایی بدون محدودیت سرعت و همچنین، شبکه‌ای گسترده از قطارهای سریع‌السیر دارد که درمجموع به بیش از ۲ میلیارد مسافر در سال خدمات ارائه می‌کند.

شرکت حمل‌و‌نقل ریلی آلمان به نام «دویچه بان» که کل مسیرهای ریلی کشور را در دست دارد، سالانه بیش از ۴۱۵ میلیون تن بار را جابه‌جا‌ می‌کند و کنترل ۸۰ درصد از کل ترافیک باری و ۹۹ درصد از ترافیک مسافری کشور را در اختیار دارد. این شرکت که به‌خاطر کارآیی خوب شهرت یافته است، در سطح اروپا به‌عنوان یک اپراتور فعال ریلی شناخته می‌شود و با موقعیت مرکزی خود، کشورهای دیگر را بهم متصل می‌کند.

۵. کانادا

• طول خطوط ریلی: ۴۸,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: عکاس: irtsociety.com. ناشناس}

در جهان فقط دو کشور سیستم ریلی خصوصی دارند و کانادا اولین کشوری است که سیستم ریلی آن خصوصی‌سازی شد. شبکه ریلی کانادا شباهت زیادی به کشور استرالیا دارد و این موضوع باعث می‌شود که تمرکز عمده شبکه ریلی کانادا بر بخش حمل‌و‌نقل باری باشد. شبکه ریلی کانادا به طول ۴۸,۰۰۰ کیلومتر، رتبه پنجمین خط ریلی طولانی جهان را دارد

خط ریلی ملی کانادا و خط ریلی کانادا پاسیفیک دو اپراتور ریلی مهمی هستند که در کشور به جابه‌جایی بار می‌پردازند. در حالی که شرکت Via Rail در کانادا به ارائه سرویس ریلی مسافربری بین شهری می‌پردازد. شرکت‌های Alogma Central و Ontario Northland نیز شرکت‌های ‌کوچک‌تری هستند که دسترسی مسافران به مناطق روستایی معینی را در کشور امکان‌پذیر می‌کنند.

۴. هندوستان

• طول خطوط ریلی: ۶۵,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: orientrailjourneys.com. عکاس: ناشناس}

به‌طور میانگین در هر کیلومتر از مسیر شبکه ریلی هندوستان بالغ بر ۱۹,۰۰۰ نفر در حرکت هستند که این آمار، شبکه ریلی ۶۵,۰۰۰ کیلومتری این کشور را به شلوغ‌ترین شبکه ریلی جهان تبدیل کرده است. با وجود این تراکم جمعیتی، خطوط ریلی هندوستان سالانه ۹۲۱,۰۰۰,۰۰۰ تن بار را نیز جابه‌جا‌ می‌کند و به این ترتیب نه‌تنها حمل‌و‌نقل بارهای داخلی، بلکه جابه‌جا‌یی بارها به مقصد پاکستان، بنگلادش و نپال را نیز پوشش می‌دهد.

شبکه ملی ریلی هند چهارمین خط ریلی طولانی جهان است که تحت مالکیت و اداره دولت این کشور قرار دارد. بر طبق آمار سال ۲۰۱۳، این شبکه ریلی نزدیک به هشت میلیارد مسافر و یک میلیارد بار را جابه‌جا کرده که به‌ترتیب در جایگاه نخست و چهارم جهانی قرار می‌گیرد. شبکه ریلی هند به ۱۷ منطقه مختلف تقسیم شده که بیش از ۱۹,۰۰۰ قطار شامل ۱۲,۰۰۰ قطار مسافری و ۷,۰۰۰ قطار باری را در بر می‌گیرد.

۳. چین

• طول خطوط ریلی: ۶۹,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: chinadailyhk.com. عکاس: ناشناس}

شبکه ریلی چین، سومین شبکه ریلی بزرگ جهان محسوب می‌شود. این شبکه شلوغ و پر تردد در سال ۲۰۱۳ پذیرای بیش از دو میلیارد نفر مسافر (دومین شبکه شلوغ جهان پس از هندوستان) و سه میلیارد تن بار (دومین شبکه پربار جهان پس از آمریکا) بود. سرمایه‌گذاری عظیم برای گسترش شبکه ریلی چین طی سال‌های اخیر حاصل نیازی است که در این کشور برای افزایش ظرفیت حمل بار وجود دارد. این خط وسیع توسط شرکت دولتی China Railway اداره می‌شود.

حمل‌و‌نقل ریلی اصلی‌ترین روش حمل‌و‌نقل در چین محسوب می‌شود که از ۱۰ هزار خط ریلی پر سرعت تشکیل شده است. دولت چین تلاش می‌کند، مجموع خطوط ریلی کشور را تا سال ۲۰۵۰ از مرز ۲۷۰,۰۰۰ کیلومتر عبور دهد. گسترش سریع شبکه ریلی پر سرعت چین در سال‌های اخیر، آن را به یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های ریلی در جهان بدل کرده است.

در دو دهه گذشته توسعه خطوط راه آهن در چین سرعت بالایی داشته است؛ زیرا که صنایع تولیدی، به‌عنوان ستون فقرات این کشور تلقی می‌شوند و شبکه راه آهن برای انتقال مواد اولیه نقش اساسی ایفا می‌کند.

۲. روسیه

• طول خطوط ریلی: ۸۵,۵۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: asianews.it. عکاس: ناشناس}

شبکه ریلی روسیه از قرن ۱۹ به بعد به یک شگفتی تبدیل شد و همچنان در این راه پیشتاز است. به‌دلیل اینکه جمعیت روسیه نسبت به چین و آمریکا بسیار کمتر است، حمل‌و‌نقل ریلی باری روسیه در مسافت‌های بسیار طولانی‌تر انجام می‌گیرد. این شبکه ریلی یکی از شبکه‌های ریلی جهان است که به‌شدت تحت‌تاثیر بخش حمل‌و‌نقل باری قرار دارد.

شبکه سراسری راه آهن روسیه به طول ۸۵,۵۰۰ کیلومتر در انحصار Russian Railways است. آخرین آمارها نشان می‌دهد که قطارهای این شبکه ریلی ملی در سال ۲۰۱۳ توانستند یک میلیارد مسافر و ۱٫۲ میلیارد تن بار را جابه‌جا کنند؛ این آمار، رتبه سوم را در میزان بار جابه‌جا شده در جهان پس از آمریکا و چین دارد. شبکه ریلی روسیه ۱۲ خط اصلی دارد که بسیاری از آن‌ها اتصالات مستقیمی به سیستم‌های ریلی ملی در آسیا و اروپا مانند فنلاند، فرانسه، آلمان، لهستان، چین، مغولستان و کره شمالی برقرار می‌کنند.

۱. آمریکا

• طول خطوط ریلی: ۲۵۰,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: americanheritagerailways.com. عکاس: ناشناس}

جایگاه نخست در میان طولانی‌ترین خطوط ریلی جهان به ایالات متحده آمریکا اختصاص دارد. شبکه ریلی آمریکا با ۲۵۰ هزار کیلومتر طول، ۸۰ درصد از مسیر خود را به امر جابه‌جایی بار اختصاص داده است و ۳۵ هزار کیلومتر به جابه‌جایی مسافر اختصاص دارد. شبکه ریلی باری آمریکا از ۵۳۸ راه آهن جداگانه تشکیل شده که شامل هفت خط آهن کلاس یک، ۲۱ خط آهن منطقه‌ای و ۵۱۰ خط آهن محلی است.

عموم این خطوط ریلی توسط شرکت‌های خصوصی مانند Union Pacific Railroad و شرکت BNSF اداره می‌شوند؛ اما شبکه ریلی که جابه‌جایی مسافر را در آمریکا بر عهده دارد، شرکت قطارهای آمتراک است که در بیش از ۳۰ مسیر، ۵۰۰ مقصد را در ۴۶ ایالت آمریکا به یکدیگر متصل می‌کند. علاوه بر این، طرحی هم برای ساخت یک خط آهن پر سرعت به طول ۲۷ هزار کیلومتر در چهار مرحله تا سال ۲۰۳۰ در دست اجرا است.

سیستم ریلی آمریکا با اصولی مشابه سیستم ریلی کانادا توسعه یافته است و این دو شبکه ریلی تنها شبکه‌هایی در این فهرست هستند که خصوصی‌سازی شده‌اند. مسیرهای داخلی شبکه ریلی آمریکا از همه ایالت‌های آن می‌گذرد و به همین دلیل بسیاری از سفرها در کل کشور با قطار انجام می‌شود.

صاحب‌نظران اعتقاد دارند که در آینده نزدیک هیچ کشوری به‌لحاظ طول شبکه ریلی از آمریکا سبقت نخواهد گرفت؛ زیرا که فاصله آن‌ها در این رده‌بندی با آمریکا بسیار زیاد است. با وجود این، حمل‌و‌نقل ریلی در آمریکا به‌شدت تحت فشار رقابت با سایر انواع حمل‌و‌نقل قرار دارد؛ اما نقش حمل‌و‌نقل ریلی آمریکا در زنجیره عرضه اقتصاد این کشور آن‌قدر پررنگ است که با شبکه ریلی سایر کشورها در زنجیره اقتصادی آن‌ها قابل‌مقایسه نیست.

جایگاه ایران در فهرست طولانی‌ترین خطوط ریلی جهان

• طول خطوط ریلی: ۱۳,۰۰۰ کیلومتر

_{منبع عکس: eghtesadonline.com. عکاس: ناشناس}

خطوط ریلی ایران در حال گسترش و توسعه است به‌طوری که ایران با ۱۳,۰۰۰ کیلومتر خط آهن، در رتبه ۲۱ جهان از حیث طولانی بودن خطوط ریلی قرار دارد. بر همین اساس اگر این میزان خطوط را به‌ ازای سرانه سطح (یعنی طول خطوط ریلی به‌ازای سطح کشور) بسنجیم، ایران به‌ازای هر ۱۴۸ کیلومتر مربع مساحت، یک کیلومتر خط آهن دارد و بر اساس اسن شاخص، رتبه ۸۱ را به خود اختصاص می‌دهد.

بر اساس آمار، در کشور ما به‌ازای هر ۶,۸۱۶ نفر یک کیلومتر خط ریلی وجود دارد که این شاخص ایران را در جایگاه ۷۶ جهان قرار می‌دهد. 

ساخت و توسعه خطوط راه آهن در ایران توسط شرکت ساخت و توسعه زیربناهای ترابری کشور انجام می‌شود. نگهداری و تعمیر و همین طور بهره‌برداری از این شبکه برعهده شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است.

جالب است بدانید که در تاریخ سوم مرداد ماه سال ۱۴۰۰ شمسی، راه آهن سراسری ایران که با نام راه‌اهن شمال به جنوب نیز شناخته می‌شود، به‌عنوان نخستین میراث صنعتی و بیست‌و‌پنجمین اثر ملموس ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. 

 

_{منبع عکس کاور: littlewanderbook.com. عکاس: ناشناس}